1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2022/2023
4. Filologia polska - pierwszego stopnia z tyt. licencjata
5. Gramatyka opisowa języka polskiego

Wygeneruj PDF dla tej strony

Gramatyka opisowa języka polskiego - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Wyposażenie studenta w wiedzę na temat funkcjonowania systemu języka polskiego i jego podsystemów (fonologicznego, morfologicznego i syntaktycznego). Kształcenie umiejętności analizy zjawisk językowych na poszczególnych poziomach struktury języka.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Wiedza o współczesnym języku polskim zdobyta na wcześniejszych etapach edukacji.

Zakres tematyczny

Wykłady

1. Język jako system. Podsystemy języka. Miejsce gramatyki w systemie języka.
2. Kryteria klasyfikacji polskich głosek (spółgłoski i samogłoski). Odmianki głosek. Głoski niesylabiczne.
3. Wymowa samogłosek nosowych we współczesnej polszczyźnie.
4. Upodobnienia fonetyczne i ich rodzaje. Upodobnienie a uproszczenie.
5. Fonetyka a fonologia, głoska a fonem, opozycje fonologiczne, warianty fonemu.
6. Wyraz, leksem, morfem. Klasyfikacja morfemów (strukturalna, dystrybucyjna, funkcjonalna).
7. Słowotwórstwo, fleksja, morfonologia. Derywat a forma fleksyjna. Struktura derywatu. Rodzaje słowotwórstwa.
8. Klasyfikacja derywatów. Znaczenie realne a znaczenie strukturalne. Kategoria słowotwórcza a typ słowotwórczy.
9. Polszczyzna jako język fleksyjny. Struktury aglutynacyjne w języku polskim.
10. Typy form fleksyjnych. Paradygmat fleksyjny, typy paradygmatów.
11. Kategorie morfologiczne polszczyzny (imienne i werbalne).
12. Jednostki analizy składniowej. Klasyfikacja wypowiedzeń.
13. Stosunki syntaktyczne w wypowiedzeniu. Akomodacja syntaktyczna. Konotacja.

Ćwiczenia

1. Alfabet fonetyczny.
2. Budowa narządów mowy (aparat respiracyjny, fonacyjny, artykulacyjny).
3. Charakterystyka artykulacyjna spółgłosek.
4. Charakterystyka artykulacyjna samogłosek.
5. Transkrypcja fonetyczna tekstu.
6. Analiza upodobnień fonetycznych.
7. Rozpoznawanie opozycji fonologicznych.
8. Kategorie słowotwórcze rzeczowników.
9. Analiza słowotwórcza rzeczowników.
10. Analiza słowotwórcza a morfemowa wyrazów (rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki).

Metody kształcenia

Wykład informacyjny, wykład konwersatoryjny, opis wyjaśniający, opis klasyfikujący, prezentacja, rozwiązywanie zadań, dyskusja, praca w grupach.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Aktywny udział w zajęciach, poprawne wykonanie zadań bez oceny, pozytywne wyniki sprawdzianów i testów na ocenę (stosowana skala ocen: 60 % - dostateczny, 75 % - dobry, 90 % - bardzo dobry).

Ocena: średnia arytmetyczna ocen za aktywność na zajęciach, za sprawdziany i testy.

Nieobecności na zajęciach: dozwolona jedna, każda następna wymaga zaliczenia na konsultacjach.

Tryb IOS: udział w zajęciach 50-60%, wywiązanie się z ustalonych indywidualnie warunków zaliczenia.

Literatura podstawowa

Bańko M., Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2004.

Grzegorczykowa R., Wykłady z polskiej składni, Warszawa 1999.

Nagórko A., Podręczna gramatyka języka polskiego, Warszawa 2010.

Nagórko A., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 2003.

Ostaszewska D., Tambor J., Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa 2012.

Strutyński J., Gramatyka polska, Kraków 2006.

Literatura uzupełniająca

Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk Wrocław 1994.

Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, red. H. Wróbel, Kraków 1995.

Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa 1999.

Grzegorczykowa R., Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Warszawa 1982.

Klemensiewicz Z., Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego, Warszawa 2001.

Wierzchowska B., Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław 1980.

Uwagi

Egzamin obejmuje cały zakres tematyczny przedmiotu (semestr drugi i trzeci).

Zmodyfikowane przez dr hab. Anna Wojciechowska, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 02-05-2022 12:23)