1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2020/2021
4. Dziennikarstwo i komunikacja społeczna - pierwszego stopnia
5. Współczesna polszczyzna

Wygeneruj PDF dla tej strony

Współczesna polszczyzna - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Wiedza: nabycie wiedzy o funkcjonowaniu systemu języka, o jego podsystemach: ogólnie - fonologicznym, szczegółowo - morfologicznym i syntaktycznym; nabycie wiedzy o tendencjach rozwojowych we współczesnej  polszczyźnie. Umiejętności:  nabycie umiejętności analizy i oceny zjawisk językowych na poszczególnych poziomach struktury języka, nabycie umiejętności poprawnego posługiwania się językiem polskim w mowie i piśmie. Kompetencje: ukształtowanie świadomości językowej i potrzeby posiadania wysokiej kompetencji językowej, ze szczególnym uwrażliwieniem przyszłych dziennikarzy na „czystość” języka wypowiedzi medialnych.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

brak

Zakres tematyczny

Wykład

Zagadnienia ogólne: główne cechy języka ogólnopolskiego XX i XXI wieku.

Fonetyka. Artykulacyjna klasyfikacja głosek i ich charakterystyka (samogłoski, spółgłoski, głoski niesylabiczne, odmianki głosek). Istota i rodzaje upodobnień.

Morfologia. Wyraz, leksem, morfem. Klasyfikacja morfemów (strukturalna, dystrybucyjna, funkcjonalna). Słowotwórstwo a fleksja. Derywat (temat słowotwórczy, formant słowotwórczy). Rodzaje derywacji. Ogólna klasyfikacja derywatów (transpozycyjne, mutacyjne, modyfikacyjne). Strukturalne a realne znaczenie wyrazów. Kategoria słowotwórcza a typ słowotwórczy. Kategorie słowotwórcze rzeczowników.  Polszczyzna jako język fleksyjny. Forma fleksyjna (temat fleksyjny, flektyw, końcówka fleksyjna). Paradygmat fleksyjny, typy paradygmatów. Deklinacja (odmiana rzeczownika: klasy deklinacyjne, końcówki wspólnofunkcyjne, osobliwości deklinacji rzeczownikowej). Koniugacja (typy budowy form czasownikowych: struktury fleksyjne, afleksyjne, aglutynacyjne, analityczne).

Składnia. Wypowiedzenie. Klasyfikacja wypowiedzeń. Stosunki syntaktyczne w wypowiedzeniu, akomodacja syntaktyczna. Składniki wypowiedzenia pojedynczego: podmiot, orzeczenie, przydawka, okolicznik i dopełnienie. Obudowa wypowiedzenia. Analiza składniowa wypowiedzeń pojedynczych, jednokrotnie złożonych (hipotaksa, parataksa) i wielokrotnie złożonych. Wskaźniki zespolenia w wypowiedzeniu złożonym.

Ćwiczenia

Zasady ortograficzne i interpunkcyjne we współczesnej polszczyźnie.

Fonetyka. Zasady poprawnej wymowy wyrazów i połączeń wyrazowych.

Morfologia. Analiza słowotwórcza i morfemowa wyrazów (rzeczownik, przymiotnik, czasownik). Nazwy własne we współczesnej polszczyźnie: tworzenie przymiotników od nazw własnych,  kategoria nazw mieszkańców,  nazwy miejscowe i geograficzne, odmiana nazwisk. Fleksja nazw pospolitych.Nowe słownictwo polskie: nazwy abstrakcyjne, nazwy przedmiotów, osób i miejsc, przymiotnikowe nazwy cech, proporcje ilościowe.

Składnia. Syntaktyczne użycia form przypadkowych.  Składnia zgody i rządu (zagadnienia poprawnościowe).  Składnia liczebników polskich.  Łączliwość syntaktyczna i funkcje znaczeniowe przyimków.  Funkcja spójników.  Syntaktyczne użycie zaimków osobowych, zwrotnych i dzierżawczych.  Szyk wyrazów w zdaniu.  Kompozycja zdania złożonego.  Zasady użycia i budowy równoważników zdań.  Skrótowce we współczesnej polszczyźnie.

Metody kształcenia

Wykład informacyjny, wykład konwersatoryjny, opis wyjaśniający, opis klasyfikujący, prezentacja, rozmowa nauczająca, dyskusja.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Ocena aktywności studentów, ocena ćwiczeń praktycznych, prezentacja, zaliczenie kolokwium, zdanie egzaminu.

Literatura podstawowa

1. Encyklopedia kultury języka polskiego XX wieku, t. 2, Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław 1993.
2.  Karpowicz K., Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa 2009.
3. Lubaś W., Urbańczyk S., Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Kraków – Katowice 1993.
4. Nagórko A., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 2002.
5. Ożóg K., Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia, Rzeszów 2001.
6. Polszczyzna na co dzień, pod red. M. Bańki, Warszawa 2006.
7. Strutyński J., Gramatyka polska. Wprowadzenie. Fonetyka. Fonologia. Morfologia, Kraków 1996.

Literatura uzupełniająca

1. Grzegorczykowa R., Wykłady z polskiej składni, Warszawa 1999.
2. Nagórko A., Podręczna gramatyka języka polskiego, Warszawa 2010.
3. Smółkowa A., Nowe słownictwo polskie. Badania rzeczowników, Wrocław 1976.
4. Smółkowa T., Tekiel D., Nowe słownictwo polskie. Przymiotniki i przysłówki, Wrocław 1977.

Uwagi

brak

Zmodyfikowane przez dr Krystian Saja (ostatnia modyfikacja: 20-11-2020 12:19)