1. SylabUZ
2. Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu
3. semestr zimowy 2019/2020
4. Lekarski - jednolite magisterskie sześcioletnie
5. Fizjologia z elementami fizjologii klinicznej

Wygeneruj PDF dla tej strony

Fizjologia z elementami fizjologii klinicznej - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Przekazanie wiedzy z zakresu fizjologii człowieka w sposób zintegrowany z zachowaniem proporcji między niezbędną informacją o mechanizmach molekularnych a działaniem mechanizmów regulacji i adaptacji ogólnoustrojowych ze szczególnym uwzględnieniem utrzymania stałości środowiska wewnętrznego organizmu człowieka.

Zapoznanie studenta z fizjologią układu nerwowego i narządów zmysłów, układu hormonalnego (wraz z endokrynną kontrolą rozrodu człowieka), fizjologią krwi, układu immunologicznego, układu krążenia, układu oddechowego, mięśni poprzecznie prążkowanych i gładkich (wraz z adaptacją do wysiłku fizycznego), układu pokarmowego, roli składników pokarmowych oraz witamin w żywieniu, działania układu moczowego, znaczenia nerki w utrzymywaniu homeostazy organizmu, procesami towarzyszącymi starzeniu. Opanowanie umiejętności odróżniania prawidłowego przebiegu procesów życiowych od przebiegu nieprawidłowego, chorobowego.

Zapoznanie studenta z różnymi technikami badawczymi (np. identyfikacja grup krwi, ocena hemostazy, ocena rozmazu krwi obwodowej, próby wysiłkowe, badanie tętna i ciśnienia tętniczego, wykonanie i interpretacja zapisu ekg, badanie spiroergometryczne, próby stroikowe, podstawowe badania wzroku, podstawowe badania układu nerwowego, w tym badanie odruchów) ze szczególnym uwzględnieniem ich interpretacji i zastosowania klinicznego.

Kształtowanie zdolności do samodzielnej interpretacji podstawowych norm fizjologicznych. Rozwijanie i kształtowanie umiejętności krytycznego myślenia w oparciu o metody nauczania problemowego oraz rozumienia powiązań fizjologii z dyscyplinami klinicznymi.

 

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Podstawowa wiedza z zakresu anatomii, biochemii, biologii molekularnej i histologii.

