SylabUZ
| Nazwa przedmiotu | Histologia i embriologia |
| Kod przedmiotu | 12.8-WL-LekAP-HEm |
| Wydział | Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu |
| Kierunek | Lekarski |
| Profil | ogólnoakademicki |
| Rodzaj studiów | jednolite magisterskie sześcioletnie |
| Semestr rozpoczęcia | semestr zimowy 2020/2021 |
| Semestr | 2 |
| Liczba punktów ECTS do zdobycia | 5 |
| Typ przedmiotu | obowiązkowy |
| Język nauczania | polski |
| Sylabus opracował |
|
| Forma zajęć | Liczba godzin w semestrze (stacjonarne) | Liczba godzin w tygodniu (stacjonarne) | Liczba godzin w semestrze (niestacjonarne) | Liczba godzin w tygodniu (niestacjonarne) | Forma zaliczenia |
| Laboratorium | 45 | 3 | 45 | 3 | Zaliczenie na ocenę |
| Wykład | 15 | 1 | 15 | 1 | Egzamin |
Przedmiot obejmuje cytologię, czyli naukę o komórce, histologię ogólną, czyli naukę o tkankach, histologię szczegółową, czyli anatomię mikroskopową. W programie nauczania uwzględniona jest także embriologia, czyli nauka o rozwoju, w zakresie wczesnego etapu rozwoju człowieka oraz histogenezy tkanek i narządów.
Program nauczania przedmiotu realizowany jest w aspekcie funkcjonalnej interpretacji budowy składników komórki, istoty pozakomórkowej, tkanek, narządów i układów organizmu człowieka. Klasyczny zakres histologii jest rozpatrywany głównie w ramach ćwiczeń. W odniesieniu do morfologicznych aspektów przedmiotu w nauczaniu uwzględniony jest poziom mikroskopii świetlnej i elektronowej, a przekazywane informacje są zintegrowane z danymi z zakresu cytofizjologii i biochemii a także immunologii, patologii i przedmiotów klinicznych. Uwzględnione są interakcje międzykomórkowe i pomiędzy komórkami i macierzą pozakomórkową oraz ogólnoustrojowe i lokalne mechanizmy regulujące funkcje komórek i warunkujące homeostazę organizmu. Dzięki szerokim zainteresowaniom zawodowym i naukowym pracowników, program nauczania przedmiotu odnosi się do klinicznych i naukowych aspektów poszczególnych tematów.
Przedmiot daje podstawy komórkowe i znajomość terminologii dla percepcji informacji z zakresu biochemii, fizjologii, patomorfologii i patofofizjologii, hematologii, farmakologii, immunologii i wielu przedmiotów klinicznych.
Celem nauczania Histologii z Embriologią jest zapoznanie studentów z budową komórek, organizacją komórek w tkankach i z budową mikroskopową wybranych narządów. Zintegrowanie wiedzy z zakresu dyscyplin podstawowych z naukami klinicznymi i powiązanie zagadnień biologii komórki z problemami praktycznymi medycyny.
Celem nauczania embriologii jest przedstawienie mechanizmu zapłodnienia i wczesnego rozwoju embrionalnego człowieka oraz pochodzenia, rozwoju i jego mechanizmów regulacyjnych, tkanek i narządów, z uwzględnieniem przyczyn wad rozwojowych.
Student powinien posiadać podstawową wiedzę w zakresie budowy komórki zwierzęcej oraz podstawy histologii narządów człowieka.
Histologia szczegółowa:
Układ sercowo-naczyniowy: serce: budowa histologiczna wsierdzia, śródsierdzia i nasierdzia, układ bodźco-przewodzący, zastawki; naczynia krwionośne: klasyfikacja, budowa histologiczna, funkcja, połączenia naczyń, śródbłonek; naczynia limfatyczne.
