Dostarczenie wiedzy o przedmiocie, warsztacie, podstawowych pojęciach w dziedzinie psychologii procesów poznawczych, oraz wiedzy dotyczącej charakterystyk, opisu i funkcji procesów poznawczych. Kształtowanie umiejętności krytycznego odnoszenia się do różnych koncepcji teoretycznych oraz stosowania wiedzy o procesach poznawczych w analizie zachowania człowieka. Modelowanie kompetencji związanych z przedstawianiem swojego stanowiska dotyczącego funkcjonowania poznawczego człowieka.
Wymagania wstępne
Wiedza z kursu Wprowadzenie do psychologii i Psychologii ogólnej
Zakres tematyczny
Narodziny i tożsamość psychologii poznawczej: historia, przedmiot, warsztat badawczy. Dominujące paradygmaty i modele umysłu. Podstawowe problemy psychologii poznawczej, charakterystyka. Szerokie i wąskie rozumienie procesów poznawczych. Świadomość w poznaniu, poziomy świadomości. Procesy poznawcze w poznaniu społecznym.
Możliwości poznania: poznanie bezpośrednie i reprezentacjonizm.
Reprezentacje poznawcze: wyobrażenia, koncepcja podwójnego kodowania A. Paivio), pojęcia, skrypty, modele umysłowe (klasyczna koncepcja pojęć, pojęcia sztuczne, pojęcia naturalne: ujęcie prototypowe i egzemplarzowe, teorie wyjaśniające). Istota pojęcia, procedura identyfikacyjna, strategie odkrywania pojęć. Funkcje pojęć.
Ewolucyjne, kulturowe, sytuacyjne i podmiotowe uwarunkowania procesów percepcji.Proces percepcji jako aktywny i twórczy sposób odzwierciedlenia rzeczywistości. Propozycja systemów wielorakich, cyklu percepcyjnego. Fazy procesu. Spostrzeganie jako proces wyodrębniania cech (bottom-up) i uwarunkowany schematami poznawczymi (top-down). Spór o struktruralizowanie spostrzeżeń – asocjacjonizm, strukturalizm. Wnioskowanie percepcyjne, przebieg procesu kategoryzacji, tworzenie struktur poznawczych. Charakterystyka rzeczywistości rozumianej jako źródło bodźców (pojęcie bodźca, charakterystyka analizatorów, receptory, ich lokalizacja, podział oraz progi wrażliwości).
Uwaga – charakterystyka procesu, jego funkcje. Neurologiczne korelaty procesów uwagi. Optymalny poziom aktywacji, stany czuwania, czujności i pobudzenia. Teorie uwagi: selekcji źródła informacji, przeszukiwania pola percepcyjnego, przedłużonej koncentracji, podzielności, przerzutności. Teorie filtra uwagowego Donalda Broadbenta, wielu filtrów uwagowych Ann Treisman. Modele zasobów uwagi Kahnemana. Rodzaje dystraktorów i ich skutki.
Charakterystyka procesów pamięci. Pamięć jako zdolność i pamięć jako proces. Poziomy pamięci. Modele pamięci wg Atkinsona i Schiffrina. Model pamięci operacyjnej Baddleya. Neurologiczne korelaty pamięci. Podział pamięci ze względu na zapamiętane treści. Pamięć deklaratywna (semantyczna i epizodyczna) i proceduralna. Charakterystyka pamięci autobiograficznej. Pamięć prospektywna. Procesy interferencyjne zakłócające zapamiętywanie. Szczególne przypadki zapamiętywania – zjawisko flashbulb. Zaburzenia pamięci spowodowane czynnikami organicznymi, oraz związane z aktualnym stanem podmiotu. Zaburzenia pamięci i odtwarzania związane z nietrwałością, procesami uwagi, błędną atrybucją, tendencyjnością i podatnością na sugestię.
Klasyczne teorie uczenia się (warunkowanie klasyczne i instrumentalne). Rola czynników kontekstowych w procesie uczenia się. Podstawowe pojęcia: generalizacja, różnicowanie, hamowanie. Wzmocnienia i zasady ich stosowania. Uczenie utajone, przez próby i błędy, uczenie społeczne. Znaczenie transferu w procesie uczenia się. Rodzaje transferu. Krzywe uczenia się. Czynniki optymalizujące proces uczenia się: rodzaj i organizacja materiału, zainteresowania, nastawienie, poziom motywacji.
Złożone procesy poznawcze: myślenie i rozwiązywanie problemów; myślenie twórcze i odtwórcze– charakterystyka procesów, uwarunkowania. Algorytmy i heurystyki. Procesy inkubacji, intuicji, wglądu. Podejmowanie decyzji – charakterystyka procesu; uwarunkowania; rodzaje decyzji, zjawisko „zmęczenia decyzyjnego” i jego skutki.
Procesy poznawcze a procesy emocjonalno-motywacyjne. Odmienność i współzależność procesów. Stres i jego wpływ na procesy poznawcze – zmiany w OUN pod wpływem stresu (struktura hipokampa). „Nieusuwalność” doświadczeń emocjonalnych, relacje pomiędzy jądrem migdałowatym a korą.
Metody kształcenia
Wykład tradycyjny, ćwiczenia: dyskusja, praca w grupach
Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się
Opis efektu
Symbole efektów
Metody weryfikacji
Forma zajęć
Warunki zaliczenia
Zaliczenie ćwiczeń na ocenę: wyniki uzyskane z kolokwium (60%), ocena z prezentacji (20%), oraz ocena aktywności na zajęciach (20%). Zaliczenie wykładu: egzamin testowy - pytania otwarte (50%), pytania zamknięte (50%). dla uzyskania oceny pozytywnej - minimum 60% poprawnych odpowiedzi.
Literatura podstawowa
Doliński D., Strelau J. (2008) Psychologia. t.1. GWP, Gdańsk
Kahneman D. (2011) Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Media Rodzina, Poznań
Maruszewski T. (2011) Psychologia poznania. Umysł i świat. GWP, Gdańsk,
Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., (2006) Psychologia poznawcza. Wydawnictwo PWN, Warszawa.
Literatura uzupełniająca
Kosslyn M., Rosenberg S., (2006) Psychologia. Kraków
Nisbett R.E. (2009) Geografia myślenia. Dlaczego ludzie Wschodu i Zachodu myślą inaczej. Smak Słowa, Sopot
Schacter D. (2003) Siedem grzechów pamięci. PIW, Warszawa
Schwartz B., (2015) Paradoks wyboru, PWN, Warszawa
Uwagi
Literatura dla przyjemności:
LeDoux J. (2000) – Mózg emocjonalny. MediaRodzina, Poznań
Damasio A. (2000) – Tajemnica świadomości. Pruszyński i S-ka, Warszawa
Ingram J. (1994) - Płonący dom. Pruszyński i S-ka, Warszawa
Sacks O. (1996) – Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem. ZYSK i S-ka, Poznań
Zmodyfikowane przez dr hab. Bożena Janda-Dębek, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 23-04-2019 14:41)
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Korzystając z niniejszej strony, wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej.
