SylabUZ
| Nazwa przedmiotu | Histologia i embriologia |
| Kod przedmiotu | 12.8-WL-LekAP-HEm |
| Wydział | Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu |
| Kierunek | Lekarski |
| Profil | ogólnoakademicki |
| Rodzaj studiów | jednolite magisterskie sześcioletnie |
| Semestr rozpoczęcia | semestr zimowy 2021/2022 |
| Semestr | 1 |
| Liczba punktów ECTS do zdobycia | 4 |
| Typ przedmiotu | obowiązkowy |
| Język nauczania | polski |
| Sylabus opracował |
|
| Forma zajęć | Liczba godzin w semestrze (stacjonarne) | Liczba godzin w tygodniu (stacjonarne) | Liczba godzin w semestrze (niestacjonarne) | Liczba godzin w tygodniu (niestacjonarne) | Forma zaliczenia |
| Laboratorium | 45 | 3 | 45 | 3 | Zaliczenie |
| Wykład | 15 | 1 | 15 | 1 | Zaliczenie |
Przedmiot obejmuje cytologię, czyli naukę o komórce, histologię ogólną, czyli naukę o tkankach, histologię szczegółową, czyli anatomię mikroskopową. W programie nauczania uwzględniona jest także embriologia, czyli nauka o rozwoju, w zakresie wczesnego etapu rozwoju człowieka oraz histogenezy tkanek i narządów.
Program nauczania przedmiotu realizowany jest w aspekcie funkcjonalnej interpretacji budowy składników komórki, istoty pozakomórkowej, tkanek, narządów i układów organizmu człowieka. Klasyczny zakres histologii jest rozpatrywany głównie w ramach ćwiczeń. W odniesieniu do morfologicznych aspektów przedmiotu w nauczaniu uwzględniony jest poziom mikroskopii świetlnej i elektronowej, a przekazywane informacje są zintegrowane z danymi z zakresu cytofizjologii i biochemii a także immunologii, patologii i przedmiotów klinicznych. Uwzględnione są interakcje międzykomórkowe i pomiędzy komórkami i macierzą pozakomórkową oraz ogólnoustrojowe i lokalne mechanizmy regulujące funkcje komórek i warunkujące homeostazę organizmu. Dzięki szerokim zainteresowaniom zawodowym i naukowym pracowników, program nauczania przedmiotu odnosi się do klinicznych i naukowych aspektów poszczególnych tematów.
Przedmiot daje podstawy komórkowe i znajomość terminologii dla percepcji informacji z zakresu biochemii, fizjologii, patomorfologii i patofofizjologii, hematologii, farmakologii, immunologii i wielu przedmiotów klinicznych.
Celem nauczania Histologii i Embriologii jest zapoznanie studentów z budową komórek, organizacją komórek w tkankach i z budową mikroskopową wybranych narządów. Zintegrowanie wiedzy z zakresu dyscyplin podstawowych z naukami klinicznymi i powiązanie zagadnień biologii komórki z problemami praktycznymi medycyny.
Celem nauczania embriologii jest przedstawienie mechanizmu zapłodnienia i wczesnego rozwoju embrionalnego człowieka oraz pochodzenia, rozwoju i jego mechanizmów regulacyjnych, tkanek i narządów, z uwzględnieniem przyczyn wad rozwojowych.
Student powinien posiadać podstawową wiedzę w zakresie budowy komórki zwierzęcej oraz podstawy histologii narządów człowieka.
Histologia ogólna, nauka o tkankach:
Techniki histologiczne: Procedury przygotowania preparatów do mikroskopii świetlnej i elektronowej. Rodzaje utrwalaczy. Sposoby wybarwiania organelli komórkowych. Zasady histologicznego badania tkanek twardych. Enzymy markerowe organelli komórkowych. Sposoby wykrywania lipidów. Podstawy immunohistochemii. Mikroskopia elektronowa. Histoautoradiografia. Hybrydyzacja. Metody uwidaczniania naczyń krwionośnych w preparatach histologicznych. Pojęcia: koloidopeksja, metachromazja.
Cytologia: Pojęcia: komórka i istota pozakomórkowa. Kształt i rozmiary komórki. Organizacja komórki modelowej: Błona komórkowa, siateczka śródplazmatyczna, aparat Golgiego, mitochondria, lizosomy, proteasomy, białka opiekuńcze i peroksysomy, cytoszkielet. Sposoby wybarwiania organelli komórkowych. Podstawy immunohistochemii.