Układ limfatyczny (odpornościowy): podstawy komórkowe odpowiedzi immunologicznej; organizacja histologiczna narządów układu limfatycznego (grasica, śledziona, węzły chłonne, migdałki) i funkcja tych narządów; strefy grasiczozależne i grasiczoniezależne w obwodowych narządach limfatycznych; recyrkulacja limfocytów; funkcja miazgi czerwonej śledziony. Szpik kostny: organizacja histologiczna szpiku czerwonego, hemopoeza, czynniki regulujące hemopoezę.
Skóra i jej wytwory: naskórek (skład komórkowy), mechanizm keratynizacji, mechanizm pigmentacji; skóra właściwa i tkanka podskórna: budowa histologiczna, budowa i rodzaje gruczołów skóry, włosy, unaczynienie skóry, rodzaje zakończeń nerwowych. Funkcja skóry.
Układ oddechowy: drogi przewodzące powietrze: budowa histologiczna poszczególnych odcinków (jama nosowa, nosogardziel, krtań, tchawica, oskrzela), część oddechowa: oskrzeliki oddechowe, pęcherzyki płucne (skład komórkowy), wymiana gazowa, bariera powietrze-krew, surfaktant, makrofagi płucne, BALT, rozwój płuc.
Układ dokrewny: definicja i mechanizmy komunikacji międzykomórkowej; budowa histologiczna, typy komórek i hormony: podwzgórza, przysadki mózgowej, szyszynki, tarczycy, przytarczyc, nadnerczy i ich komórki docelowe; rozproszony układ neuroendokrynowy; mechanizmy samoregulacji układu dokrewnego: sprzężenia zwrotne (up- i down-regulation wydzielania enzymów i jego kontrola hormonalna), wyspy Langerhansa (komórki, ich hormony), system rozproszonych komórek dokrewnych (DNES, APUD), rozwój układu.
Układ pokarmowy cz. 1: Budowa śluzówki jamy ustnej (podniebienie twarde i miękkie, ząb, przyzębie, język, brodawki języka, kubek smakowy). Budowa histologiczną zęba, budowa szkliwa, zębiny, miazgi, cementu, ozębnej oraz wyrostka zębodołowego.
Układ pokarmowy cz. 2: Budowa wargi oraz budowa i czynność jej gruczołów (małych i dużych). Rola i skład śliny.
Układ pokarmowy cz. 3a i b: Budowa histologiczna ściany przewodu pokarmowego (przełyk, żołądek, dwunastnica, jelito cienkie i jelito grube, wyrostek robaczkowy), jej unaczynienie i unerwienie; cykl życiowy komórek nabłonka przewodu pokarmowego; podłoże komórkowe procesów: sekrecji gruczołów, produkcji enzymów, trawienia i resorpcji i rola komórek endokrynowych przewodu pokarmowego w regulacji tych procesów; rola mechanizmów odpornościowych (komórki M, immunoglobulina sekrecyjna) przewodu pokarmowego.
Układ pokarmowy cz. 4: Organizacja histologiczna, funkcje i mechanizmy regulacyjne dużych gruczołów układu pokarmowego; unaczynienie wątroby i jej jednostki czynnościowe, funkcje hepatocytów jako komórek gruczołowych podwójnie zbiegunowanych i jednocześnie pełniących czynności metaboliczne i detoksykacyjne; czynności hepatocytów; budowa i funkcje gronek trzustki, proces sekrecji proenzymów trawiących i mechanizm ich aktywacji w dwunastnicy; endokrynowa i nerwowa regulacja wydzielania soku trzustkowego; rozwój wątroby i trzustki.
Układ moczowy: organizacja histologiczna i funkcje nerek oraz innych narządów układu moczowego; ich rozwój; definicja nefronu i funkcje jego składników; rola cewek zbiorczych i obecności ADH w produkcji moczu hipertonicznego; rola wzmacniacza i wymiennika przeciwprądowego, unaczynienie nerek; składniki i funkcja aparatu przykłębkowego, mechanizm RAA; rozwój układu moczowego.
