1. SylabUZ
2. Wydział Nauk Społecznych
3. semestr zimowy 2021/2022
4. Pedagogika - drugiego stopnia z tyt. magistra
5. Teoretyczne podstawy pedagogiki wczesnoszkolnej

Wygeneruj PDF dla tej strony

Teoretyczne podstawy pedagogiki wczesnoszkolnej - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Pogłębienie wiedzy w zakresie kluczowych zagadnień z obszaru edukacji wczesnoszkolnej dotyczących teorii edukacyjnych, uczenia się i nauczania, różnic indywidualnych, konstruowania wiedzy, strategii pracy nauczyciela; rozwijanie umiejętności stymulowania i wspierania aktywności uczniów z wykorzystaniem zróżnicowanych metod, form oraz środków dydaktycznych dopasowanych do możliwości, potrzeb i dziecięcych/uczniowskich doświadczeń; krytyczne weryfikowanie metodycznych propozycji zajęć dostępnych w literaturze w świetle teorii pedagogicznych i psychologicznych; projektowanie własnych rozwiązań rozwijających procesy umysłowe dziecka w wieku wczesnoszkolnym.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Znajomość i rozumienie podstawowych pojęć pedagogiki wczesnoszkolnej, wiedza psychologiczna dotycząca właściwości rozwoju poznawczego, społecznego, fizycznego i emocjonalnego dziecka wczesnoszkolnego oraz z zakresu teorii socjologicznych i psychologicznych leżących u podstaw procesu kształcenia ucznia klas I-III, znajomość treści z zakresu pedagogiki ogólnej, dydaktyki oraz metodyki pracy dydaktyczno-wychowawczej w klasach I-III szkoły podstawowej.

Zakres tematyczny

Wykłady

Nauki współdziałające z pedagogika wczesnoszkolną. Dyskursy pedagogiki wczesnoszkolnej. Holistyczne inspiracje pedagogiki wczesnoszkolnej. Kategorie pedagogiczne w edukacji wczesnoszkolnej. Prawa dziecka. Warunki efektywności pracy dydaktyczno-wychowawczej nauczyciela klas I-III. Wychowanie wielokulturowe, religijne. Wymagania wobec nauczyciela edukacji wcznoszkolnej w dobie reform. Zmiana współczesnych kontekstów edukacji dzieci; kulturowe, polityczne i społeczne warunki transformacji. Wymiary aktualnych sporów o wczesną edukację: podejście redukcjonistyczne i konstruktywistyczne, funkcjonalizm i interakcjonizm symboliczny w edukacji dzieci. Cykl rozwojowy dziecka i znaczenie interwencji zewnętrznej w procesie kształcenia. Ideologie myślenia o edukacji i dziecku: odmiany dyskursów wczesnej edukacji, tworzenie warunków dla rozwojowej zmiany poznawczej – metodologia kształcenia. Rodzaje wiedzy w edukacji i ich odniesienia do edukacji wczesnoszkolnej. Społeczeństwo wiedzy a podstawa programowa po reformie. Edukacja w planie otwartym – indywidualizacja i samodzielność w procesie kształcenia dzieci. Edukacja nauczycieli w nurcie metodycznym i teoretycznym – modele kształcenia nauczycieli sprzyjające przełamywaniu barier mentalnych. Pozorowanie zmiany w edukacji dzieci – mapa mitów edukacyjnych i ich przejawy.