Jądro komórkowe: Skład, organizacja i funkcja jądra i jąderka - Budowa i organizacja przestrzenna chromatyny. Rodzaje chromatyny. DNA i RNA.
Przypomnienie pojęć: replikacja, transkrypcja, translacja. Jąderko. Otoczka jądrowa i komunikacja jądrowo-cytoplazmatyczna. Cykl komórkowy / programowana śmierć komórki (definicje, fazy cyklu, podział mitotyczny i jego fazy, mechanizmy regulacyjne cyklu komórkowego, cytostatyki i miejsca ich działania w cyklu, apoptoza). Wzrost i różnicowanie komórki (definicje, pojęcia: hiperplazja, hipertrofia, akrecja, proliferacja komórkowa; index mitotyczny, klasyfikacja komórek: komórki totipotencjalne, pluripotencjalne, multipotencjalne, progenitorowe, zróżnicowane). Komórki macierzyste: embrionalne i dorosłe; potencjalne aplikacje komórek macierzystych w medycynie.
Tkanka nabłonkowa: budowa, klasyfikacje, występowanie, pochodzenie tkanki. Wytwory komórek nabłonkowych: specjalistyczne struktury powierzchni nabłonka, powierzchnia boczna i przypodstawna, połączenia międzykomórkowe. Blaszka podstawna. Gruczoły (budowa, klasyfikacje, przykłady występowania).
Tkanka łączna cz. 1: ogólny schemat budowy tkanki łącznej, komórki i istota pozakomórkowa (klasyfikacja komórek, ich pochodzenie, ultrastruktura i funkcja różnych typów komórek tkanki łącznej, włókna kolagenowe i elastyczne, substancja podstawowa). Rozwój tkanki łącznej. Fagocytoza. Klasyfikacja tkanki łącznej. Tkanka łączna embrionalna, wiotka, włóknista.
Tkanka łączna cz. 2: Tkanka tłuszczowa żółta i brunatna. Znaczenie hormonów tkanki tłuszczowej w kontroli funkcji układu endokrynowego i udział w regulacji gospodarki energetycznej organizmu. Budowa histologiczna i rodzaje chrząstek. Własności mechaniczne, odżywianie, wzrost i możliwości regeneracyjne chrząstki. Ochrzęstna.
Kość: budowa histologiczna. Regulacja wzrostu i przebudowy kości. Elementy składowe kości – substancja międzykomórkowa i komórki: osteoprogenitory, osteoblasty, osteocyty, osteoklasty. Blaszka i beleczka kostna; osteon jako jednostka budowy kości kortykalnej, pakiet beleczkowy jako jednostka budowy kości gąbczastej. Okostna. Organizacja strukturalna i czynnościowa kości gąbczastej i zbitej (kość typu płodowego, pierwotna i kość dojrzała, czyli blaszkowata; kość zwarta (kortykalna) oraz kość gąbczasta (beleczkowa), jednostki budowy kości dojrzałych). Kostnienie na podłożu mezenchymatycznym i chrzęstnym, remodelowanie, homeostaza wapniowa. Wzrost i przebudowa kości (obrót kostny). Podstawy procesu biomineralizacji. Znaczenie witamin w prawidłowym powstawaniu oraz funkcjonowaniu tkanki łącznej. Wiek kostny.
Krew: skład krwi i klasyfikacja elementów morfotycznych krwi. Rozmaz krwi ludzi zdrowych, typy krwinek i charakterystyczne dla nich dane liczbowe, ich budowa i funkcja; występowanie i organizacja histologiczna szpiku czerwonego, mechanizmy hematopoezy i uwalniania krwinek do układu naczyniowego, cykl życiowy krwinek; czynniki pobudzające hematopoezę i podstawy ewentualnego stosowania tych czynników w klinice.
Tkanka mięśniowa: klasyfikacja tkanki mięśniowej, organizacja mięśni: szkieletowego, sercowego i gładkiego; ultrastrukturalne i molekularne podstawy skurczu; pochodzenie, rozwój i regeneracja tkanki mięśniowej. Dystrofie mięśniowe.
