SylabUZ

Wygeneruj PDF dla tej strony

Teoria poznania - opis przedmiotu

Informacje ogólne
Nazwa przedmiotu Teoria poznania
Kod przedmiotu 08.1-WH-FP-TP-S16
Wydział Wydział Humanistyczny
Kierunek Filozofia
Profil ogólnoakademicki
Rodzaj studiów pierwszego stopnia z tyt. licencjata
Semestr rozpoczęcia semestr zimowy 2017/2018
Informacje o przedmiocie
Semestr 5
Liczba punktów ECTS do zdobycia 5
Typ przedmiotu obowiązkowy
Język nauczania polski
Sylabus opracował
  • dr hab. Krzysztof Kilian, prof. UZ
Formy zajęć
Forma zajęć Liczba godzin w semestrze (stacjonarne) Liczba godzin w tygodniu (stacjonarne) Liczba godzin w semestrze (niestacjonarne) Liczba godzin w tygodniu (niestacjonarne) Forma zaliczenia
Wykład 30 2 - - Egzamin
Ćwiczenia 30 2 - - Zaliczenie 

Cel przedmiotu

1. Cele merytoryczne: (a) wprowadzenie do podstawowych zagadnień teorii poznania; (b) przygotowanie studenta do samodzielnych analiz tekstów poświęconych problematyce epistemologicznej.  2. Cel ogólny: umiejętność wymiany poglądów.

Wymagania wstępne

Bez wymagań wstępnych

Zakres tematyczny

Wykład: 1. przedmiot teorii poznania; 2. programy uprawiania teorii poznania; 3. teoria poznania a problem hierarchii wiedzy filozoficznej; 4. spór o źródła poznania (przedmiot sporu i jego uczestnicy); 5. spór o przedmiot poznania i granice wiedzy (realizm a idealizm epistemologiczny; realizm a antyrealizm: metafizyczny, epistemologiczny i semantyczny aspekt sporu); 6. prawda (wielowymiarowość pojęcia prawdy; nośniki prawdy; klasyczna teoria prawdy a teorie nieklasyczne; teorie realistyczne a teorie antyrealistyczne; relatywizm i absolutyzm w teorii prawdy); 7. spór o uniwersalia (istota sporu i uczestnicy).

Ćwiczenia: 1. przekonania i ich własności (ideały epistemiczne, przekonania racjonalne i irracjonalne, wiedza aprioryczna i aposterioryczna); 1.1. uzasadnianie epistemiczne; 2. percepcja (dane zmysłowe, uteoretyzowanie obserwacji); 3. wiedza I (pewność, indukcja, prawdopodobieństwo, fallibilizm); 4. wiedza II (wiarygodność, wiedza jako uzasadnione przekonanie, wiedza milcząca, wnioskowanie do najlepszego wyjaśnienia); 5. relatywizm i niewspółmierność (relatywizm, sceptycyzm, nihilizm, anty-antyrelatywizm, płaszczyzny niewspółmierności, niewspółmierność a nieprzekładalność).

Metody kształcenia

Wykład: W zależności od potrzeb stosowane będą przede wszystkim trzy formy wykładu: informacyjny, konwersatoryjny i syntetyczny. Ten pierwszy zapoznawał będzie słuchaczy z odpowiednimi partiami materiału. Ten drugi aktywizował będzie słuchaczy w toku wykładu, słuchacze zachęcani będą do krótkiej dyskusji i zadawania pytań, zwłaszcza w sytuacjach, gdy jakieś partie omawianego materiału wydawać się im będą niezrozumiałe. Ten trzeci podsumowywał będzie omówiony materiał i ułatwiał zapamiętywanie najważniejszych kwestii omawianych w trakcie wykładu.

Ćwiczenia: Główny nacisk położony jest na metody integrujące wiedzę i umiejętności z różnych dziedzin oraz na metody kształcące umiejętność wymiany poglądów. Z tych drugich eksploatowane będą przede wszystkim: dyskusje prowadzone tokiem parlamentarnym i dialogowym. Z tych pierwszych: projekt pod postacią prezentacji multimedialnej. Projekt, w którym osoby go realizujące przyjmują role ekspertów, jest wprowadzeniem do dyskusji parlamentarnych i dialogowych.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu Symbole efektów Metody weryfikacji Forma zajęć

Warunki zaliczenia

(1) wykonanie projektu (ocena), (2) aktywny udział w dyskusji na każdych zajęciach (ocena), (3) ustne kolokwium (ocena). Ocena końcowa: średnia z (1)-(3).