Zakres tematyczny

1. Homeostaza organizmu; koncepcja dynamicznej równowagi środowiska wewnętrznego organizmu, homeo- vs. allostaza, sygnalizacja międzykomórkowa (bezpośrednia, autokrynna, parakrynna, nerwowa, endokrynna, neuroendokrynna), rodzaje transportów przezbłonowych, białka transportowe (kanały, nośniki, pompy); rola poszczególnych układów i narządów w homeostazie; koncepcja stresu - zaburzenie homeostazy. Termoregulacja – utrzymanie homeostazy termicznej.
2. Fizjologia komórki - procesy komórkowe: transport do komórki, oddychanie komórkowe, odbiór i transmisja sygnałów, zjawiska ruchowe, fazy cyklu komórkowego, śmierć komórek (apoptoza, autofagia, katastrofa mitotyczna, nekroza i starzenie). Komórki macierzyste.
3. Fizjologiczne aspekty odpowiedzi zapalnej – zapalenie ostre i przewlekłe – mechanizm i powrót do homeostazy, zmiany naczyniowe w zapaleniu, przepuszczalność naczyń, cytokiny por- i przeciwzapalne, cząsteczki adhezyjne, aktywacja leukocytów, mediatory zapalenia – kliniczna użyteczność oznaczania, procesy gojenia, związek zapalenia z procesami starzenia.
4. Fizjologia układu nerwowego cz. 1 -elektrofizjologia neuronu – pobudliwość, potencjał spoczynkowy, czynnościowy i generujący (podstawy jonowe, cechy charakterystyczne, miejsce powstawania), potencjał równowagi dla Na+ i K+. Przekaźnictwo synaptyczne, neuroprzekaźniki (hamujące i pobudzające) i neuromodulatory, zjawisko sumowania w czasie i przestrzeni. Przewodnictwo nerwowe, odruchy (pojęcie odruchu, łuk odruchowy, odruchy mono- i polisynaptyczne).
5. Fizjologia układu nerwowego cz. 2 - centralny układ nerwowy– Struktura i organizacja układu nerwowego. Wyższe funkcje nerwowe – ośrodki motywacyjne podwzgórza, warunkowanie klasyczne i instrumentalne, pamięć i uczenie się (kodowanie, przechowywanie, odtwarzanie, amnezja, rodzaje pamięci). Mowa, zaburzenia mowy, czynności intelektualne i emocjonalne. Choroby neurodegeneracyjne.  Wstrząs rdzeniowy. Fizjologia i zaburzenia snu. Prawidłowy zapis eeg podczas snu i czuwania.
6. Fizjologia układu nerwowego cz. 3 - autonomiczny układ nerwowy (AUN) – podział i funkcja, receptory i efektory AUN. Neuroprzekaźniki (podział, metabolizm, działanie), transmisja zwojowa w AUN. Agoniści i antagoniści receptorów adrenergicznych i cholinergicznych. Różnice pomiędzy układem somatycznym, a autonomicznym. Antagonizm współczulno-przywspółczulny (przykłady, wyjątki). Odruchy w autonomicznym układzie nerwowym (podział, przykłady – ból odniesiony, obrona mięśniowa). Odruch mikcji i defekacji. Dysautonomia.
7. Fizjologia narządów zmysłów – czucie powierzchowne,  głębokie i trzewne (receptory, drogi czuciowe), rodzaje bólu.  Zmysł wzroku (budowa oka, fotoreceptory, droga wzrokowa, fizjologia widzenia, wady refrakcji, widzenie barwne, pole widzenia, dno oka, jaskra, zaćma), słuchu i równowagi (budowa ucha, receptory słuchu, narząd przedsionkowy, teoria fali biegnącej, próby stroikowe, głuchota odbiorcza i przewodzeniowa), smaku i powonienia (receptory, mechanizmy transmisji sygnału).
8. Układ hormonalny cz. 1 - integracja z układem nerwowym i immunologicznym, biosynteza i uwalnianie hormonów, klasyfikacja hormonów, sprzężenia zwrotne dodatnie i ujemne, transport, tkanki efektorowe, receptory, układ II przekaźnika. Szyszynka, rytmy okołodobowe w układzie hormonalnym. Podwzgórze – rola w utrzymaniu homeostazy, czynność endokrynna (liberyny i statyny, ADH, OXT).
9. Układ hormonalny cz. 2 - hormony przysadki, kory i rdzenia nadnerczy – miejsce produkcji, funkcja, konsekwencje zaburzeń wydzielania (nadciśnienie tętnicze wtórne, gigantyzm i akromegalia, niskorosłość, choroba i zespół Cushinga, zespół Conna, guz chromochłonny nadnerczy, zespół nadnerczowo-płciowy, niewydolność nadnerczy). Mechanizm neurohormonalny w powstawaniu reakcji alarmowej. Rola kortyzolu i katecholamin w reakcji walki lub ucieczki. Stres przewlekły – konsekwencje.
10. Układ hormonalny cz. 3 - czynność wewnątrzwydzielnicza trzustki, regulacja glikemii, konsekwencje niedoboru/nadmiaru insuliny, zjawisko insulinooporności, cukrzyca i jej powikłania. Hormony gruczołu tarczowego i przytarczyc – powstawanie, funkcja, konsekwencje zaburzeń wydzielania (Choroba Graves-Basedowa, choroba Hashimoto, nadczynność i niedoczynność przytarczyc). Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej. Witamina D3, krzywica, osteoporoza. 
11. Układ rozrodczy żeński – budowa układu rozrodczego, determinacja płci, dojrzewanie płciowe, neurohormonalna kontrola rozrodu, czynność dokrewna gonad. Cykl jajnikowy i maciczny. Zaburzenia miesiączkowania, niepłodność. Menopauza.
12. Fizjologia ciąży, porodu, połogu i laktacji w zarysie - zapłodnienie, zagnieżdżenie, ciąża, poród, połóg- podstawowe pojęcia i informacje (czas trwania ciąży, endokrynna czynność łożyska, jednostka płodowo-matczyna, zmiany adaptacyjne w organizmie ciężarnej, etapy rozwoju płodu). Połóg i laktacja. Cukrzyca i nadciśnienie tętnicze w ciąży. Wyznaczanie dni płodnych kobiety. Rozpoznanie ciąży (objawy pewne i przypuszczalne). Metody antykoncepcji.
13. Układ rozrodczy męski - budowa układu rozrodczego, determinacja płci, dojrzewanie płciowe, czynność dokrewna gonad. Spermatogeneza. Erekcja, emisja, ejakulacja. Wydzielanie i skład nasienia. Zaburzenia erekcji. Niepłodność. Zaburzenia determinacji płci. Andropauza.
14. Czynność nerek cz. 1 - przepływ krwi w nerce: unaczynienie kory i rdzenia nerek, regulacja przepływu krwi i filtracji w kłębuszkach nerkowych (neurogenna, hormonalna i humoralna), sposoby oznaczania przepływu osocza i krwi przez nerki, równowaga kłębuszkowo – kanalikowa. Budowa i funkcja nefronu, mechanizm powstawania moczu pierwotnego i ostatecznego. Pojęcia: filtracja, efektywne ciśnienie filtracyjne, transport kanalikowy, sekrecja, reabsorpcja cewkowa, klirens nerkowy (klirens kreatyniny, inuliny, PAH – ich znaczenie w praktyce klinicznej),  próg nerkowy dla glukozy, transport maksymalny. Diureza presyjna.
15. Czynność nerek cz. 2 - gospodarka wodno-elektrolitowa. Rozmieszczenie wody w przestrzeniach płynowych. Zachowanie ciśnienia osmotycznego i objętości płynów ustrojowych.  Prawidłowy bilans wodny. Odwodnienie zewnątrz- i wewnątrzkomórkowe. Przewodnienie. Dobowe zapotrzebowanie na wodę. Rola aldosteronu i wazopresyny w regulacji gospodarki wodno – elektrolitowej. Rola nerek w regulacji gospodarki wodno – elektrolitowej i ciśnienia tętniczego. Bilans sodu i potasu – znaczenie kliniczne. Anuria i poliuria. Nadciśnienie nerkopochodne.

