1. SylabUZ
2. Wydział Nauk Społecznych
3. semestr zimowy 2022/2023
4. Pedagogika specjalna - jednolite magisterskie
5. Niedostosowanie społeczne

Wygeneruj PDF dla tej strony

Niedostosowanie społeczne - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Celem przedmiotu jest:

• zdobycie wiedzy na temat zjawiska niedostosowania społecznego i jego interpretacji naukowej w różnorodnych koncepcjach teoretycznych oraz w odniesieniu do patologii życia społecznego i funkcjonowania osób z różnymi ograniczeniami w tym: niepełnosprawności intelektualnej, chorych przewlekle oraz osób z zaburzeniami ze spectrum autyzmu.  
• poznanie przyczyn i przejawów niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży, sposobów funkcjonowania osób niedostosowanych i zagrożonych niedostosowaniem w środowisku rodzinnym, szkolnym, rówieśniczym.
• zdobycie wiadomości odnoszących się do diagnozy niedostosowania społecznego, resocjalizacji i profilaktyki.

 

 

 

 

 

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Wiedza z zakresu patologii społecznych, wiedza o problemach społecznych na poziomie szkoły średniej.

Zakres tematyczny

Problematyka wykładów:

Norma i patologia w funkcjonowaniu społeczeństwa. Źródła norm i zasad społecznych. Patologia a dewiacja.

Teorie wyjaśniające zachowania dewiacyjne człowieka (teoria anomii, kontroli społecznej E. Durkheima, T. Hirschiego, teoria R. Mertona, Teoria zróżnicowanych powiązań E. Sutherlanda, teoria naznaczenia społecznego E. Lemerta, teorie subkultur). Patologie a niedostosowanie społeczne.

Definicje i typologie niedostosowania społecznego. Powstawanie i rozwój zachowań aspołecznych oraz mechanizmy psychospołeczne.

Biopsychiczne i środowiskowe uwarunkowania nieprzystosowania społecznego dzieci i młodzieży w tym funkcjonowania osób z różnymi ograniczeniami -  niepełnosprawnością intelektualną, chorych przewlekle oraz osób z zaburzeniami ze spectrum autyzmu.

Rola diagnozy w pracy z dzieckiem niedostosowanym społecznie. Procedury działań podejmowanych wobec osób przejawiających symptomy niedostosowania społecznego. System opieki i profilaktyki nad dzieckiem niedostosowanym społecznie Środki i ośrodki pracy z dziećmi i młodzieżą niedostosowaną.

Główne problemy w terapii i resocjalizacji nieletnich niedostosowanych. Współczesne systemy ograniczania zachowań dewiacyjnych dzieci i młodzieży w Polsce i na świecie.

Problematyka ćwiczeń:

Wprowadzenie: poglądy na istotę niedostosowania społecznego; socjalizacja; niedostosowanie jako problem wychowawczy i społeczny.

Diagnoza młodzieży niedostosowanej społecznie: model diagnozy behawioralnej i interdyscyplinarnej, główne etapy; diagnostyka wspierająca; arkusz obserwacyjny T. Achenbacha i jego praktyczne zastosowanie; SNS L. Pytki.

Główne przyczyny niedostosowania społecznego; podziały, klasyfikacje; czynniki makrospołeczne powodujące niedostosowanie społeczne (przemiany społeczno-ekonomiczne, rola massmediów, wyjazdy za granice). Rodzinne uwarunkowania niedostosowania społecznego: czynniki rodzinne według Farrington; braki w zakresie umiejętności wychowawczych rodziców; rola kar i nagród w wychowaniu, cechy rodziny dysfunkcyjnej w aspekcie systemów rodzinnych.

Charakterystyka wybranych przejawów niedostosowania społecznego wśród dzieci i młodzieży (agresja, odmowa chodzenia do szkoły, fala szkolna, bullying, cyberprzemoc, wagary szkolne, próby samobójcze młodzieży). ADHD i FAS jako przykład zaburzeń funkcjonowania dzieci i młodzieży w wyniku uszkodzenia CUN. Przemoc wobec dziecka w rodzinie jako zasadnicza przyczyna niedostosowania społecznego; definicje, rodzaje i formy przemocy wobec dziecka; deprywacja potrzeb dziecka, a zaburzenia w zachowaniu.

