1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2022/2023
4. Filologia polska - pierwszego stopnia z tyt. licencjata
5. Historia języka polskiego - dzieje budowy i używania języka narodowego

Wygeneruj PDF dla tej strony

Historia języka polskiego - dzieje budowy i używania języka narodowego - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Przedmiot ma na celu wyposażenie studenta w wiedzę na temat językowej przeszłości środka komunikatywnego wspólnoty narodowej polskiej oraz kształcenie umiejętności analizy historycznojęzykowej tekstów dawnych.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Student ma ogólną wiedzę o rozwoju języka polskiego.

Zakres tematyczny

WYKŁAD:

1. Historia języka polskiego jako nauka (przedmiot, źródła, podstawy teoretyczne, metody badawcze, cele i zadania).
2. Periodyzacje dziejów języka i nauki o dziejach języka.
3. Klasyfikacja źródeł do dziejów języka polskiego.
4. Genealogia języka polskiego. Początki ponadregionalnego środka komunikatywnego (dyskusja o genezie polskiego języka literackiego).
5. Dzieje onimów – nazwy osobowe i miejscowe.
6. Kontakty polszczyzny z innymi językami.
7. Instytucje i ich rola w tworzeniu wzorów językowych zachowań (Kościół, urzędy i kancelarie, szkoła).
8. Dawne zjawiska językowe we współczesnej polszczyźnie.

ĆWICZENIA:

1. Grafia prosta i złożona zabytków polszczyzny.
2. Najważniejsze zmiany w zakresie systemu językowego - fonetyka, morfologia, składnia.
3. Przemiany ilościowe i jakościowe słownictwa jako wyraz przemian w potrzebach komunikatywnych wspólnoty.
4. Początki i wzrost świadomości językowej oraz rozwój myśli historycznojęzykowej o języku polskim (traktaty ortograficzne, leksykony).
5. Najważniejsze zabytki piśmiennictwa polskiego - analiza gatunku, stylu, języka.

Metody kształcenia

Wykład – wykład informacyjny, wykład analityczny, wykład problemowy.

Ćwiczenia – dyskusja, praca z tekstem źródłowym, analiza tekstu źródłowego, praca w grupach.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Ćwiczenia: obecność na zajęciach i aktywny w nich udział (w dyskusjach, w formie odpowiedzi ustnej, poprzez wykonywane ćwiczeń),   a także otrzymanie pozytywnej oceny z kolokwium.

Wykład: uzyskanie oceny pozytywnej z egzaminu.

Literatura podstawowa

Borawski S., Wprowadzenie do historii języka polskiego, Warszawa 2000.

Długosz-Kurczabowa K., Dubisz S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 2003.

Dubisz S., Periodyzacja rozwoju polszczyzny, a w szczególności jej dziejów najnowszych (1939-2019), Białystok 2019.

Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, pod red. M. Pastuch, M. Siuciak, Katowice 2018.

Język polski czasu II wojny światowej, pod red. I. Bajerowej, Warszawa 1996.

Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, Warszawa 1974 (i wyd. następne).

Klemensiewicz Z., Lehr-Spławiński T., Urbańczyk S., Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1965.

Polskie nazwy własne. Encyklopedia, pod red. E. Rzetelskiej-Feleszko, Warszawa 1998.

Teksty staropolskie. Analizy i interpretacje, pod red. W. Decyk-Zięby i S. Dubisza, Warszawa 2003.

Walczak B., Zarys dziejów języka polskiego, Poznań 1995.

Wybory tekstów dawnych:

Borawski S., Furdal A., Wybór tekstów do historii języka polskiego, Warszawa 2003.

Taszycki W., Najdawniejsze zabytki języka polskiego, wyd. IV, Wrocław 1967.

Vrtel-Wierczyński S., Wybór tekstów staropolskich: czasy najdawniejsze do r. 1543, Warszawa 1977.