Układ rozrodczy męski: Organizacja części plemnikotwórczej i dokrewnej gonady męskiej, przedziałowość nabłonka plemnikotwórczego i obecność bariery krew - jądro; swoistość przebiegu spermatogenezy w kontekście z cyklem nabłonka plemnikotwórczego, warunkującego niezmienność czasu jej przebiegu (ok. 70 dni) i produkcji plemników w sposób ciągły, oraz częściowo (mejoza i spermiogeneza) w odizolowanym środowisku przedziału adluminalnego nabłonka; rola komórek Leydiga, jako elementu lokalnego systemu regulacji spermatogenezy oraz rolę komórek Sertoliego regulujących spermatogenezę na drodze parakrynowej, autokrynowej i juxtakrynowej; rola osi podwzgórze-przysadka-gonada w funkcjonowaniu układu oraz testosteronu i DHT w stymulacji dróg wyprowadzających, gruczołów dodatkowych i narządów płciowych zewnętrznych; drogi wyprowadzające, gruczoły dodatkowe i zewnętrzne.
Układ rozrodczy żeński: budowa histologiczna jajnika, jajowodu, macicy, pochwy i narządów zewnętrznych oraz mechanizmy hormonalne utrzymujące ich strukturę i funkcje; rozwój pęcherzyka jajnikowego w przebiegu cyklu menstruacyjnego i mechanizm sekrecji estradiolu, zjawiska prowadzące do wywołania przedowulacyjnego piku LH i mechanizm różnicowania się komórek ziarnistych w luteinowe, mechanizm owulacji, skład i funkcja ciałka żółtego oraz wydzielanie w tej fazie progesteronu i estradiolu; przebieg oogenezy oraz jej etapy, czas i miejsce zapłodnienia; przemiany endometrium w cyklu menstruacyjnym i mechanizm ich kontroli; rozwój układu płciowego żeńskiego. Gruczoł mlekowy: budowa histologiczna i funkcja w zależności od etapu rozwoju, fazy cyklu menstruacyjnego, ciąży i laktacji; kontrola hormonalna rozwoju, różnicowania i laktacji. Łożysko: organizacja i funkcje łożyska płodowego.
Centralny układ nerwowy: schemat budowy ośrodkowego układu nerwowego (mózg, rdzeń kręgowy), funkcja układu nerwowego. Budowa histologiczna móżdżku i rdzenia kręgowego. Budowa histologiczna i funkcja opon mózgowo-rdzeniowych (twarda, pajęcza, miękka). Skład i funkcja płynu mózgowo-rdzeniowego. Komórki glejowe centralnego i obwodowego układu nerwowego – rodzaje, budowa, funkcja. Możliwości regeneracyjne układu nerwowego. Narządy zmysłów: Oko: budowa histologiczna (otaczające błony, ośrodki optyczne, narządy dodatkowe oka) i funkcja. Ucho: ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne: budowa i funkcja; histofizjologia słuchu.
Embriologia: Mejoza, oogeneza, spermatogeneza. Wczesny okres rozwoju człowieka: zapłodnienie, bruzdkowanie, implantacja. Rozwój blastocysty. Formowanie się dwuwarstwowej i trójwarstwowej (gastrulacja) tarczki zarodkowej. Rozwój trofoblastu. Różnicowanie się ektodermy, endodermy i mezodermy. Błony płodowe i łożysko. Zmiany w zarodku w ciągu 1-8 tygodnia rozwoju. Ustalenie wieku zarodka. Rozwój serca zarodka. Rozwój układu nerwowego oraz przewodu pokarmowego. Tworzenie krwi i pierwotnych naczyń krwionośnych (waskulogeneza, angiogeneza, neoangiogeneza). Komórki macierzyste i podstawy medycyny regeneracyjnej. Omówienie wad rozwojowych wybranych narządów. Embriologia zostanie omówiona przy okazji kolejnych tematów histologii szczegółowej.
Ćwiczenia prowadzone z wykorzystaniem sieci komputerowo-mikroskopowej, zsynchronizowanej z obrazem mikroskopowym – student w interakcji z prowadzącym samodzielnie analizuje preparaty wirtualne zeskanowane w technice wysokiej rozdzielczości.