Tkanka nerwowa: sieci neuronalne, klasyfikacja komórek i włókien nerwowych, występowanie; synapsy, przewodnictwo nerwowe; tkanka glejowa; mielinizacja w układzie nerwowym ośrodkowym i obwodowym, degeneracja i regeneracja włókien. Rozwój tkanki nerwowej. Pień i zw ój nerwowy. Transport aksonalny a przewodnictwo nerwowe. Synapsa i transmitery.
Histologia szczegółowa:
Centralny układ nerwowy: schemat budowy ośrodkowego układu nerwowego (mózg, rdzeń kręgowy), funkcja układu nerwowego. Budowa histologiczna móżdżku i rdzenia kręgowego. Budowa histologiczna i funkcja opon mózgowo-rdzeniowych (twarda, pajęcza, miękka). Skład i funkcja płynu mózgowo-rdzeniowego. Komórki glejowe centralnego i obwodowego układu nerwowego – rodzaje, budowa, funkcja. Możliwości regeneracyjne układu nerwowego.
Układ sercowo-naczyniowy: serce: budowa histologiczna wsierdzia, śródsierdzia i nasierdzia, układ bodźco-przewodzący, zastawki; naczynia krwionośne: klasyfikacja, budowa histologiczna, funkcja, połączenia naczyń, śródbłonek; naczynia limfatyczne.
Układ limfatyczny (odpornościowy): podstawy komórkowe odpowiedzi immunologicznej; organizacja histologiczna narządów układu limfatycznego (grasica, śledziona, węzły chłonne, migdałki) i funkcja tych narządów; strefy grasiczozależne i grasiczoniezależne w obwodowych narządach limfatycznych; recyrkulacja limfocytów; funkcja miazgi czerwonej śledziony. Szpik kostny: organizacja histologiczna szpiku czerwonego, hemopoeza, czynniki regulujące hemopoezę.
Embriologia cz. I: Mejoza, oogeneza, spermatogeneza. Wczesny okres rozwoju człowieka: zapłodnienie, bruzdkowanie, implantacja. Rozwój blastocysty. Formowanie się dwuwarstwowej i trójwarstwowej (gastrulacja) tarczki zarodkowej. Rozwój trofoblastu.
Ćwiczenia w liczbie 45 godzin prowadzone z wykorzystaniem sieci komputerowo-mikroskopowej, zsynchronizowanej z obrazem mikroskopowym – student w interakcji z prowadzącym samodzielnie analizuje preparaty wirtualne zeskanowane w technice wysokiej rozdzielczości.
Wykłady 15 godzin - omówienie zagadnień teoretycznych, mających na celu podsumowanie szczegółowej wiedzy z histologii i embriologii; w postaci prezentacji multimedialnej lub z wykorzystaniem platformy e-learningowej .
| Opis efektu | Symbole efektów | Metody weryfikacji | Forma zajęć |
Warunki zaliczenia.
Sprawdzenie osiągnięcia założonych efektów kształcenia odbywa się za pomocą zróżnicowanych form oceniania studentów:
Semestralne zaliczenie przedmiotu:
System punktowej oceny stosowany jest w celu ciągłej i obiektywnej oceny postępów w nauce histologii i embriologii.
Punktowane są następujące elementy procesu dydaktycznego:
1. Ćwiczenia
W czasie seminariów i ćwiczeń oceniane będzie merytoryczne przygotowanie Studenta do ćwiczeń, orientacja w preparatach, prowadzenie zeszytu ćwiczeń oraz umiejętność posługiwania się mikroskopem. W czasie zajęć Student może uzyskać od 0 do 2 punktów.
Materiał podzielony jest na dwa bloki tematyczne: histologia ogólna i szczegółowa, które będą realizowane w dwóch semestrach . W każdym semestrze materiał jest realizowany na 15 ćwiczeniach. Za ćwiczenia I semestru student może uzyskać maksymalnie 30 punktów, za ćwiczenia II semestru (histologia szczegółowa narządów) – również 30 punktów.
Oceny dokonuje asystent prowadzący zajęcia z daną grupą studentów na podstawie odpowiedzi ustnej (lub innej formy sprawdzianu) oraz aktywności i umiejętności studenta wykazywanych w trakcie zajęć.
Maksymalna liczba punktów możliwa do uzyskania za ćwiczenia w I i II semestrze wynosi 60 pkt.