Metody kształcenia

Wykłady w liczbie 30 godzin realizowane w III semestrze i 30 godzin w IV semestrze mają charakter informacyjny, realizowane w formie prezentacji multimedialnych, również z wykorzystaniem platformy e-learningowej i/lub wskazanego komunikatora internetowego, mają na celu podsumowanie szczegółowej wiedzy z fizjologii człowieka z naciskiem na kliniczne jej zastosowanie.

Laboratoria w liczbie 60 godzin realizowane w III semestrze i 60 godzin w IV semestrze z wykorzystaniem nauczania problemowego (analiza przypadków klinicznych, analiza scenariuszy przygotowanych wg koncepcji problem based learning), jak i z wykorzystaniem dostępnej aparatury badawczej i/lub programu PhysioEx. W trakcie zajęć przewidziane są: samodzielne wykonanie ćwiczeń i przygotowanie sprawozdań, dyskusje, sprawdziany wiedzy w sposób ustny i/lub pisemny.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

W trakcie realizacji przedmiotu Student zbiera punkty z zaliczeń testów cząstkowych sprawdzających wiedzę z 10 modułów tematycznych: moduł 1. (30 pytań) – homeostaza, komórka, zapalenie; moduł 2. (40 pytań) - układ nerwowy i narządy zmysłów; moduł 3. (30 pytań) – układ hormonalny; moduł 4. (30 pytań) – rozród; moduł 5. (30  pytań) – układ moczowy; moduł 6. (20 pytań) – układ oddechowy; moduł 7. (30 pytań) - układ krążenia; moduł 8 (30 pytań) – układ pokarmowy i żywienie; moduł 9. (30 pytań) – krew; moduł 10. (30 pytań) – mięsnie, wysiłek fizyczny, starzenie.

Praktyczne aktywności i umiejętności Studenta wykazywane w trakcie zajęć, w tym przygotowanie merytoryczne i aktywność w dyskusji, sprawdzane są w formie bieżącej kontroli podczas zajęć. W przypadku stwierdzenia nieprzygotowania Studenta, czy też niewystarczającego wykonania powierzonego mu zadania, prowadzący może zabronić dalszego uczestnictwa w zajęciach i/lub nie dopuścić Studenta do możliwości zaliczania testu cząstkowego.