Wykłady omówienie zagadnień teoretycznych w postaci prezentacja multimedialna.
Seminaria wykład informacyjny z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych, metoda problemowa jest wprowadzeniem teoretycznym do aktualnie analizowanego zagadnienia, następnie studenci samodzielnie rozwiązują zadania problemowe.
| Opis efektu | Symbole efektów | Metody weryfikacji | Forma zajęć |
Warunki zaliczenia
Sprawdzenie osiągnięcia założonych efektów kształcenia odbywa się za pomocą zróżnicowanych form oceniania studentów:
System punktowej oceny stosowany jest w celu ciągłej i obiektywnej oceny postępów w nauce histologii i embriologii.
Punktowane są następujące elementy procesu dydaktycznego:
1. Ćwiczenia
W czasie seminariów i ćwiczeń oceniane będzie merytoryczne przygotowanie Studenta do ćwiczeń, orientacja w preparatach, prowadzenie zeszytu ćwiczeń oraz umiejętność posługiwania się mikroskopem. W czasie zajęć Student może uzyskać od 0 do 2 punktów.
Materiał podzielony jest na dwa bloki tematyczne. Pierwszy z nich zawiera 9 tematów, drugi 14 tematów. Za ćwiczenia pierwszego bloku student może uzyskać maksymalnie 18 punktów, za ćwiczenia obejmujące drugi blok (histologia szczegółowa narządów) – 28 punktów.
Oceny dokonuje asystent prowadzący zajęcia z daną grupą studentów na podstawie odpowiedzi ustnej (lub innej formy sprawdzianu) oraz aktywności i umiejętności studenta wykazywanych w trakcie zajęć.
Maksymalna liczba punktów możliwa do uzyskania 46 pkt.
2. Sprawdziany testowe jednokrotnego i wielokrotnego wyboru – obejmujące 50 pytań każdy. Daty i tematy sprawdzianów podane są w programie zajęć. Za każdy test uzyskać można punkty równe liczbie prawidłowych odpowiedzi na ponad 30 pytań zawartych w teście (60%), czyli za każdy test maksymalnie 20 pkt.
Maksymalna liczba punktów możliwa do uzyskania za 4 testy 80 pkt.
3. Sprawdzian praktyczny - rozpoznanie i orientacja w preparatach histologicznych oraz podstawowe metody badań histologicznych 0-24 pkt. (UWAGA! punkty te nie są wliczane do punktacji II bloku tematycznego)
Warunkiem podejścia do sprawdzianu praktycznego jest posiadanie zeszytu z własnoręcznie wykonanymi schematami preparatów analizowanych podczas ćwiczeń, przedstawiającymi strukturę komórek, tkanek i narządów, zaliczonych przez asystenta prowadzącego.
Ewaluacja w zakresie umiejętności praktycznych studenta opiera się:
Student losuje zestaw 6 preparatów, których strukturę analizuje samodzielnie przez 6 minut, a następnie zapisuje w formularzu egzaminacyjnym nazwy rozpoznanych narządów wraz z metodą barwienia.
Za rozpoznanie i orientację w budowie histologicznej preparatu można zdobyć maksymalnie 15 punktów (po 2,5 punktu za każdy preparat)
Oceniane jest:
- rozpoznanie narządu i metody barwienia – 0-0,5 punkt
- uzasadnienie rozpoznania w odniesieniu do struktur histologicznych – 0-1 punkt
- wskazanie szczegółu histologicznego preparatu zadanego przez asystenta – 0-1 punkt
Brak prawidłowego rozpoznania preparatu skutkuje brakiem 2,5 punktu możliwych do zdobycia za ten preparat.
Nierozpoznanie 2 i więcej preparatów jest jednoznaczne z niezaliczeniem sprawdzianu.