2. Sprawdziany testowe jednokrotnego wyboru obejmujące 50 pytań każdy.
Daty i tematy sprawdzianów podane są w programie zajęć. W każdym semestrze odbędą się 2 testy po 50 pytań.
Na każdym teście można uzyskać maksymalnie 25 pkt ( 0,5 pkt za każdą prawidłową odpowiedź ).
Maksymalna liczba punktów możliwa do uzyskania za 4 testy - 100 pkt.
I semestr:
- ćwiczenia (1-15): 15 ćw. x 2 pkt. = 30 pkt.
- testy: 2 testy x 25 pkt. = 50 pkt.
Suma = 30 + 50 = 80
Zaliczenie I semestru po uzyskaniu min. 48 punktów – 60% punktów możliwych do zdobycia w semestrze
II semestr:
- ćwiczenia (16-30): 15 ćw. x 2 pkt. = 30 pkt.
- testy: 2 testy x 25 pkt. = 50 pkt.
Suma = 30 + 50 = 80
Zaliczenie II semestru po uzyskaniu min. 48 punktów - 60% punktów możliwych do zdobycia w semestrze
3. Sprawdzian praktyczny - rozpoznanie i orientacja w preparatach histologicznych oraz podstawowe metody badań histologicznych 0-24 pkt. (UWAGA! punkty te nie są
wliczane do punktacji II semestru)
Warunkiem podejścia do sprawdzianu praktycznego jest posiadanie zeszytu z własnoręcznie wykonanymi schematami preparatów analizowanych podczas ćwiczeń, przedstawiającymi strukturę komórek, tkanek i narządów, zaliczonych przez asystenta prowadzącego.
Zasady ewaluacji w zakresie umiejętności praktycznych studenta są zawarta w odrębnym regulaminie sprawdzianu praktycznego, dostępnego na platformie e-learningowej.
Warunkiem zaliczenia sprawdzianu praktycznego jest uzyskanie min. 12 pkt.
Maksymalna liczba punktów możliwa do uzyskania za sprawdzian praktyczny wynosi 24 pkt.
Zaliczenie sprawdzianu praktycznego jest warunkiem zaliczenia przedmiotu i umożliwia podejście do egzaminu końcowego.
W przypadku niezaliczenia sprawdzianu praktycznego w pierwszym terminie, studentowi przysługuje prawo do jednej poprawki .
Suma punktów możliwa do uzyskania w czasie kursu Histologii i embriologii = 184 (80+ 80 + 24)
Ewaluacja efektów uczenia się obejmuje:
Egzamin końcowy:
Egzamin sprawdza wiedzę ze wszystkich form zajęć. Warunkiem zdania egzaminu jest przekroczenie progu 60% prawidłowych odpowiedzi.
Ocena końcowa z przedmiotu jest oceną z egzaminu końcowego.:
Ocenę końcową z przedmiotu wylicza się na podstawie punktów uzyskanych z testu egzaminacyjnego, które są przeliczane na stopnie wg. skali:
94-100% = 5,0
85-93% = 4,5
76-84% = 4,0
68-75% = 3,5
60-67% = 3,0
0-59% = 2,0
UWAGA!
Zaległości wynikające z usprawiedliwionych nieobecności Student powinien skonsultować z prowadzącym zajęcia i nadrobić je w ciągu do 14 dni (zaliczyć materiał z danego tematu i uzupełnić rysunki), nie później jednak niż do dnia testu cząstkowego z danego tematu. W przypadku 3 i więcej nieobecności usprawiedliwionych o sposobie zaliczenia decyduje koordynator przedmiotu.
Za każdą nieobecność nieusprawiedliwioną odejmuje się 2 pkt. od punktacji uzyskanej w danym semestrze. Student, który otrzymał punkty ujemne ma obowiązek zaliczenia materiału u asystenta prowadzącego ćwiczenia i wykonanie rysunków..
W kwestiach nieobjętych regulaminem decyzje podejmuje osoba odpowiedzialna za przedmiot w oparciu o Regulamin Studiów na Uniwersytecie Zielonogórskim https://www.uz.zgora.pl/index.php?regulamin-studiow
Zmodyfikowane przez dr hab. n. med. Agnieszka Ziółkowska, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 27-08-2021 11:19)
