1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2021/2022
4. Kulturoznawstwo - pierwszego stopnia z tyt. licencjata
5. Literaturoznawstwo kulturowe

Wygeneruj PDF dla tej strony

Literaturoznawstwo kulturowe - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Uwrażliwienie Studentów XX-wieczne i XXI-wieczne tendencje istniejące w humanistyce, a znajdujące swój wyraz w tekstach kultury (w prozie, poezji, dramacie, filmie, malarstwie, rzeźbie, muzyce itd.). Zapoznanie z ważniejszymi teoriami i metodologiami obecnymi we współczesnym literaturoznawstwie, a przydatnymi też w badaniu innych dziedzin kultury. Zaznajomienie z pojęciami: antropologia literacka, antropologia kulturowa, powinowactwo/korespondencja sztuk, intersemiotyczność, intertekstualność, komparatystyka, interferencja sztuk, ekfraza, ekfrastyczność, schematy fabularne i in. Nabycie przez Studentów umiejętności osadzania tekstów literackich w szerszych kontekstach (szczególnie muzycznych i sztuk wizualnych) i odwrotnie: odczytywania tekstów kultury (malarskich, filmowych, muzycznych i in.) w kontekście literatury. Uzyskanie umiejętności swobodnego poruszania się po polskim i europejskim obszarze kulturowym i wyrażania własnych spostrzeżeń powstałych na drodze wnikliwej analizy i interpretacji.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Przed każdym wykładem Studenci są zobligowani do zaznajomienia się z danymi tekstami kultury, o których będzie mowa. Natomiast kwestie teoretyczne będą zaprezentowane przez samego Wykładowcę.

Zakres tematyczny

Antropologia literacka; antropologia literatury, antropologia widowisk i filmu; antropologia kultury itd. Postmodernizm w literaturze i w sztuce (m. in. na przykładzie twórczości U. Eco). Posthumanizm a transhumanizm. Postkolonializm w literaturze w kontekście procesów dekolonizacji bądź neokolonizacji; postkolonializm w powiązaniu z dekonstrukcjonizmem, (neo)marksizmem i feminizmem na przykładzie Foe J.M. Coetzeego. XX-wieczne nurty filozoficzne i ich odzwierciedlenie w literaturze i filmie. Interferencja sztuk. Powinowactwa literatury z tekstami kultury (na przykładzie Barbarzyńcy w ogrodzie Z. Herberta, Tryptyku rzymskiego Jana Pawła II i in). Pojęcie ekfrazy i ekfrastyczności. Gry intertekstualne i intersemiotyczne na płaszczyźnie: dzieło literackie – dzieło filmowe; schematy fabularne w bajkach-baśniach-filmach (morfologia bajki; schematy baśniowe w filmach Nighta M. Shyamalana). Pogranicza tzw. literatury/kultury wysokiej a popularnej. Problem adaptacji i ekranizacji.

Metody kształcenia

Wykład informacyjny, wykład problemowy i konwersatoryjny, praca z tekstem źródłowym, dyskusja.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Obecność i aktywny udział w zajęciach, przedwstępna znajomość tekstów literackich i tekstów kultury (malarstwa, filmów, śpiewów), o których mowa na wykładzie; egzamin końcowy.

Literatura podstawowa

„Ethos” 1996, nr 1-2 [33-34] (wybór).

„Teksty Drugie” 2007 nr 4 (wybór); 2007, nr 6 (całość tomu); 2008 nr 1-2 (wybór); 2011, nr 3 (wybór); 2013 nr 1-2 (wybór).

Baudrillard J., Precesja symulakrów, przeł. T. Komendant, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, wybrał, oprac. i przedmową opatrzył R. Nycz, Kraków 1998, s. 175-189.

Coetzee J.M., Foe, tłum. M. Konikowska, Warszawa 2007.

Dziadek A., Obrazy i teksty, Katowice 2007.

Eco U., Cmentarz w Pradze, przeł. przeł. K. Żaboklicki, Warszawa 2011.

Eco U., Imię róży, przeł. A. Szymanowski, Warszawa 1988 (zwłaszcza Posłowie).

Filmy Nighta M. Shyamalana. 