2.na znajomości klasycznych i zaawansowanych technik histologicznych 0-5 punktów (test obejmujący 10 pytań jedno- i wielokrotnego wyboru)
3. na ocenie własnoręcznie wykonanych schematów preparatów histologicznych w zeszycie ćwiczeń 0-2 punkty
4. na ocenie techniki mikroskopowania 0-2 punktu – oceniana jest umiejętność płynnego posługiwania się mikroskopem świetlnym, dobór obiektywu w celu uzyskania zadanego powiększenia, dobór powiększenia w celu ukazania zadanych cech narządu
Warunkiem zaliczenia sprawdzianu praktycznego jest uzyskanie min. 12 pkt.
Zaliczenie sprawdzianu praktycznego jest warunkiem zaliczenia przedmiotu i umożliwia podejście do egzaminu końcowego.
W przypadku niezaliczenia sprawdzianu praktycznego w pierwszym terminie, studentowi przysługuje prawo do jednej poprawki .
Maksymalna liczba punktów możliwa do uzyskania za sprawdzian praktyczny wynosi 24 pkt.
Do zaliczenia przedmiotu i warunkiem przystąpienia do egzaminu końcowego konieczne jest uzyskanie minimum 86 punktów (60%) obejmujących co najmniej:
I semestr:
34 punktów za zajęcia z zakresu histologii ogólnej (ćwiczenia 1-9) oraz I i II test cząstkowy
II semestr:
40 punktów za ćwiczenia z zakresu histologii szczegółowej (ćwiczenia nr 10-23) oraz III i IV test cząstkowy
Oraz:
12 punktów za sprawdzian praktyczny
Egzamin końcowy
Egzamin sprawdza wiedzę ze wszystkich form zajęć. Warunkiem zdania egzaminu jest przekroczenie progu 60% prawidłowych odpowiedzi.
Ewaluacja efektów uczenia się obejmuje:
- punkty za przygotowanie do ćwiczeń (po dwa punkty z danego tematu, maksymalnie 46 pkt),
- punkty za testy cząstkowe (maksymalnie 20 pkt za każdy test, w sumie maksymalnie 80 pkt),
- punkty za sprawdzian praktyczny (maksymalnie 24 pkt),
- punkty za egzamin końcowy (maksymalnie 60 pkt).
Ocena końcowa z przedmiotu jest średnią ważoną wyników uzyskanych z aktywności na ćwiczeniach, testach cząstkowych, sprawdzianie praktycznym oraz egzaminie. Średnią wylicza się wg wzoru: (a/w + b/x + c/y + d/z) /4 *100, gdzie:
a= punkty uzyskane za ćwiczenia, w = maksymalna liczba punktów za ćwiczenia,
b = punkty uzyskane za testy cząstkowe, x = maksymalna liczba punktów z testów cząstkowych,
c = punkty za sprawdzian praktyczny, y = maksymalna liczba punktów za sprawdzian praktyczny,
d = punkty uzyskane z egzaminu, z = maksymalna liczba punktów z egzaminu.
Uzyskane punkty ze średniej ważonej są przeliczane na stopnie wg skali:
94-100% = 5,0
85-93% = 4,5
76-84% = 4,0
68-75% = 3,5
60-67% = 3,0
0-59% = 2,0
UWAGA!
Zaległości wynikające z usprawiedliwionych nieobecności Student powinien skonsultować z prowadzącym zajęcia i nadrobić je w ciągu do 14 dni (zaliczyć materiał z danego tematu i uzupełnić rysunki), nie później jednak niż do dnia testu cząstkowego z danego tematu.
Za każdą nieobecność nieusprawiedliwioną odejmuje się 3 pkt. od punktacji uzyskanej w danym semestrze.
W kwestiach nieobjętych regulaminem decyzje podejmuje osoba odpowiedzialna za przedmiot w oparciu o Regulamin Studiów na Uniwersytecie Zielonogórskim https://www.uz.zgora.pl/index.php?regulamin-studiow
Zmodyfikowane przez dr n. med. Izabela Pieścikowska (ostatnia modyfikacja: 28-08-2020 22:46)