Testy cząstkowe, sprawdzają wiedzę omawianą podczas laboratoriów wraz z wiedzą uzyskaną z zalecanej literatury oraz z zadań domowych i wykładów.

Liczba pytań w teście cząstkowym jest odzwierciedleniem liczby punktów, które można uzyskać za test cząstkowy z danego modułu tematycznego. Uzyskanie co najmniej 60% punktów z każdego testu cząstkowego jest równoznaczne z zaliczeniem możliwością przystąpienia do I terminu egzaminu końcowego.

Brak zaliczenia testów cząstkowych oznacza konieczność napisania sprawdzianu uzupełniającego z niezaliczonego materiału w danym semestrze (lub zdania niezaliczonego materiału w formie ustnej), który zostanie przeprowadzony pod koniec semestru zimowego (dotyczy testów cząstkowych z semestru zimowego) oraz po zakończeniu zajęć w semestrze letnim (dotyczy testów cząstkowych z semestru letniego). Zaliczenie sprawdzianu uzupełniającego lub zaliczenie w formie ustnej w danym semestrze jest równoznaczne z uzyskaniem minimalnej, koniecznej do zaliczenia semestru liczby punktów za dany test cząstkowy (60% z maksymalnej liczby punktów).

Brak zaliczenia sprawdzianów uzupełniających lub zaliczenia w formie ustnej są równoznaczne z brakiem możliwości przystąpienia do I terminu egzaminu i uzyskaniem oceny niedostatecznej z I terminu egzaminu.

Zaliczenie w II terminie (w sesji poprawkowej) ma formę testu wyjściowego lub formę odpowiedzi ustnej. Daje ono możliwość przystąpienia do II terminu egzaminu. Zaliczenie w II terminie (w formie sprawdzianu wyjściowego lub w formie ustnej) jest równoznaczne z uzyskaniem minimalnej, koniecznej do zaliczenia laboratoriów liczby punktów za testy cząstkowe (60% z maksymalnej liczby punktów).

Ocena zaliczająca uzyskana na koniec kursu fizjologii (w semestrze letnim) jest przeliczana z punktów uzyskanych za wszystkie testy cząstkowe z obu semestrów wg skali:

94-100% = 5,0

85-93% = 4,5

76-84% = 4,0

68-75% = 3,5

60-67% = 3,0

0-59% = 2,0

EGZAMIN w formie testu obejmującego 100 pytań, sprawdza wiedzę z wszystkich form zajęć. Warunkiem zdania egzaminu jest uzyskanie progu 60% punktów. Ocena z egzaminu jest przeliczana wg skali jak wyżej.

OCENA KOŃCOWA z przedmiotu jest średnią ważoną ocen uzyskanych z testów cząstkowych (waga 4) oraz egzaminu (waga 6).

Regulacje dotyczące warunków zaliczenia odpowiadają warunkom zaliczania bezpośredniego, z zastrzeżeniem możliwości wprowadzenia zmian w przypadku konieczności przejścia na zaliczanie zdalne w czasie regulaminowym, przed rozpoczęciem sesji.

NIEOBECNOŚCI - usprawiedliwione nieobecności Student powinien skonsultować z prowadzącym zajęcia i nadrobić je w ciągu do 7 dni, nie później jednak niż do dnia testu cząstkowego z danego tematu. Za każdą nieobecność nieusprawiedliwioną odejmuje się 3 punkty od punktacji uzyskanej  za testy cząstkowe.

Pozostałe warunki określa Regulamin Studiów Uniwersytetu Zielonogórskiego https://www.uz.zgora.pl/index.php?regulamin-studiow

 

 

Literatura podstawowa

1. Fizjologia człowieka. Konturek. Wyd. Edra Urban & Partner, 2020
2. Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście. dee Unglaub Silverthorn, red. wyd. pol. Beata Ponikowska Wyd. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018

Literatura uzupełniająca

1. Fizjologia człowieka w zarysie. Traczyk Władysław Z. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020
2. Czasopisma i e-booki dostępne w Bibliotece Uniwersyteckiej UZ (bazy danych w układzie alfabetycznym) http://www.bu.uz.zgora.pl/

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr hab. n. med. Magdalena Gibas-Dorna, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 29-09-2020 18:29)