Wybór tekstów z dziejów języka polskiego, t. 1.: Do połowy XIX w., t. 2.: Od połowy XIX w., pod red. M. Cybulskiego, Łódź 2015.

Wydra W., Rzepka W. R., Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984.

Literatura uzupełniająca

Bajerowa I., Kształtowanie się systemu polskiego języka literackiego w XVIII w., Wrocław 1964.

Bajerowa I., Polski język ogólny XIX wieku. Stan i ewolucja, t. 1-2, Katowice 1986-1992.

Bajerowa I., Zarys historii języka polskiego 1939–2000, Warszawa 2003.

Burzywoda U., Ostaszewska D., Rejter A., Siuciak M., Polszczyzna XVII wieku. Stan i przeobrażenia, Katowice 2002.

Buttler D., Rozwój semantyczny wyrazów polskich, Warszawa 1978.

Dubisz S., Język – Historia – Kultura (wykłady, studia, analizy), Warszawa 2002.

Dubisz S., Język – Historia – Kultura (wykłady, studia, szkice), Warszawa 2007.

Hawrysz M., Język miejskiej wspólnoty Opola na przełomie XVII i XVIII wieku. Sudium pragmalingwistyczne, Wrocław 2003.

Hawrysz M., Polemiczna twórczość Marcina Czechowica w perspektywie genologii lingwistycznej, Zielona Góra 2012.

Jurewicz-Nowak M., Językowy wyraz kontaktów międzyetnicznych w "Księdze wójtowskiej miasta Opola" z przełomu wieków XVII i XVIII, Zielona Góra 2015.

Kazania świętokrzyskie. Nowa edycja. Nowe propozycje badawcze, red. P. Stępień, Warszawa 2009.

Kępińska A., Kształtowanie się polskiej kategorii męsko- i niemęskoosobowości. Język wobec płci, Warszawa 2006.

Kotlarska I., Intencjonalność wypowiedzi w "Dzienniku nauczyciela domowego" (1814-1823) Juliana Antonowicza w świetle analizy pragmatycznej i leksykalnej, Zielona Góra 2016.

Książek-Bryłowa W., Warianty fleksyjne w historii języka polskiego [w:] T. Skubalanka, W. Książek-Bryłowa, Wariantywność polskiej fleksji, Wrocław 1992.

Kucała M., Rodzaj gramatyczny w historii polszczyzny, Wrocław 1978.

Lehr-Spławiński T., Język polski. Pochodzenie, powstanie, rozwój, Warszawa 1978.

Pałucka-Czerniak, Stabilność i wariantywność języka protokołów w "Księdze cechu piwowarów krakowskich z lat 1729-1780" w ujęciu genologicznym i pragmalingwistycznym, Zielona Góra 2017.

Rospond S., Kościół w dziejach języka polskiego, Wrocław 1985.

Rospond S., Rola wielkich pisarzy w kształtowaniu języka ogólnonarodowego, [w:] Symbolae polonicae in honorem Stanislai Jodłowski, Wrocław 1972.

Rozprawy o historii języka polskiego, pod red. S. Borawskiego, Zielona Góra 2005.

Siuciak M., Kształtowanie się kategorii gramatycznej liczebnika w języku polskim, Katowice 2008.

Skubalanka T., Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław 1984.

Szagun D., Ukształtowanie leksykalno-stylistyczne poezji religijnej Kornela Ujejskiego, Zielona Góra 2006.

Śmiech W., Rozwój form czasu teraźniejszego czasowników w języku polskim, Łódź 1967.

Żuraszek-Ryś I., Polonizacja a niemiecka przeszłość Zielonej Góry i okolicy. Nazwy świadectwem historii regionu, [w:] Polen und Deutsche in Europa. Polacy i Niemcy w Europie, Poznań, 2018.

Uwagi

brak

Zmodyfikowane przez dr Iwona Żuraszek-Ryś (ostatnia modyfikacja: 04-05-2022 18:23)