1. SylabUZ
2. Wydział Nauk Społecznych
3. semestr zimowy 2019/2020
4. Pedagogika - pierwszego stopnia z tyt. licencjata
5. Funkcjonalny opis języka polskiego - gramatyka, semantyka, pragmatyka

Wygeneruj PDF dla tej strony

Funkcjonalny opis języka polskiego - gramatyka, semantyka, pragmatyka - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Nabycie przez studenta wiedzy z zakresu struktury języka (morfologii, składni, leksykologii, semantyki) przydatnej w pracy logopedy i pomocnej w diagnozowaniu i klasyfikowaniu zaburzeń mowy; nabycie umiejętności rozpoznawania i wstępnej weryfikacji zjawisk niezgodnych z systemem morfologicznym i syntaktycznym języka polskiego; zdobycie umiejętności konstruowania poprawnych semantycznie i syntaktycznie komunikatów i zastosowania w komunikowaniu synonimii, antonimii, partonimii i hiponimii.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Znajomość podsystemu fonetycznego i fonologicznego języka polskiego.

Zakres tematyczny

Wykład

1. Wiedza o strukturze języka a zaburzenia mowy.

2. Semantyka - znaczenie elementów języka:

- wyraz jako jednostka języka;

- pojęcie znaczenia wyrazu;

- treść znaczeniowa i zakres znaczeniowy wyrazu;

- sfera desygnacyjna znaczenia a konotacja semantyczna;

- rodzaje znaczeń (przyczyny i typy zmian znaczeniowych).

3. Zjawisko wieloznaczności: polisemia i homonimia.

4. Relacje znaczeniowe między wyrazami: synonimia (rodzaje synonimów), antonimia, hiponimia, partonimia).

5. Podstawowe zagadnienia z pragmatyki (jej rola w logopedii).

Ćwiczenia

1. Jednostki mowy a jednostki języka (pojęcie leksemu, wyrazu).

2. Podstawowe zasady budowy wypowiedzenia (stosunki miedzy składnikami, pojęcie szeregu, związku, rodzaje powiązań syntaktycznych). 

3. Własności akomodacyjne leksemów i form wyrazowych.

4. Konotacja. Własności konotacyjne leksemów i form wyrazowych.

5. Schematy zdaniowe współczesnej polszczyzny. Struktury wielopredykatowe wyrażone zdaniem pojedynczym.  Hipotaksa i parataksa. Typy wypowiedzeń niezdaniowych. Cechy składniowe tekstów mówionych.

6. Wyraz jako jednostka języka i mówienia. Morfem jako najmniejsza jednostka znaczeniowa. Funkcja i typ przekazywanych informacji przez morfem.

7. Wybrane zagadnienia z fleksji: budowa konstrukcji fleksyjnej, problem homonimii fleksyjnej, pojęcie synkretyzmu, typologia kategorii gramatycznych.

8. Zasady i mechanizmy tworzenia nowych wyrazów we współczesnej polszczyźnie. Podstawowe mechanizmy słowotwórcze języka polskiego.

Metody kształcenia

Wykład – opis wyjaśniający, opis klasyfikujący, opis uzasadniający, prezentacja.

Ćwiczenia – opis wyjaśniający, opis klasyfikujący, opis uzasadniający, dyskusja, dyskusja punktowa, klasyczna metoda problemowa, prezentacja.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Ćwiczenia – na ocenę z ćwiczeń składają się wyniki osiągnięte na kolokwiach (50%) oraz praca samodzielna (50%)

Wykład – średnią ocen z kolokwiów.

Na ocenę z przedmiotu składa się ocena z ćwiczeń (50%) i wykładów (50%). Warunkiem zaliczenia przedmiotu są pozytywne oceny z ćwiczeń i wykładów.

Literatura podstawowa

1. Apresjan J. D., Semantyka leksykalna: synonimiczne środki języka, Wrocław 1980.
2. Grzegorczykowa, Wykłady z polskiej składni, Warszawa, 1998.
3. Grzegorczykowa R., Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa 1990.
4. Latocha J., Gramatyka polska: składania, Kraków 1996.
5. Łuczyński E., Maćkiewicz J., Językoznawstwo ogólne, Gdańsk 1999.
6. Nagórko A., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 2002.
7. Wróbel H., Gramatyka języka polskiego, Kraków 2001.
8. Zaron Z., Sobotka P. (red), Słowo i wypowiedź. Zbiór zdań do nauki języka polskiego, Warszawa 2010.

Literatura uzupełniająca

1. Bańko M. Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2002.
2. Jodłowski S., Podstawy składni polskiej, Warszawa 1976.
3. Miodunka W., Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa 1989.
4. Misz H., Studia nad składnią współczesnej polszczyzny pisanej, Toruń 1981.
5. Strutyński J., Gramatyka polska: fonetyka, fonologia, morfologia, Kraków 1996.
6. Tokarski J., Słownictwo: teoria wyrazu, Warszawa 1971.

 

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr Anita Famuła-Jurczak, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 11-12-2019 06:06)