Ćwiczenia

Wspieranie i stymulowanie rozwoju – podobieństwa i różnice w perspektywie psychologii humanistycznej i rozwiązań konstruktywistycznych. Behawioryzm i konstruktywizm w edukacji wczesnoszkolnej – analiza i interpretacja sytuacji budowanych na obu teoriach. Zdarzenia krytyczne w pracy z dziećmi. Kompetencje nauczyciela w konstruowaniu zdarzeń krytycznych. Bankowa koncepcja edukacji jako narzędzie opresji. Projektowanie rozwiązań alternatywnych wywiedzionych z idei edukacji wyzwalającej. Przestrzeń w szkole. Fizyczny, mentalny i społeczny wymiar aranżacji klasy szkolnej. Kultura i klimat szkoły – szkoła adekwatna i nieadekwatna kulturowo (imitacja, indoktrynacja, izolacja i indolencja). Piaget, Bernstein, Bruner  –  trzy teorie wartościowe dla edukacji wczesnoszkolnej. Próba uzasadnienia ich znaczenia. Edukacja i płeć kulturowa – nauczycielskie obraz szkolnego funkcjonowania uczniów i uczennic w szkole. Organizacja pracy dzieci: praca w grupach, parach, indywidualna i zbiorowa. Dobór zadań i projektowanie sytuacji właściwych dla danej formy organizacyjnej. Teoria M. Lipmana w projektowaniu i rozwiązywaniu sytuacji problemowych. Socjalizacja w szkole jako perspektywa identyfikacji procesów szkolnych – praktyki socjalizacyjne na lekcjach w klasach początkowych; dyrektywność/niedyrektywność nauczyciela, zachowania oporowe ucznia (zawieszenie, wycofanie, wyjście z roli, opór pragmatyczny, opór agresywny). Mnemotechniki w edukacji wczesnoszkolnej – możliwości i ograniczenia. Rywalizacja w klasie szkolnej. Wiedza i umiejętności społeczne młodszych uczniów jako zaniedbany obszar wczesnej edukacji. Poszukiwanie nowych perspektyw.

Metody kształcenia

Wykłady – wykład tradycyjny i problemowy.

Ćwiczenia – nauczanie problemowe, dyskusja, analiza przypadków, projektowanie zadań i ich weryfikacja w praktyce, obserwacja, konstruowanie zdarzeń krytycznych.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Wykłady

Warunkiem zaliczenia są obecności na wykładach, pozytywne zaliczenie egzaminu pisemnego (na ocenę) . 

Ćwiczenia

Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich zadań przewidzianych do realizacji w ramach programu w tym przygotowania i przedstawienia prezentacji multimedialnej – 30% uzyskanej oceny na zaliczenie, pozytywna ocena z wyznaczonej pracy pisemnej 20% uzyskanej oceny na zaliczenie oraz pozytywna ocena z kolokwium zaliczeniowego – 50% oceny uzyskanej na zaliczenie.

Ocena końcowa

Ocena końcowa to ocena pozytywna z egzaminu pisemnego, który obejmuje treści z ćwiczeń (50% pytań składowych) i wykładów (50% pytań składowych).

Literatura podstawowa

1. Bałachowicz J., Witkowska-Tomaszewska A., Edukacja wczesnoszkolna w dyskursie podmiotowości. Studium teoretyczno-empirycznym, Warszawa 2015
2. Magda-Adamowicz M.,  Jakość dzieciństwa  twórczych 7-9-letnich dzieci  w perspektywie rodzinnej i lokalnej, Zielona Góra 2018
3. Magda-Adamowicz M.,  E. Kobyłecka (red.), Dziedziny wychowania w klasach początkowych, Toruń 2016.
4. Magda-Adamowicz M., Kataryńczuk-Mania L. (red.), Dziedziny kształcenia w klasach I-III, Warszawa 2013.
5. Magda-Adamowicz M., Kopaczyńska I., Nyczaj-Drąg M. (red.), Pedagogika wczesnoszkolna. Rekonstrukcja kluczowych problemów, Toruń 2017.
6. Nowicka M., Socjalizacja na lekcjach w klasach początkowych, Toruń 2010.
7. Nyczaj-Drąg M., Edukacja dziecka w narracjach rodziców z klasy średniej, Zielona Góra 2015.
8. Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Warszawa 2009.

Literatura uzupełniająca

 

1. Bałachowicz J., Style działań edukacyjnych nauczycieli klas początkowych. Między uprzedmiotowieniem a podmiotowością, Warszawa 2009.
2. Uczenie się jako przedsięwzięcie na całe życie, red. T. Bauman, Kraków 2005.
3. Schafer H.R., Rozwój społeczny: dzieciństwo i młodość, Kraków 2006.
4. Tripp D., Zdarzenia krytyczne w nauczaniu: kształtowanie profesjonalnego osądu, Warszawa 1996.
5. Wood D., Jak dzieci uczą się i myślą, Kraków 2006.

 

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr hab. Mirosława Nyczaj-Drąg, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 29-04-2021 10:50)