1. SylabUZ
2. Wydział Nauk Społecznych
3. semestr zimowy 2019/2020
4. Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną - Oligofrenopedagogika - podyplomowe
5. Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną

Wygeneruj PDF dla tej strony

Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Zapoznanie słuchaczy z problematyką rozwoju, edukacji, rehabilitacji, społecznej integracji i normalizacji życia dzieci, młodzieży i dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz zagadnieniami dotyczącymi istoty, koncepcji, etiologii, diagnozy, profilaktyki niepełnosprawności intelektualnej i zaburzeń rozwojowych  

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Zaliczenie przedmiotów: pedagogika specjalna

Zakres tematyczny

Treści wykładów:

1. Pedagogika osób z niepełnosprawnością intelektualną (oligofrenopedagogika), jej przedmiot zainteresowań, cele, zadania i rys historyczny.
2. Współczesne interpretacje istoty niepełnosprawności intelektualnej, koncepcje i perspektywy badawcze z uwzględnieniem koncepcji inteligencji wielorakiej
3. Charakterystyka przyczyn niepełnosprawności intelektualnej oraz przemian w klasyfikowaniu i ujmowaniu możliwości rozwoju, rehabilitacji i edukacji (ujmowanej całożyciowo) osób z niepełnosprawnością intelektualną w różnym stopniu.
4. Osoba z niepełnosprawnością intelektualną w perspektywie ekosystemu. Społeczno-ekologiczne ujęcie niepełnosprawności intelektualnej i jego konsekwencje dla systemu wsparcia, edukacji i rehabilitacji osób z tą niepełnosprawnością
5. Organizacja edukacji osób z niepełnosprawnością intelektualną, jej wielotorowość i zróżnicowanie (analiza kryteriów owego zróżnicowania, np. ze względu na zakres i miejsce udzielania specjalnego pedagogicznego wsparcia).
6. Problemy rodzin osób z niepełnosprawnością intelektualną i formy ich wspierania. Funkcjonowanie placówek dla osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną; problem deinstytucjonalizacji, infantylizacji, wykluczenia i marginalizacji społecznej
7. Wskazanie najistotniejszych współczesnych problemów w życiu osób z niepełnosprawnością intelektualną w celu ich eliminowania - konieczność uwrażliwiania społeczeństwa na potrzeby tych osób, usuwania negatywnych postaw i uprzedzeń, wskazywanie możliwości i normalizacji życia we wszystkich jego sferach (edukacyjnej, rodzinnej, zawodowej itp.).

Treści ćwiczeń:

1. Niepełnosprawność intelektualna i osoba z tą niepełnosprawnością w perspektywie historycznej. Przemiany w społecznych postawach wobec tych osób i możliwości ich edukacji, rehabilitacji, integracji i normalizacji warunków życia
2. Współczesne koncepcje niepełnosprawności intelektualnej: psychobiologiczna, psychorozwojowa, psychospołeczna i pedagogiczna; analiza ujęć istoty i kryteriów diagnostycznych tej niepełnosprawności w klasyfikacjach ICD-10 (Międzynarodowej Klasyfikacji Statystycznej Chorób i Problemów Zdrowotnych WHO), DSM-5 (Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych APA), ICF (Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia WHO) oraz AAiDD (Amerykańskiego Towarzystwa Niepełnosprawności Intelektualnej i Rozwojowej)
3. Społeczno-ekologiczny wymiar niepełnosprawności intelektualnej i znaczenie zindywidualizowanego wsparcia dla funkcjonowania osób z niepełnosprawnością intelektualną; problemy diagnozy i określania zakresu wsparcia oraz warunków niezbędnych dla jego udzielania
4. Znaczenie etiologii w diagnozie niepełnosprawności intelektualnej, jej wieloczynnikowy charakter. Zapobieganie niepełnosprawności intelektualnej jako forma wsparcia; wiązanie etiologii z zapobieganiem i wsparciem
5. Charakterystyka osób z niepełnosprawnością intelektualną z uwzględnieniem charakterystyki procesów orientacyjno-poznawczych, zaburzeń rozwoju sfery intelektualnej, rozwoju mowy itp. Wybrane zespoły zaburzeń genowych i chromosomowych, np. zespół Downa, Williamsa, Aperta
6. Problemy społecznego funkcjonowania osób z niepełnosprawnością intelektualną w zależności od wieku; w rodzinie, systemie edukacji, lokalnym środowisku, w sytuacji zatrudnienia. Problem stającej się dorosłości - emerging adulthood J.J. Arnetta - osób z NI
7. Prawa osób z niepełnosprawnością intelektualną (Konwencja Praw Osób z Niepełnosprawnościami); problem ich respektowania i przestrzegania. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną wobec współczesnych wyzwań i zagrożeń

