1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2016/2017
4. Filologia / Język francuski w komunikacji zawodowej, z drugim językiem romańskim - pierwszego stopnia
5. Wstęp do literaturoznawstwa

Wygeneruj PDF dla tej strony

Wstęp do literaturoznawstwa - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Nadrzędnym zadaniem przedmiotu jest wprowadzenie studentów w obszar podstawowych zagadnień literaturoznawczych: zapoznanie z aparatem pojęciowym, komponentami procesu literackiego i metodologią badań.
Przyswojenie bazowych pojęć z zakresu: stylistyki, wersyfikacji, genologii, struktur narratorskich, czasowoprzestrzennych i postaci ma umożliwić określenie cech formalnych utworu oraz ułatwić interpretację tekstu.
Prześledzenie podstawowych etapów rozwoju myśli literaturoznawczej oraz analiza wpływu danej metodologii na praktyki interpretacyjne ma, z kolei, na celu nie tylko przygotowanie do omawiania konkretnych dzieł literackich, ale także skłonienie do postrzegania literatury w sposób dynamiczny i interdyscyplinarny jako części szerszego dyskursu.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Brak.

Zakres tematyczny

 Nauka o literaturze: teoria literatury, historia literatury, krytyka literacka.
 Podstawy tworzenia tekstów:
- Genologia i jej przedmiot: rodzaje i gatunki literackie; odmiany gatunkowe (podział ogólny, historyczny).
- Wersologia i jej przedmiot. Rytm, rym, strofa. Systemy wersyfikacyjne (jamb, trochej, anapest, heksametr, pentametr).
- Stylistyka, jej przedmiot, cele badań stylistycznych. Sfery wyborów stylistycznych: brzmieniowa, leksykalna, słowotwórcza, przekształceń semantycznych, składniowa. Stylizacja.
 Trop a figura retoryczna. Środki stylistyczne: metafora, porównanie, przerzutnia, hiperbola, parafraza, personifikacja, onomatopeja, symbol, alegoria i inne.
 Liryka: modele liryki; podmiot liryczny, właściwości stylu i kompozycji utworu lirycznego. Przykładowe gatunki: oda, elegia, hymn, pieśń ludowa, piosenka, ballada.
 Epika: materiał fabularny – motywy, wątki, postaci, fabuła, akcja; czas (opowiadania i opowiadany) i przestrzeń; chronotop; sytuacja narracyjna: narrator i perspektywa narracji (funkcje i rodzaje). Topos, archetyp. Przykładowe gatunki: opowiadanie, nowela, powieść, bajka, parabola. Gatunki pogranicza – esej i eseistyka. Intryga powieściowa i jej modele. Narratologia Genette’a – główne terminy (fokalizacja, ekstra/auto/homodiegetyczny).
 Dramat: literacka teoria dramatu, językowe formy podawcze dramatu i ich funkcje. Komedia i tragedia: cechy i środki wyrazu. Arystoteles (a Platon; O sztuce poetyckiej), Horacy (mimesis, techne, katharsis, fatum, trwoga, patos, fabuła dramatyczna). Klasycyzm francuski (Kartezjusz, Pascal, Corneille, Racine; imitatio, decorum, sztuka jako realizacja konwencji). Dramat niesceniczny. Teatr nowożytny. Wielka Reforma Teatru.
 Rozumienie tekstu: hermeneutyka. Autor i czytelnik – rodzaje. Kontrakt czytelniczy. Świadomość odniesień – problem kompetencji czytelniczych.
 Dialogiczność, intertekstualność, transtekstualność (Bachtin, Kristeva, Nycz, Riffaterre, Bloom, Genette, Calvino, Borges).
 Feminizm: socjopolityczny a akademicki, trzy „fale”. Kultura patriarchalna a nowy kontrakt płci. Pozytywna dyskryminacja. Ginokrytyka, arachnologia, écriture feminine, feminizm korporalny. Gender i Queer. Męskość i kobiecość jako kategorie naturalne i kulturowe. Simone de Beauovir, Judith Butler, Hélène Cixous, Luce Irigaray i in.
 Postmodernizm a ponowoczesność:
- nurt francuski: Foucault, Derrida, Deleuze, Lyotard, Barthes, Guattari, Baudrillard, Lacan, Todorov i in.
- nurt anglosaski: Rorty, Butler, Jameson, Klossowski, Vattimo, Bauman i in.
 Wpływy (Kierkegaard, Nietzsche, Freud, Husserl, Heidegger, Lévi-Strauss).
 Kultura jako tekst (Clifford Geertz). Supermarket kultury (Gordon Mathews). Płynna nowoczesność (Bauman).
 Poststrukturalizm i posttekstualność. „Różnia” i dekonstrukcjonizm (Derrida, Barthes).
 Postkolonializm (Said, Spivak). Centrum a peryferia. Hybrydyzacja i kreolizacja kultury. Orientalizm. Okcydentalizm. Zderzenie cywilizacji (Samuel Huntington).
 Słabe myślenie (Gianni Vattimo). Literatura transgresji (Bataille). Teoria symulakrów i hiperrzeczywistość (Baudrillard). Gramatologia, figura kłącza, schizoanaliza (Deleuze, Guattari).
 Mistyfikacja Sokala i Modne bzdury.

Metody kształcenia

Pogadanka, wykład konwersatoryjny, heureza, dyskusja, projekt (prezentacja multimedialna).

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Zaliczenie na ocenę: na podstawie obecności i aktywności na zajęciach (w tym prezentacja) oraz końcowego sprawdzianu wiedzy i umiejętności.

Literatura podstawowa

1. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Znak, Kraków 2006.
2. Jonathan Culler, Teoria literatury, Prószyński i S-ka, Warszawa 2002.
3. Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Ossolineum, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1976.
4. Zofia Mitosek, Teorie badań literackich, PWN, Warszawa 1995 (wyd. III rozszerzone).
5. Alan Sokal, Jean Bricmont, Modne bzdury. O nadużywaiu pojęć z zakresu nauk ścisłych przez postmodernistycznych intelektualistów, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998.
6. Wybrane fragmenty dodatkowych tekstów.

Literatura uzupełniająca

1. Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Zarys teorii literatury, WSiP, Warszawa 1967.
2. Adam Kulawik, Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Antykwa, Kraków 1994.
3. Eugeniusz Kucharski, Między teorią a historią literatury, PWN, Warszawa 1986.
4. Henryk Markiewicz, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, PWN, Warszawa 1989.
5. Ryszard Nycz, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, UNIVERSITAS, Warszawa 1993.
6. Stefania Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich, PWN, Warszawa 1984.
7. René Wellek, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, PIW, Warszawa 1979.
8. René Wellek, Austin Warren, Teoria literatury, PWN, Warszawa 1976.
 

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr Ewa Tichoniuk-Wawrowicz (ostatnia modyfikacja: 04-09-2016 09:45)