1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2020/2021
4. Filologia polska - pierwszego stopnia
5. Historia języka polskiego - dzieje budowy i używania języka narodowego

Wygeneruj PDF dla tej strony

Historia języka polskiego - dzieje budowy i używania języka narodowego - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Przedmiot ma na celu wyposażenie studenta w wiedzę na temat językowej przeszłości środka komunikatywnego, czyli języka wspólnoty narodowej polskiej, oraz kształcenie umiejętności analizy historycznojęzykowej tekstów dawnych.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

brak

Zakres tematyczny

1. Historia języka polskiego jako nauka (przedmiot, źródła, podstawy teoretyczne, metody badawcze, cele i zadania).
2. Periodyzacje dziejów języka i nauki o dziejach języka.
3. Genealogia języka polskiego.
4. Początki ponadregionalnego środka komunikatywnego (dyskusja o genezie polskiego języka literackiego).
5. Przedkodyfikacyjne kształtowanie się zasad pisowni na tle przemian wspólnoty komunikatywnej.
6. Najważniejsze zmiany w zakresie systemu językowego.
7. Przemiany ilościowe i jakościowe słownictwa jako wyraz przemian w potrzebach komunikatywnych wspólnoty.
8. Dzieje onimów – nazwy osobowe i miejscowe.
9. Rozwój funkcjonalny polszczyzny.
10. Kontakty polszczyzny z innymi językami.
11. Najważniejsze zabytki piśmiennictwa polskiego.
12. Początki i wzrost świadomości językowej oraz rozwój myśli historycznojęzykowej o języku polskim (traktaty ortograficzne, leksykony).
13. Rola wielkich pisarzy w dziejach polszczyzny.
14. Instytucje i ich rola w tworzeniu wzorów językowych zachowań (Kościół, urzędy i kancelarie, szkoła).
15. Dawne zjawiska językowe we współczesnej polszczyźnie.

Metody kształcenia

Wykłady – wykład informacyjny, wykład analityczny, wykład syntetyczny

Ćwiczenia – dyskusja, analiza tekstu źródłowego, prezentacja ustna

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Na ćwiczeniach: obecność na zajęciach, aktywny udział w zajęciach, dłuższa wypowiedź ustna, zaliczenie kolokwium.

Podstawą zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie oceny pozytywnej z egzaminu.

Literatura podstawowa

1. Bajerowa I., Zarys historii języka polskiego 1939–2000, Warszawa 2003.
2. Bajerowa I., Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII w., Wrocław 1964.
3. Bajerowa I., Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 1-2, Katowice 1986-1992.
4. Borawski S., Wprowadzenie do historii języka polskiego, Warszawa 2000.
5. Burzywoda U., Ostaszewska D., Rejter A., Siuciak M., Polszczyzna XVII wieku. Stan i przeobrażenia, Katowice 2002.
6. Buttler D., Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa 1978.
7. Długosz-Kurczabowa K., Dubisz S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 2003.
8. Język polski czasu II wojny światowej, pod red. I. Bajerowej ,Warszawa 1996.
9. Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, Warszawa 1974 (i wyd. następne).
10. Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1955.
11. Kucała M., Rodzaj gramatyczny w historii polszczyzny, Wrocław 1978.
12. Polskie nazwy własne. Encyklopedia, pod red. E. Rzetelskiej-Feleszko, Warszawa 1998.
13. Skubalanka T., Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław 1984.
14. Teksty staropolskie. Analizy i interpretacje, pod red. W. Decyk-Zięby i S. Dubisza, Warszawa 2003.
15. Walczak B., Zarys dziejów języka polskiego, Poznań 1995.

Wybory tekstów dawnych:

1. Borawski S., Furdal A., Wybór tekstów do historii języka polskiego, Warszawa 2003.
2. Taszycki W., Najdawniejsze zabytki języka polskiego, wyd. IV, Wrocław 1967.
3. Vrtel-Wierczyński S., Wybór tekstów staropolskich: czasy najdawniejsze do r. 1543, PWN, Warszawa 1977.
4. Wybór tekstów z dziejów języka polskiego, t. 1.: Do połowy XIX w., t. 2.: Od połowy XIX w., pod red. M. Cybulskiego, Łódź 2015.
5. Wydra W., Rzepka W. R., Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984.

Literatura uzupełniająca

1. Dubisz S., Język – Historia – Kultura (wykłady, studia, analizy), Warszawa 2002.
2. Dubisz S., Język – Historia – Kultura (wykłady, studia, szkice), Warszawa 2007.
3. Filologia jako porządkowanie chaosu. Studia nad językiem ii tekstem, Łódź 2018 (wybrane teksty).
4. Hawrysz M., Język miejskiej wspólnoty Opola na przełomie XVII i XVIII wieku. Sudium pragmalingwistyczne, Wrocław 2003.
5. Hawrysz M., Polemiczna twórczość Marcina Czechowica w perspektywie genologii lingwistycznej, Zielona Góra 2012.
6. Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, pod red. M. Pastuch, M. Siuciak, Katowice 2018.
7. Jurewicz-Nowak M., Językowy wyraz kontaktów międzyetnicznych w "Księdze wójtowskiej miasta Opola" z przełomu wieków XVII i XVIII, Zielona Góra 2015.
8. Kazania świętokrzyskie. Nowa edycja. Nowe propozycje badawcze, red. P. Stępień, Warszawa 2009.
9. Kępińska A., Kształtowanie się polskiej kategorii męsko- i niemęskoosobowości. Język wobec płci, Warszawa 2006.
10. Kotlarska I., Intencjonalność wypowiedzi w "Dzienniku nauczyciela domowego" (1814-1823) Juliana Antonowicza w świetle analizy pragmatycznej i leksykalnej, Zielona Góra 2016
11. Książek-Bryłowa W., Warianty fleksyjne w historii języka polskiego [w:] T. Skubalanka, W. Książek-Bryłowa, Wariantywność polskiej fleksji, Wrocław 1992.
12. Lehr-Spławiński T., Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa 1978.
13. Pałucka-Czerniak, Stabilność i wariantywność języka protokołów w "Księdze cechu piwowarów krakowskich z lat 1729-1780" w ujęciu genalogicznym i pragmalingwistycznym, Zielona Góra 2017.
14. Rospond S., Kościół w dziejach języka polskiego, Wrocław 1985.
15. Rospond S., Rola wielkich pisarzy w kształtowaniu języka ogólnonarodowego, [w:] Symbolae polonicae in honorem Stanislai Jodłowski, Wrocław 1972.
16. Rozprawy o historii języka polskiego, pod red. S. Borawskiego, Zielona Góra 2005.
17. Siuciak M., Kształtowanie się kategorii gramatycznej liczebnika w języku polskim, Katowice 2008.
18. Szagun D., Ukształtowanie leksykalno-stylistyczne poezji religijnej Kornela Ujejskiego, Zielona Góra 2006.
19. Śmiech W., Rozwój form czasu teraźniejszego czasowników w języku polskim, Łódź 1967.
20. Żuraszek-Ryś I., Polonizacja a niemiecka przeszłość Zielonej Góry i okolicy. Nazwy świadectwem historii regionu, [w:] Polen und Deutsche in Europa. Polacy i Niemcy w Europie, Poznań, 2018.

Uwagi

brak

Zmodyfikowane przez dr hab. Magdalena Hawrysz, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 10-06-2020 17:39)