SylabUZ

Wygeneruj PDF dla tej strony

Wstęp do językoznawstwa - opis przedmiotu

Informacje ogólne
Nazwa przedmiotu Wstęp do językoznawstwa
Kod przedmiotu 09.3-WH-FRMP-WJZ-Ć-S14_genCZ4IE
Wydział Wydział Humanistyczny
Kierunek Filologia / Filologia francuska z drugim językiem romańskim
Profil ogólnoakademicki
Rodzaj studiów pierwszego stopnia
Semestr rozpoczęcia semestr zimowy 2017/2018
Informacje o przedmiocie
Semestr 2
Liczba punktów ECTS do zdobycia 2
Typ przedmiotu obowiązkowy
Język nauczania polski
Sylabus opracował
  • dr Ewa Tichoniuk-Wawrowicz
Formy zajęć
Forma zajęć Liczba godzin w semestrze (stacjonarne) Liczba godzin w tygodniu (stacjonarne) Liczba godzin w semestrze (niestacjonarne) Liczba godzin w tygodniu (niestacjonarne) Forma zaliczenia
Ćwiczenia 30 2 - - Zaliczenie na ocenę

Cel przedmiotu

Nadrzędnym zadaniem przedmiotu jest wprowadzenie studentów w obszar podstawowych zagadnień
językoznawczych w celu nabycia wiedzy i umiejętności niezbędnych do dalszego kształcenia językoznawczego, poprzez:

  • zapoznanie się ze statusem językoznawstwa stosowanego oraz z aparatem pojęciowym, komponentami i metodologią badań;
  • przyswojenie bazowych pojęć z zakresu: fonologii, morfologii, składni, słownictwa;
  • prześledzenie specyfiki języka w działaniu;
  • umiejscowienie językoznawstwa wśród innych nauk;
  • rozpoznanie różnych dyscyplin językoznawczych.

Wymagania wstępne

Brak.

Zakres tematyczny

1. Językoznawstwo a inne nauki
- humanistyka i cechy nauk humanistycznych
- nauki nomotetyczne, idiograficzne, normatywne (aksjologiczne)
- dyscypliny językoznawcze:
- językoznawstwo wewnętrzne i zewnętrzne
- językoznawstwo synchroniczne i diachroniczne
- językoznawstwo konfrontatywne
- zewn.: etnolingwistyka, psycholingwistyka, socjolingwistyka
- pragmatyka jęz.
2. Język jako system znaków na tle innych systemów znakowych
- pojęcie znaku
- pojęcie języka naturalnego
- cechy istotne języka naturalnego
- hierarchiczna budowa języka
- system a użycie systemu (jego granice)
3. Język w działaniu

- akt komunikacji
- funkcje języka i wypowiedzi
- akty mowy (asertywy, dyrektywy, komisywy, ekspresywy, deklaratywy)
- pośrednie i bezpośrednie, teoria implikatur
- tekst, wypowiedź, dyskurs – tekstologia, analiza dyskursu
- funkcje tekstu
- budowa systemu językowego: podziały językoznawstwa
4. Podsystem fonologiczny
- fonetyka a fonologia
- głoska a fonem
- typy opozycji fonologicznych i ich neutralizacje
- koartykulacja (antycypacja, perseweracja, upodobnienia wewnątrz- i międzywyrazowe) + procesy koartykulacyjne
- samogłoska, spółgłoska, spółgłoska sylabiczna
- prozodia (akcent, intonacja, iloczas)
- transkrypcja a transliteracja
5. Podsystem morfologiczny.
- morf, morfem, alomorf
- typy morfemów (swobodne i związane)
- fleksja, flektyw
- kategorie gramatyczne imienne i werbalne
- podziały części mowy
6. Podsystem składniowy
- zdanie jako podstawowa jednostka składniowa
- schematy zdaniowe
- rodzaje wypowiedzeń werbalnych i niewerbalnych
- temat a remat
- części zdania
- zdania złożone parataktyczne i hipotaktyczne
7. Podsystem leksykalny
- leksykologia, leksykografia
- wyraz, leksem, lemma
- klasy funkcjonalne leksemów
- charakterystyka części mowy
8. Struktura semantyczna słownictwa
- semantyka, etymologia
- onomazjologia a semazjologia
- struktura semantyczna słownictwa (pola semantyczne)
- rozwój semantyczny wyrazu
- stosunki systemowe w leksyce
9. Słowotwórstwo i frazeologia
- relacje semantyczne między leksemami: polisemia, homonimia, synonimia, antonimia (enantiosemia, komplementarność, konwersja), hiponimia, hiperonimia, kohiponimia
- mechanizmy nazwotwórcze (derywacja, kalki, zapożyczenia)
- łączliwość wyrazów
- frazeologizmy (frazy, zwroty, wyrażenia), kolokacje, idiomy
- frazematyka
10. Językoznawstwo historyczne
- zmiana językowa
- metody badan diachronicznych
- pokrewieństwo językowe
- prajęzyk
- wyodrębnianie jęz. słowiańskich i romańskich z wcześniejszych wspólnot językowych

11. Językoznawstwo typologiczne
- najważniejsze grupy jęz. świata
- typologia fonologiczna (np. języki samogłoskowe i spółgłoskowe)
- typologia syntaktyczna (języki koncentryczne/inkorporujące i ekscentryczne; pozycyjne i niepozycyjne, SVO, SOV, VSO…)
- typologia morfologiczna (fleksyjne, aglutynacyjne, izolujące, inkorporacyjne)
12. Językoznawstwo kulturowe
- różnice w zakresie
- znaczeń zgramatykalizowanych
- sposobach liczenia
- kategoryzacjach świata
- kulturowe ukształtowanie pojęć i uwarunkowanie aktów mowy
- uniwersalizm językowy
- hipoteza Sapira-Whorfa (prawo relatywizmu językowego)

Metody kształcenia

Pogadanka, wykład konwersatoryjny, opis wyjaśniający, projekt (prezentacja multimedialna).

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu Symbole efektów Metody weryfikacji Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Zaliczenie na ocenę: na podstawie obecności i aktywności na zajęciach (w tym prezentacja) oraz końcowego sprawdzianu wiedzy i umiejętności.

Literatura podstawowa

1. Renata Grzegorczykowa, Wstęp do językoznawstwa, PWN, Warszawa 2008.
2. Czesław Lachur, Zarys językoznawstwa ogólnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2004.
3. John Lyons, Wstęp do językoznawstwa, tłum. Krzysztof Bogacki, PWN, Warszawa 1979.

Literatura uzupełniająca

1. Christian Baylon, Paul Fabre, Initiation à la linguistique - Cours et applications corrigés, Armand Colin, Paris 2005.
2. Jacek Fisiak, Wstęp do współczesnych teorii lingwistycznych, WSiP, Warszawa 1985.
3. Jean-Marie Klinkenberg, Des langues romanes: Introduction aux études de linguistique romane, De Boeck Supérieur, Bruxelles 1999.
4. Marina Yaguello, Alice au pays du langage. Pour comprendre la linguistique, Seuil, Paris 1981.
 

Uwagi


Zmodyfikowane przez dr Witold Kowalski (ostatnia modyfikacja: 20-04-2017 15:45)