1. SylabUZ
2. Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu
3. semestr zimowy 2022/2023
4. Lekarski - jednolite magisterskie sześcioletnie
5. Fizjologia z elementami fizjologii klinicznej

Wygeneruj PDF dla tej strony

Fizjologia z elementami fizjologii klinicznej - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Przekazanie wiedzy z zakresu fizjologii człowieka w sposób zintegrowany z zachowaniem proporcji między niezbędną informacją o mechanizmach molekularnych a działaniem mechanizmów regulacji i adaptacji ogólnoustrojowych ze szczególnym uwzględnieniem utrzymania stałości środowiska wewnętrznego organizmu człowieka.

Zapoznanie studenta z fizjologią układu nerwowego i narządów zmysłów, układu hormonalnego (wraz z endokrynną kontrolą rozrodu człowieka), fizjologią krwi, układu immunologicznego, układu krążenia, układu oddechowego, mięśni poprzecznie prążkowanych i gładkich (wraz z adaptacją do wysiłku fizycznego), układu pokarmowego, roli składników pokarmowych oraz witamin w żywieniu, działania układu moczowego, znaczenia nerki w utrzymywaniu homeostazy organizmu, procesami towarzyszącymi starzeniu. Opanowanie umiejętności odróżniania prawidłowego przebiegu procesów życiowych od przebiegu nieprawidłowego, chorobowego.

Zapoznanie studenta z różnymi technikami badawczymi (np. identyfikacja grup krwi, ocena hemostazy, ocena rozmazu krwi obwodowej, próby wysiłkowe, badanie tętna i ciśnienia tętniczego, wykonanie i interpretacja zapisu ekg, badanie spiroergometryczne, próby stroikowe, podstawowe badania wzroku, podstawowe badania układu nerwowego, w tym badanie odruchów) ze szczególnym uwzględnieniem ich interpretacji i zastosowania klinicznego.

Kształtowanie zdolności do samodzielnej interpretacji podstawowych norm fizjologicznych. Rozwijanie i kształtowanie umiejętności krytycznego myślenia w oparciu o metody nauczania problemowego oraz rozumienia powiązań fizjologii z dyscyplinami klinicznymi.

 

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Podstawowa wiedza z zakresu anatomii, biochemii, biologii molekularnej i histologii.

Zakres tematyczny

ZAKRES TEMATYCZNY - semestr letni:

1. Fizjologia narządów zmysłów – czucie powierzchowne, głębokie i trzewne (receptory, drogi czuciowe), rodzaje bólu. Zmysł wzroku (budowa oka, fotoreceptory, droga wzrokowa, fizjologia widzenia, wady refrakcji, widzenie barwne, pole widzenia, dno oka, jaskra, zaćma), słuchu i równowagi (budowa ucha, receptory słuchu, narząd przedsionkowy, teoria fali biegnącej, próby stroikowe, głuchota odbiorcza i przewodzeniowa), smaku i powonienia (receptory, mechanizmy transmisji sygnał
2. Fizjologia układu oddechowego cz. 1 – regulacja oddychania (nerwowa i chemiczna), mechanika oddychania, zmiany ciśnień w pęcherzyku płucnym i jamie opłucnowej podczas cyklu oddechowego, drogi oddechowe, opory w układzie oddechowym (sprężyste i niesprężyste), podatność płuc, napięcie powierzchniowe; surfaktant, skutki niedoboru surfaktantu. Choroby restrykcyjne i obturacyjne. Zaburzenia podatności płuc. Bezdech senny. Spirometria (objętości, pojemności, przepływy), obturacja vs. restrykcja, próba Tiffenau, próba rozkurczowa, interpretacja podstawowych odchyleń w spirometrii.
3. Fizjologia układu oddechowego cz. 2 – Krążenie płucne, dystrybucja wentylacji i perfuzji w płucach, przeciek płucny fizjologiczny i anatomiczny. Wymiana gazowa, transport gazów oddechowych. Płuca jako układ buforowy; kwasica i zasadowica oddechowa. Oddychanie podczas wysiłku fizycznego, oddychanie w warunkach hipoksji, adaptacja do warunków wysokogórskich, choroba wysokościowa.
4. Układ rozrodczy męski - budowa układu rozrodczego, determinacja płci, dojrzewanie płciowe, czynność dokrewna gonad. Spermatogeneza. Erekcja, emisja, ejakulacja. Wydzielanie i skład nasienia. Zaburzenia erekcji. Niepłodność. Zaburzenia determinacji płci. Andropauza.
5. Układ rozrodczy żeński – budowa układu rozrodczego, determinacja płci, dojrzewanie płciowe, neurohormonalna kontrola rozrodu, czynność dokrewna gonad. Cykl jajnikowy i maciczny. Zaburzenia miesiączkowania, niepłodność. Menopauza.
6. Fizjologia ciąży, porodu, połogu i laktacji w zarysie - zapłodnienie, zagnieżdżenie, ciąża, poród, połóg- podstawowe pojęcia i informacje (czas trwania ciąży, endokrynna czynność łożyska, jednostka płodowo-matczyna, zmiany adaptacyjne w organizmie ciężarnej, etapy rozwoju płodu). Połóg i laktacja. Cukrzyca i nadciśnienie tętnicze w ciąży. Wyznaczanie dni płodnych kobiety. Rozpoznanie ciąży (objawy pewne i przypuszczalne). Metody antykoncepcji.
7. Fizjologia układu pokarmowego cz. 1 – unerwienie i motoryka przewodu pokarmowego. Funkcje poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego, rola zwieraczy. Zaburzenia dolnego zwieracza przełyku (achalazja, choroba refluksowa). Czynności wydzielnicze gruczołów trawiennych (fazy wydzielania i skład śliny i soków trawiennych, sekrecja HCl w żołądku). Zaburzenia sekrecyjne żołądka. Budowa i funkcje trzustki. Zaburzenia czynności zewnątrzwydzielniczej trzustki. Trawienie i wchłanianie (hormony żołądkowo-jelitowe, enzymy trawienne, transport przezbłonowy). Zaburzenia trawienia i wchłaniania. Mikroflora jelita grubego, defekacja. Budowa i funkcje wątroby, krążenie wątrobowe. Próby czynnościowe wątroby, pęcherzyk żółciowy, rola i mechanizmy wydzielania żółci.
8. Fizjologia układu pokarmowego cz. 2. Żywienie – bilans energetyczny, równoważniki energetyczne, zasady prawidłowego żywienia. Przemiana materii – metody oznaczania, czynniki wpływające na ppm i cpm. Normy dobowego zapotrzebowania energetycznego u ludzi w różnym wieku. Składniki odżywcze - rola, źródła pokarmowe, dobowe zapotrzebowanie. Otyłość, zespół metaboliczny, niedożywienie – w zarysie. Skutki niedoboru witamin. Ocena wartości energetycznej i jakościowej jadłospisu przy użyciu programu Aliant oraz zaleceń Instytutu Żywności i Żywienia. Wyznaczanie indeksu glikemicznego dla wybranych produktów spożywczych.
9. Fizjologia mięśni – podział i budowa mięśni (mięśnie szkieletowe, gładkie, mięsień sercowy). Unerwienie mięśni, nerwowa kontrola postawy i ruchów ciała. Rola móżdżku w koordynacji ruchowej. Pojęcia:  sarkomer, jednostka motoryczna, złącze nerwowo-mięśniowe. Substancje wpływające na transmisję nerwowo-mięśniową (toksyna botulinowa, kurara, sukcynylocholina, pancuronium, fizostygmina). Molekularny mechanizm skurczu mięśnia szkieletowego (teoria ślizgowa Huxley’a), rodzaje skurczów mięśni szkieletowych. Regulacja siły i napięcia mięśniowego. Miastenia, dystrofie. Mechanizm i plastyczność skurczu mięśnia gładkiego. Dynamometria, precyzja i siła mięśniowa, zmęczenie mięśni szkieletowych. 
10. Wysiłek fizyczny i adaptacja do środowiska naturalnego – Rodzaje wysiłku fizycznego, źródła energetyczne. Ocena wydolności tlenowej i intensywności wysiłku. Podstawy treningu zdrowotnego.
11. Fizjologia starzenia - zwykłe starzenie vs. chorobowe starzenie, teorie i kierunki badan nad procesem starzenia. Zmiany tkankowe i narządowe po 65 roku życia, starzenie się mózgu, układu krążenia, układu oddechowego, sarkopenia – starzenie mięśni szkieletowych, starzenie immunologiczne (immune-aging). Czynniki przyspieszające i czynniki hamujące procesy starzenia.
12. Fizjologia krwi cz. 1 – fizjologia krwinek czerwonych i białych; właściwości fizyczne i chemiczne krwi. Krwinkotworzenie, metabolizm żelaza, metabolizm witaminy B12. Morfologia, OB i wskaźniki czerwonokrwinkowe. Niedokrwistości. Konsekwencje hemolizy. Rozmaz krwi obwodowej.
13. Fizjologiczne aspekty badań laboratoryjnych – podstawowe normy laboratoryjne oraz ich interpretacja na podstawie przypadków klinicznych.
14. Fizjologia krwi cz. 2 – układy grupowe krwi, serologia – pojęcia antygen/przeciwciało, reakcje antygen-przeciwciało. Odporność wrodzona i nabyta, układ dopełniacza. Limfocyty. Znaczenie badań układów grupowych (krwiolecznictwo, niezgodność serologiczna i konflikt serologiczny). Oznaczanie grup krwi, próba krzyżowa, preparaty krwiozastępcze. Powikłania poprzetoczeniowe, choroba hemolityczna noworodków. Hemostaza - układy hemostatyczne, krzepnięcie i fibrynoliza, czasy krwawienia i krzepnięcia.
15. Wykład podsumowujący. Ćwiczenia - fizjologia aplikacyjna, wybrane aspekty fizjologii w badaniu lekarskim