Szkolne uwarunkowania nieprzystosowania społecznego: czynniki tkwiące w systemie szkolnym, w nauczycielu, w uczniu; fobia szkolna jako typ zachowania neurotyczno-lekowego; wagary; bullying. Dziecko niedostosowane w kontaktach rówieśniczych: popularność dzieci z symptomami zaburzeń w grupie rówieśniczej; dzieci zagrożone ostracyzmem – mechanizmy i skutki.

 

Metody kształcenia

Wykład – wykład problemowy, wykład z prezentacją multimedialną.

Ćwiczenia – praca w grupach, dyskusja.

 

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Wykład

Warunkiem zaliczenia jest egzamin pisemny/test z pytaniami otwartymi. Warunkiem oceny pozytywnej jest uzyskanie 60% pozytywnych odpowiedzi. Ocenę końcową wylicza się na podstawie punktów uzyskanych z testu zaliczeniowego, które są przeliczane na stopnie według skali 94-100%=5,0, 85-93%=4,5, 76-84%=4,0, 68-75%=3,5, 60-67%= 3,0, 0-59%=2. 

Ćwiczenia

Aktywne uczestnictwo studenta na zajęciach (m.in. prezentowanie własnych podglądów formułowanych na podstawie literatury przedmiotu); kolokwium zaliczeniowe/test z pytaniami otwartymi.Warunkiem oceny pozytywnej jest uzyskanie 60% pozytywnych odpowiedzi. Ocenę końcową wylicza się na podstawie punktów uzyskanych z testu zaliczeniowego, które są przeliczane na stopnie według skali 94-100%=5,0, 85-93%=4,5, 76-84%=4,0, 68-75%=3,5, 60-67%= 3,0, 0-59%=2.

 

 

Ocena końcowa: średnia ocen zaliczenia wykładów i ćwiczeń.

Dozwolona jest jedna nieobecność na zajęciach bez konieczności jej zaliczania. Każdą kolejną nieobecność student zobowiązany jest  zaliczyć na konsultacjach (dopuszczalne jest odrobienie zajęć z inną grupą). Studenci którzy mają przyznany IOS (udział w zajęciach 50%-60%, wywiązanie się z ustalonych indywidualnie warunków zaliczenia). 

 

 

Literatura podstawowa

 

1. Chrzanowska I., Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności, Kraków, 2015. 

2. Pospiszyl I., Patologie społeczne, Warszawa 2008.

3. Siemionow J., Niedostosowanie społeczne nieletnich: działania, zmiana, efektywność. Warszawa, 2011.

4. Szymański M., Niedostosowanie społeczne dzieci i młodzieży-wybrane problemy. Warszawa, 2010.

5. Urban B., J. Stanik, Resocjalizacja, T. I, Warszawa 2007.

6. Urban B., Zachowania dewiacyjne młodzieży, Kraków 2000.

​​​​​​​

Literatura uzupełniająca

 

1. Borecka-Biernat D. Zaburzenia w zachowaniu dzieci i młodzieży w kontekście trudnych sytuacji szkolnych i pozaszkolnych. Kraków 2011. 

2. Elliot J., Place M., Dzieci i młodzież w kłopocie, Warszawa 2000.

3. Jarosz E., Dom, który krzywdzi, Katowice 2001.

4. Kamiński A., Dobijański M., Niedostosowanie społeczne nieletnich. Profilaktyka i resocjalizacja. Siedlce 2020.

5. Konopnicki J, Niedostosowanie społeczne, Warszawa 1971.

6. Wirkus Ł., Family structure and the process of social maladjustment of juveniles. "Resocjalizacja Polska", No 20, 2020.

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr Lidia Wawryk (ostatnia modyfikacja: 19-04-2022 16:20)