Metody kształcenia

Wykład problemowy, wykład konwersatoryjny, praca indywidualna i w grupach, dyskusja problemowa

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Ćwiczenia (zaliczenie) – aktywność studenta na zajęciach: opracowanie i prezentacja w czasie ćwiczeń zagadnień, problemów przewidzianych w programie przedmiotu (metody kształcenia: praca w grupach, z tekstem i dyskusja problemowa),
Narzędzie weryfikacji: przygotowane, adekwatnie do danego tematu zajęć zagadnienia problemowe;
przykładowe problemy dyskutowane na zajęciach podejmujących kwestie niepełnosprawności intelektualnej:
koncepcje, perspektywy badawcze niepełnosprawności  intelektualnej, rozwiązania w procesie rehabilitacji i edukacji osób z niepełnosprawnością  intelektualną w kontekście danej  koncepcji NI, charakterystyka osób z różnym stopniem niepełnosprawności intelektualnej, problemy dorosłości i wspierania rodzin osób z NI
Wykłady - egzamin ustny z zagadnień programowych wykładów opracowanych w formie pytań (student losuje 3 pytania); warunkiem zaliczenia jest 60% poprawnych odpowiedzi na pytania (punktowane: 1-5 pkt.). Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń.
Ocena końcowa - ocena z egzaminu.

Literatura podstawowa

1.  Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, red. I. Obuchowska, Warszawa 1999.
2. Janiszewska-Nieścioruk  Z., Maciarz A., Współczesne problemy pedagogiki osób z niepełnosprawnością intelektualną, Kraków 2006.
3. (Nie)nowe problemy rozwoju, edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością intelektualną, red. Z.Janiszewska-Nieścioruk, A. Mróz, U. Gembara, Zielona Góra 2019 
4. Kościelska M., Niechciana seksualność, Warszawa 2004.
5. Kościelska M., Oblicza upośledzenia, Warszawa 2000.
6. Krause A., Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej, Kraków 2010.
7. Krause A. Normalizacja środowiska społecznego osób z niepełnosprawnością intelektualną, Toruń, Akapit, 2010
8. Niepełnosprawność intelektualna – etiopatogeneza, epidemiologia, diagnoza, terapia, red.  K.Bobińska, K.Pietras, K.Gałecki, Wrocław 2012.
9. Pedagogika specjalna, red. W. Dykcik, Poznań 2001.
10. Psychologia kliniczna, red. H. Sęk, Warszawa 2005, 2014.
11. Sękowska Z., Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej, Warszawa 2001.
12. Smith D.D., Pedagogika specjalna, Warszawa 2008.
13. Upośledzenie w społecznym zwierciadle, red. A. Gustavsson, E. Zakrzewska-Manterys E., Warszawa 1997.
14. Wspomaganie dzieci z genetycznie uwarunkowanymi wadami rozwoju i ich rodzin, red. A. Twardowski, Poznań 2006.   
15. Wyczesany J., Pedagogika upośledzonych umysłowo, Kraków 2011.
16.  Zasępa E., Osoba z niepełnosprawnością intelektualną. Procesy poznawcze, Warszawa, 2016
17. Żółkowska T., Wyrównywanie szans społecznych osób z niepełnosprawnością intelektualną, Szczecin 2004.
18. Janiszewska-Nieścioruk Z., Maciarz A. (2006) Współczesne problemy pedagogiki osób z niepełnosprawnością intelektualną, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”
19. Obuchowska I. (red.) (1995) Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa, WSiP
20. Wyczesany J. (2005) Pedagogika upośledzonych umysłowo. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”
21. Dykcik W. (red.) (2001) Pedagogika specjalna. Poznań, Wyd. UAM
22. Sękowska Z. (2001) Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej. Warszawa, APS
23. Gustavsson A., Zakrzewska-Manterys E. (red.) (1997) Upośledzenie w społecznym zwierciadle, Warszawa, Wyd. Żak
24. Smith D. D. (2008) Pedagogika specjalna, Warszawa, PWN

Literatura uzupełniająca

1. Żyta A. (2004) Rodzeństwo osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną. Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”
2. Sadowska S. (2006) Jakość życia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, Kraków, Oficyna Wyd. ImpulS
3. Szumski G. (2006) Integracyjne kształcenie niepełnosprawnych, Warszawa, PWN
4. Gajdzica Z. (2007) Edukacyjne konteksty bezradności społecznej osób z lekkim upośledzeniem umysłowym, Katowice, Wyd. UŚ
5. Kościelska M. (1998) Trudne macierzyństwo, Warszawa, PWN
6.  Bobińska K., Gałecki P., Zaburzenia psychiczne u osób upośledzonych umysłowo, Wrocław 2010. 

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr hab. Zdzisława Janiszewska-Nieścioruk, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 16-05-2019 11:07)