TESTY CZĄSTKOWE:

1. Zmysły, Oddechowy

2. Rozród, Ciąża

3. Pokarmowy, Żywienie

4. Mięśnie, Wysiłek, Starzenie

5. Krwinki, Serologia, Odporność

Uwaga! Możliwe przeniesienie testu z Nerki (z semestru zimowego)

Metody kształcenia

Wykłady w liczbie 30 godzin realizowane w III semestrze i 30 godzin w IV semestrze mają charakter informacyjny, realizowane w formie prezentacji multimedialnych, również z wykorzystaniem platformy e-learningowej i/lub wskazanego komunikatora internetowego, mają na celu podsumowanie szczegółowej wiedzy z fizjologii człowieka z naciskiem na kliniczne jej zastosowanie.

Laboratoria w liczbie 60 godzin realizowane w III semestrze i 60 godzin w IV semestrze z wykorzystaniem nauczania problemowego (analiza przypadków klinicznych, analiza scenariuszy przygotowanych wg koncepcji problem based learning), jak i z wykorzystaniem dostępnej aparatury badawczej i/lub programu PhysioEx. W trakcie zajęć przewidziane są: samodzielne wykonanie ćwiczeń i przygotowanie sprawozdań, dyskusje, sprawdziany wiedzy w sposób ustny i/lub pisemny.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Niżej opisane warunki zaliczenia odnoszą się do realizacji całego przedmiotu z uwzględnieniem semestru III oraz IV. W sytuacjach losowych dopuszcza się możliwość zmiany kolejności tematów, o czym koordynator przedmiotu niezwłocznie informuje studentów.

W trakcie realizacji przedmiotu Student zalicza na ocenę testy cząstkowe sprawdzające wiedzę z tematów realizowanych podczas zajęć dydaktycznych. Dokładny układ tematyczny testów cząstkowych zostanie podany do wiadomości podczas I wykładu. Oprócz zaliczania testów cząstkowych studenci prezentują przygotowane w ramach pracy własnej tematy z zakresu fizjologii człowieka, które również podlegają ocenie.

