1. SylabUZ
2. Wydział Nauk Społecznych
3. semestr zimowy 2016/2017
4. Socjologia - pierwszego stopnia z tyt. licencjata
5. Wymiary wykluczenia społecznego

Wygeneruj PDF dla tej strony

Wymiary wykluczenia społecznego - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Celem przedmiotu jest przekazanie studentom kompleksowej wiedzy na temat wymiarów wykluczenia społecznego (w nawiązaniu do istniejących teorii socjologicznych i wyników badań). Dodatkowym celem jest przygotowanie studentów do socjologicznej analizy procesów wykluczania i marginalizacji społecznej oraz formułowania samodzielnych sądów na temat wybranych zagadnień z zakresu omawianej problematyki.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Podstawy wiedzy socjologicznej. Znajomość podstawowych kategorii socjologicznych oraz umiejętność wykorzystywania ich w opisie zjawisk społecznych.

Zakres tematyczny

1. Struktura społeczna. Zróżnicowanie społeczne. Nierówności społeczne.
2. Wykluczenie społeczne – problemy definicyjne. Wykluczenie społeczne vs społeczne uczestnictwo.
3. Marginalizacja i marginalność społeczna. Koncepcje wykluczenia i marginalizacji społecznej.
4. Procesy wykluczania i marginalizacji społecznej a problemy społeczne.
5. Ubóstwo jako przykład wykluczenia społecznego.
6. Przestrzenny wymiar wykluczenia społecznego.
7. Bezrobocie jako przejaw społecznej ekskluzji.
8. Społeczne wyizolowanie bezdomnych.
9. Edukacja jako obszar społecznego zróżnicowania i wykluczenia.
10. Zróżnicowanie religijne i etniczne jako źródło marginalizacji społecznej.
11. Problemy zdrowotne i niepełnosprawność jako przejawy społecznej marginalizacji i ekskluzji.
12. Inne formy i źródła ekskluzji społecznej – zróżnicowanie płciowe, uczestnictwo w kulturze, wykluczenie cyfrowe i technologiczne i in.

Metody kształcenia

Podstawowe metody wykorzystywane na ćwiczeniach to praca z książką, praca w grupach, dyskusja.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Forma zaliczenia ćwiczeń	Uwagi
Zaliczenie na ocenę	Tak/nie
Przygotowanie pracy pisemnej.	Praca na temat wybranego zagadnienia z zakresu omawianej problematyki (w procesie oceniania  szczególny nacisk położony zostanie na umiejętne stosowanie poznanych kategorii pojęciowych i wykorzystanie zróżnicowanych źródeł).
Aktywność podczas zajęć.	Merytoryczne przygotowanie, umiejętność podania przykładów, umiejętność wykorzystania omawianych tekstów.
Aktywność w ramach wykonywania prac zespołowych.	Współpraca w ramach zadań realizowanych podczas zajęć a także w ramach prac przygotowywanych poza zajęciami.
Proporcje zadań i ich wpływ na ocenę końcową z ćwiczeń.	Ocena z ćwiczeń stanowić będzie średnią arytmetyczną z oceny z pracy pisemnej (50%) i aktywności na zajęciach (indywidualnej i w ramach zadań grupowych) (50%).

Literatura podstawowa

1.        Bauman Z., Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy, Wydawnictwo WAM, Kraków 2006.

2.        Klebaniuk J., (red.), Fenomen nierówności społecznych. Nierówności społeczne w refleksji humanistycznej, Wydawnictwo  „Eneteia”, Warszawa 2007.

3.        Jarosz M. (red.), Wykluczeni. Wymiar społeczny, materialny i etniczny, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2008.

4.        Frieske K. W., Kumulacja czynników marginalności społecznej, „Polityka Społeczna”, nr 11-12/1999.

5.        Frieske K. W., Marginalność społeczna, Encyklopedia Socjologii, tom. 2, Warszawa 1999.

6.        Giddens A., Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006..

7.        Hałas E., Problemy nierówności społecznych w perspektywie symbolicznego interakcjonizmu, „Roczniki Nauk Społecznych”, tom. XV, Zeszyt. 1/1987, Lublin.