Literatura podstawowa

  1. Kazimierz Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii, Czytelnik, Warszawa 1983 (lub wydania nowsze),
  2. Roderick M. Chisholm, Teoria poznania, tłum. R. Ziemińska, Instytut Wydawniczy Daimonion, Lublin 1994,
  3. Adam Chmielewski, Niewspółmierność, nieprzekładalność, konflikt. Relatywizm we współczesnej filozofii analitycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1997,
  4. Józef Dębowski, Fundamentalizm epistemologiczny i jego uzasadnienie, w: Marek Szulakiewicz i Zbigniew Karpus (red.), Fundamentalizm i kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2005, s. 129-142,
  5. Idem, Prawda i warunki jej możliwości, Instytut Filozofii UWM, Olsztyn 2010,
  6. Marek Hetmański,  Epistemologia jako filozoficzna refleksja nad poznaniem i wiedzą, „Etiudafilozoficzna. Wirtualne czasopismo filozoficzne”   http://www.etiudafilozoficzna.pl/Tematy/epi/epistemologia.html#_ftnref32
  7. Kazimierz Jodkowski, Teza o niewspółmierności w ujęciu Thomasa S. Kuhna i Paula K. Feyerabenda, „Realizm. Racjonalność. Relatywizm” t. 1, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1984,
  8. Adam Morton, Przewodnik po teorii poznania, przekł. Tadeusz Baszniak, Wydawnictwo Spacja, Warszawa 2002,
  9. Stanisław Judycki,  Idealizm i antyrealizm, w: Urszula Żegleń (red.), Pragmatyzm i filozofia Hilarego Putnama, Wydawnictwo UMK, Toruń 2001, s. 117-128, http://www.wnsts.strony.univ.gda.pl/filozofia/pracownicy/judycki/doc/Idealizm i antyrealizm.pdf ,
  10. Idem, O klasycznym pojęciu prawdy, „Roczniki Filozoficzne”2009, tom XLIX z. 1, s. 25-62, http://www.kul.pl/files/108/O klasycznym pojeciu prawdy.pdf
  11. Idem, Realizm i idealizm, http://www.kul.pl/files/57/wydzial/judycki/Realizm_i_idealizm.pdf
  12. Idem,  Twardy problem realizmu metafizycznego i współczesny antyrealizm, „Roczniki Filozoficzne” 2009, tom LVII, z. 1, s. 49-74, http://www.kul.pl/files/57/roczniki_filozoficzne/2009_57_1/049_judycki.pdf ,
  13. Idem, Wiedza a priori − struktura problemu, „Roczniki Filozoficzne” 1998/1999, tom XLVI/XLVII, s. 6-66, http://www.wnsts.strony.univ.gda.pl/filozofia/pracownicy/judycki/doc/Wiedza a priori.pdf ,
  14. Jan Woleński,  Epistemologia poznanie prawda wiedza realizm, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007,
  15. Idem,  Metateoretyczne problemy epistemologii, „Diametros” 2005, Nr 6, s. 70-93,
  16. Andrzej L. Zachariasz, Poznanie teoretyczne. Jego konstytucja i status, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1990,

Literatura uzupełniająca

  1. Alfred J. Ayer, Filozofia w XX wieku, przekł. Tadeusz Baszniak, PWN, Warszawa 1997,
  2. Józef Dębowski, Bezpośredniość poznania. Spory — dyskusje — wyniki, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000, s. 336,
  3. Idem, Pytanie o prawdę. Między odkrywaniem prawdy a jej kreowaniem, w: idem (red.) Prawdy o prawdzie. Lubelskie odczyty filozoficzne. Zbiór czwarty, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1994, s. 9-13.
  4. Clifford Geertz, Anty anty-relatywizm, przekł. Joanna Minksztym, w: Michał Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Wydawnictwo Instytutu Kultury 1999, s. 38-63,
  5. Marek Hetmański (red.), Epistemologia współcześnie, Universitas, Kraków 2008,
  6. Kazimierz Jodkowski, Wspólnoty uczonych, paradygmaty i rewolucje naukowe, „Realizm. Racjonalność. Relatywizm” t. 22, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1990,
  7. Stanisław Judycki,  Argumenty na rzecz antyrealizmu globalnego, „Studia Philosophica Wratislaviensia” 2010, tom 2, s. 13-28, http://www.wnsts.strony.univ.gda.pl/filozofia/pracownicy/judycki/doc/Argumenty na rzecz antyrealizmu.pdf ,
  8. Idem, O klasycznym pojęciu prawdy, „Roczniki Filozoficzne”2009, tom XLIX z. 1, s. 25-62, http://www.kul.pl/files/108/O klasycznym pojeciu prawdy.pdf ,
  9. Idem, Wiedza a posteriori i a priori,  w: Renata Ziemińska (red.) Przewodnik po epistemologii, Wydawnictwo WAM, Kraków 2011, http://www.kul.pl/files/57/wydzial/judycki/wiedza.pdf ,
  10. Idem, Realizm i idealizm, http://www.kul.pl/files/57/wydzial/judycki/Realizm_i_idealizm.pdf ,
  11. Idem, Wiedza a priori − struktura problemu, „Roczniki Filozoficzne” 1998/1999, tom XLVI/XLVII, s. 6-66, http://www.wnsts.strony.univ.gda.pl/filozofia/pracownicy/judycki/doc/Wiedza a priori.pdf ,
  12. Henryk Kiereś, Teoria poznania, Powszechna Encyklopedia Filozofii,  http://www.ptta.pl/pef/pdf/t/teoria_poznania.pdf ,
  13. Andrzej Maryniarczyk, Prawda, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii, http://www.ptta.pl/pef/pdf/p/prawda.pdf
  14. Jan Woleński, Epistemologia. Tom I. Zarys historyczny i problemy metateoretyczne, AUREUS, Kraków 2000,
  15. Idem, Epistemologia. Tom II. Wiedza i poznanie, Aureus, Kraków 2001,
  16. Idem, Epistemologia. Tom III. Prawda i realizm, Aureus, Kraków 2003.

Uwagi


Zmodyfikowane przez dr Dariusz Sagan (ostatnia modyfikacja: 03-07-2017 15:36)