Praktyczne aktywności i umiejętności Studenta wykazywane w trakcie zajęć, w tym przygotowanie merytoryczne i aktywność w dyskusji, sprawdzane są w formie bieżącej kontroli podczas zajęć, w tym również w formie pisemnych wejściówek. W przypadku stwierdzenia nieprzygotowania Studenta, czy też niewystarczającego wykonania powierzonego mu zadania, prowadzący może zabronić dalszego uczestnictwa w zajęciach lub zlecić wykonanie dodatkowego zadania z danego tematu we wskazanym terminie. Brak zaliczenia zadania dodatkowego jest równoznaczny z brakiem dopuszczenia do zdawania/zaliczenia testu cząstkowego.

Testy cząstkowe, sprawdzają wiedzę omawianą podczas zajęć wraz z wiedzą uzyskaną z zalecanej literatury oraz z zadań domowych i wykładów.

Liczba pytań w teście cząstkowym jest odzwierciedleniem liczby punktów, które można uzyskać za test cząstkowy z danego modułu tematycznego. Uzyskanie co najmniej 60% punktów z każdego testu cząstkowego jest równoznaczne z zaliczeniem przedmiotu wraz z możliwością przystąpienia do I terminu egzaminu końcowego.

Punkty uzyskane z testów cząstkowych przeliczane są na oceny wg skali:

94-100% = 5,0

85-93% = 4,5

76-84% = 4,0

68-75% = 3,5

60-67% = 3,0

0-59% = 2,0

Brak zaliczenia testów cząstkowych i/lub brak zaliczenia pracy własnej oznacza konieczność napisania sprawdzianu uzupełniającego z niezaliczonego materiału (poprawka) w danym semestrze. Sprawdzian uzupełniający zostanie przeprowadzony pod koniec semestru zimowego (dotyczy testów cząstkowych z semestru zimowego) oraz po zakończeniu zajęć w semestrze letnim (dotyczy testów cząstkowych z semestru letniego). Sprawdzian uzupełniający może mieć formę pisemną z pytaniami zamkniętymi i/lub otwartymi lub ustną. Zaliczenie w II terminie (w formie sprawdzianu uzupełniającego) jest równoznaczne z uzyskaniem oceny dostatecznej z poprawianych testów cząstkowych.

Brak zaliczenia sprawdzianów uzupełniających skutkuje koniecznością napisania sprawdzianu wyjściowego, którego zakres obejmuje cały materiał z semestru zimowego lub semestru letniego, w zależności od tego, w którym semestrze Student był zobligowany pisać sprawdzian wyjściowy. Sprawdzian wyjściowy może mieć formę pisemną z pytaniami zamkniętymi i/lub otwartymi lub ustną. Próg zaliczenia jest równy 60% prawidłowych odpowiedzi. Brak zaliczenia sprawdzianu wyjściowego w semestrze zimowym lub letnim oznacza, że student nie osiągnął zakładanych efektów uczenia się i jest równoznaczny z koniecznością powtarzania przedmiotu w następnym roku akademickim.

Ocena zaliczająca uzyskana na koniec kursu fizjologii jest średnią arytmetyczną wszystkich pozytywnych ocen uzyskanych z testów cząstkowych oraz oceny z pracy własnej Studenta. W przypadku, gdy Student pisał i zaliczył sprawdzian wyjściowy - oceną zaliczającą jest "dostateczny" (3,0).

 

EGZAMIN - w formie testu obejmującego 80 pytań (jednokrotnego i/lub wielokrotnego wyboru), sprawdza wiedzę z wszystkich form zajęć wraz z wiedzą uzyskaną z zalecanej literatury. Warunkiem zdania egzaminu jest uzyskanie progu 60% punktów. Ocena z egzaminu jest przeliczana wg skali jak wyżej. Egzamin poprawkowy może mieć formę pisemną z pytaniami zamkniętymi i/lub otwartymi lub ustną.