8.        Karwacki A., Marginalizacja środowisk popegeerowskich w Polsce. Społeczno-kulturowe konsekwencje trwałego uwikłania w biedę jako wyzwanie dla polityki społecznej [w:]  Współczesne społeczeństwo polskie, (red.) R. Suchocka, Wydawnictwo UJ,  Poznań 2002..

 

9.        Kawczyńska-Butrym Z. (red.), Mieszkańcy osiedli byłych pegeerów o swojej sytuacji życiowej. Raport z badań, Wydawca „SQL”, Olsztyn 2001.

10.     Kawczyńska-Butrym Z., Wyzwania rodziny: zdrowie, choroba, niepełnosprawność, starość, Wydawnictwo „Makmed”, Lublin 2008.

11.     Kowalak T., Marginalność i marginalizacja społeczna, Dom Wydawniczy „Elipsa”, Warszawa 1988.

12.     Mikołajczyk-Lerman G., Między wykluczeniem a integracją – realizacja praw dziecka niepełnosprawnego i jego rodziny. Analiza socjologiczna, Wydawnictwo Uł, Łódź 2013.

13.     Mucha J., Kultura dominująca jako kultura obca. Mniejszości kulturowe a grupa dominująca w Polsce, Oficyna Naukowa, Warszawa 1999.

14.     Sokołowska M., O definicjach zdrowia i zdrowego człowieka [w:] J. Kopczyński, A. Siciński (red.), Człowiek – środowisko – zdrowie, PAN, Ossolinem, Wrocław 1990.

15.     Sztumski J., Ludzie marginesu, „Polityka Społeczna”, nr 9/1992.

16.     Tarkowska E. (red.), Zrozumieć biednego. O dawnej i obecnej biedzie w Polsce, „Typografika”, Warszawa 2000.

17.     Tarkowska E., Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Koncepcje i polskie problemy [w:] J. Wasilewski (red.), Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2006.

18.     Tarkowska E., Górniak K., Kalbarczyk A., System edukacji, ubóstwo, wykluczenie społeczne, „Polityka Społeczna”, nr 11/12/2006.

19.     Warzywoda-Kruszyńska W. (red.), Żyć i pracować w enklawach biedy (klimaty łódzkie), IS UŁ, Łódź 2001.

 

Literatura uzupełniająca

1.        Bauman Z., Zbędni, niechciani odtrąceni – czyli o biednych w zamożnym świecie, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2/1998.

2.        Dahrendorf R., Nowoczesny konflikt społeczny. Esej o polityce wolności, Wydawca „Czytelnik”,  Warszawa 1993.

3.        Domański H., Ubóstwo w społeczeństwach postkomunistycznych, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2002.

4.        Frysztacki K., Problemy społeczne [w:] Encyklopedia Socjologii, tom. 3, Warszawa 2000.

5.        Gans R. J., O niektórych funkcjach ubóstwa, „Polityka społeczna”, nr 9/1993.

6.        Grotowska- Leder J., Fenomen wielkomiejskiej biedy. Od epizodu do underclass, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2002.

7.        Grotowska-Leder J., Rokicka E., Przemiany społeczne we współczesnej Polsce i ich konsekwencje. Perspektywa socjologiczna, Łódź 2015.

8.        Kawczyńska-Butrym Z., Zdrowie jako kategoria analizy sytuacji społeczno-ekonomicznej mieszkańców osiedli [w:] Mieszkańcy osiedli byłych pegeerów o swojej sytuacji życiowej. Raport z badań, (red.) Z. Kawczyńska-Butrym , Wydawnictwo „SQL”, Olsztyn 2001.

9.        Rifkin J., Koniec pracy. Schyłek siły roboczej na świecie i początek ery postrynkowej, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2001.

10.     Warzywoda-Kruszyńska W. (red.), (Żyć) Na marginesie wielkiego miasta, IS, Łódź 2001.

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr hab. Beata Trzop, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 20-07-2016 10:58)