Gogacz A.K, Antropologia kulturowa, Łódź 2011, http://www.gogacz.eu/uczelnia/repository/Antropologia kulturowa_skrypt.pdf

Jan Paweł II, Tryptyk rzymski, medytacje, Kraków 2003. 

Kulczycka D., Postmodernistyczny wymiar Cmentarza w Pradze Umberto Eco, [w:] Płynne Włochy, red. nauk. D. Artico i E. Tichoniuk-Wawrowicz, Katowice 2017, s. 114-133.

Kulczycka D., Schematy fabularne w filmach Nighta M. Shyamalana. Mit-bajka – komiks, w: Literatura a film, red. naukowa D. Kulczycka, Monika Hernik-Młodzianowska, „Scripta Humana” t. 6, Zielona Góra 2016, s. 171-189.

Regiewicz A., Kino a kultura w świetle antropologii współczesnej. Próba interpretacji kerygmatycznej, Lublin 2011.

Spivak G. Ch., Krytyka postkolonialnego rozumu, fragment, [w:] A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Antologia, Kraków 2006. 

Teoria-literatura-życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, tom I, pod red. A. Legeżyńskiej i R. Nycza, Warszawa 2012 (wybrane artykuły).

Literatura uzupełniająca

Antropologia widowisk. Zagadnienie i wybór tekstów, oprac. A. Chałupnik, W. Dudzik i in., wstęp i red. L. Kolankiewicz, Warszawa 2005.

Antropologizowanie humanistyki. Zjawisko – proces – perspektywy, red. J. Kowalewski, W. Piasek, Olsztyn 2009.

Domańska E., Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie” 2013, nr 1-2, s.13-32, (dostępne w pdf).

Kulczycka D., Sacrum i antysacrum w Inwazji barbarzyńców (2003) Denysa Arcanda. W 50-lecie europejskiej i amerykańskiej rewolucji kulturalnej, „Biuletyn Edukacji Medialnej”, Edukacja Medialna KUL, 2/2017, s. 83-105.

Kulczycka D., W cieniu rewolucji kulturalnej 1968 r. O Inwazji barbarzyńców (2003) Denysa Arcanda raz jeszcze, „Media-Kultura-Komunikacja Społeczna”, 13/3, 2017, s. 99-125.

Lyotard J.-F., Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy, przeł. M. Kowalska i J. Migasiński, Warszawa 1997.

Bauman Z., Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000.  

Film: Tryptyk rzymski – reż. Marek Luzar, animowany, religijny, Polska 2007 (rok produkcji 2006) https://www.youtube.com/watch?v=Qp0IQ9Kopco

Michał Anioł Buonarotti, oprac. Jan Białostocki, Warszawa 1971 lub: M. L. Rizatti, Michał Anioł, przeł. B. Toeplitz-Kaczmarek, Warszawa 1990.

Pauli T., Piero Della Francesca, tłum. E. Romkowska, Warszawa 2006 (lub reprodukcje tego malarstwa z Internetu).

Skórczewski D., Interpretacja postkolonialna: etyka nauki, nauka etyki, [w:] Filozofia i etyka interpretacji, red. A. F. Kola, A. Szahaj, Kraków 2007, s. 305-316.

Skrzypczak P., Filmowe panoramy społeczeństwa polskiego XIX wieku, Toruń 2004.

Smaga A., Freski Michała Anioła i słowa Jana Pawła II, „Pamiętnik Literacki” 2007, z. 4, s. 5-19, (dostępne w pdf).

Tryptyk rzymski w wykonaniu zespołu Piotra Rubika, Stanisława Sojki i innych (może być z Internetu).

Zawojski P., Posthumanizm, czyli humanizm naszych czasów, „Kultura i Historia” nr 32/2017, s. 68-76, (dostępne w pdf).

Uwagi

Szczegółowy sylabus (tydzień po tygodniu) zostanie Studentom przedstawiony w na początku kursu. W zależności od tempa wykładów konwersacyjnych będzie on ze Studentami aktualizowany. Przewidziana jest jednak do realizacji całość materiału.

Zmodyfikowane przez dr hab. Dorota Kulczycka, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 25-04-2021 17:00)