OCENA KOŃCOWA z przedmiotu jest średnią ważoną ocen uzyskanych z: oceny zaliczającej i egzaminu obliczaną wg wzoru:

OCENA KOŃCOWA = ocena zaliczająca x 40% + ocena z egzaminu x 60%

Studentowi, który zdał egzamin w sesji poprawkowej ocenę końcową wylicza się wg wzoru jak wyżej, przy czym ocenę z egzaminu stanowi średnia arytmetyczna obu ocen uzyskanych z egzaminu (oceny niedostatecznej i oceny poprawkowej). Studentowi, który w I terminie z egzaminu uzyskał ocenę niedostateczną i poprawił ją w II terminie na  ocenę dostateczną, za ocenę z egzaminu podstawioną do wzoru oceny końcowej uznaje się 3,0.

Wyniki OCENY KOŃCOWEJ ustala się zgodnie z zasadą: średnia ważona 3,25 stanowi ocenę końcową 3,5; średnia ważona 3,75 stanowi ocenę końcową 4,0; średnia ważona 4,25 stanowi ocenę końcową 4,5; średnia ważona 4,75 stanowi ocenę końcową 5,0.

Regulacje dotyczące warunków zaliczenia odpowiadają warunkom zaliczania bezpośredniego, z zastrzeżeniem możliwości wprowadzenia zmian w przypadku konieczności przejścia na zaliczanie zdalne w czasie regulaminowym, przed rozpoczęciem sesji.

NIEOBECNOŚCI - w trakcie całego kursu fizjologii (semestr III i IV) dopuszcza się maksymalnie 4 nieobecności usprawiedliwione odpowiednim dokumentem poświadczającym chorobę (zwolnienie lekarskie) lub wypadek losowy, które Student powinien nadrobić w porozumieniu z prowadzącym zajęcia i z uwzględnieniem możliwości osiągnięcia wszystkich zakładanych efektów uczenia się. Usprawiedliwienie należy przedstawić prowadzącemu zajęcia w ciągu 5 dni od zaistnienia przyczyny nieobecności. Nieobecności nieusprawiedliwione oznaczają brak możliwości zaliczenia przedmiotu.

Nieobecność studenta podczas sprawdzania wiedzy (podczas testów cząstkowych, testów uzupełniających, testu wyjściowego, czy egzaminu), która została usprawiedliwiona odpowiednim dokumentem poświadczającym chorobę (zwolnienie lekarskie) lub wypadek losowy w ciągu 3 dni od zdarzenia upoważnia do wyznaczenia przez Koordynatora przedmiotu terminu zaliczenia, który będzie traktowany jako pierwszy termin dla danego Studenta, przy czym forma zaliczenia/egzaminu może mieć charakter odpowiedzi ustnej lub pisemnej (pytania zamknięte i/lub otwarte).

Dopuszcza się dwie usprawiedliwione nieobecności podczas sprawdzania wiedzy, w tym jedną podczas egzaminu. Kolejna nieobecność będzie skutkowała uzyskaniem przez Studenta oceny niedostatecznej.

Konsultacje: informacja odnośnie terminów konsultacji umieszczona będzie na stronie internetowej i/lub platformie edukacyjnej CM UZ.

Pozostałe warunki określa Regulamin Studiów Uniwersytetu Zielonogórskiego https://www.uz.zgora.pl/index.php?regulamin-studiow

W sprawach nieujętych w regulaminie decyduje koordynator przedmiotu w porozumieniu z Kierownikiem Katedry.

Literatura podstawowa

1. Fizjologia człowieka. Konturek. Wyd. Edra Urban & Partner, 2020
2. Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście. dee Unglaub Silverthorn, red. wyd. pol. Beata Ponikowska Wyd. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018

Literatura uzupełniająca

1. Fizjologia człowieka. Podstawy. Krauss H, Gibas-Dorna M. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2021
2. Czasopisma i e-booki dostępne w Bibliotece Uniwersyteckiej UZ (bazy danych w układzie alfabetycznym) http://www.bu.uz.zgora.pl/

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr hab. n. med. Magdalena Gibas-Dorna, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 20-08-2023 20:55)