1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2022/2023
4. Filologia polska - drugiego stopnia z tyt. magistra
5. Językoznawstwo ogólne

Wygeneruj PDF dla tej strony

Językoznawstwo ogólne - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

-  zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami z językoznawstwa ogólnego;

- zapoznanie z problematyką ogólnej metodologii badań i wybranych metodologii współczesnego  językoznawstwa;

- wyrobienie praktycznej umiejętności zastosowania wybranych metodologii współczesnego językoznawstwa;

- ukształtowanie myślenia filologicznego;

- inspiracja do podjęcia badań lingwistycznych w obrębie przygotowywanej pracy magisterskiej.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Znajomość podstawowych kierunków współczesnej lingwistyki i głównych działów językoznawstwa oraz zasad opisu języka naturalnego.

 

Zakres tematyczny

Wykład

1. Pojęcie językoznawstwa i jego miejsce wśród innych nauk. Definicja języka. Pojęcie i cechy znaku językowego. Funkcje języka a funkcja wypowiedzi.
2. Wewnętrzne zróżnicowanie języka. Język i jego odmiany: przegląd najważniejszych klasyfikacji w ujęciu: Z. Klemensiewicza, S. Urbańczyka, A. Furdala, A. Wilkonia.
3. Zróżnicowanie regionalne, środowiskowe, funkcjonalne.
4. Genologiczne uwarunkowania wypowiedzi językowej. Podstawowe ustalenia genologii lingwistycznej.
5. Typy kontaktów językowych. Socjalne zróżnicowanie kontaktów językowych.
6. Zróżnicowanie języka na kuli ziemskiej. Pochodzenie współczesnych języków – klasyfikacja genetyczna.
7. Typologiczna klasyfikacja języków (wg kryterium morfologicznego, fonologicznego, prozodycznego). Nowe języki i niby-języki.
8. Kontakty między językami – interferencja, bilingwizm, dyglosja, egzoglosja. 
9. Najstarsze badania językoznawcze.
10. Językoznawstwo historyczne i porównawcze w XIX w. Szkoła kazańska. Przełom XIX i XX w.
11. Teorie językoznawcze XX w.:  strukturalizm europejski i amerykański, dystrybucjonizm, transformacjonizm, generatywizm, psycholingwistyka, językoznawstwo kognitywne, socjolingwistyka, etnolignwistyka, pragmalingwistyka.
12. Najnowsze teorie językoznawcze (ostatnie trzydziestolecie) w Polsce i na świecie – przegląd.
13. Polityka językowa.

Ćwiczenia

1. Problemy ogólnej metodologii nauk.
2. Definiowanie, argumentowanie, błędy w definiowaniu i argumentowaniu.
3. Indukcjonizm, weryfikacjonizm, falsyfikacjonizm, postmodernizm. 
4. Metodologia badań diachronicznych.
5. Badania statystyczne i korpusowe.
6. Metody badań etymologicznych.
7. Metody badań stylistycznych.
8. Metody badan onomastycznych.
9. Założenia metodologiczne w strukturalizmie.
10. Podstawowe założenia metodologii generatywizmu.
11. Metodologie badań kognitywnych.
12. Założenie metodologiczne badań pragmalingwistycznych.
13. Językowy obraz świata.

Metody kształcenia

Wykład

wykład (informacyjny, analityczny, syntetyczny), prezentacja wizualna i audiowizualna

Ćwiczenia

rozmowa nauczająca, dyskusja, praca z tekstem źródłowym, analiza przypadku

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

 

- ocena pozytywna z egzaminu;

-  ćwiczenia: ocena pozytywna z kolokwium, prezentacja jednej z metodologii na wybranym materiale, aktywny udział w zajęciach

 

Literatura podstawowa

Bartmiński J., Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2006.

Bobrowski I., Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków 1998, s. 21-39.

Evans V., Leksykon językoznawstwa kognitywnego, tłum. Buchta M., Cierpisz, M., Kraków 2009. 

Furdal A., Językoznawstwo otwarte, Opole 1977 i nast.

Grzegorczykowa R., Podstawowe problemy językoznawstwa historycznego w: eadem, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 2007.

Kucała M., Językoznawstwo : współczesne badania, problemy i analizy językoznawcze, Łódź 2007.

Ivić M., Kierunki w lingwistyce, Wrocław 1975.

Łuczyński E., Maćkiewicz J., Językoznawstwo ogólne, Gdańsk  2002.

Kładoczny P., Językoznawstwo korpusowe, w: idem, Semantyka nazw dźwięków w języku polskim, t. I, s. 33-49, Łask 2012.

Milewski T., Językoznawstwo, Warszawa 1965.

Paveau M., Sarfati G., Wielkie teorie językoznawcze: od językoznawstwa historyczno-porównawczego do pragmatyki, tłum.  Piechnik I., Kraków 2009.

Wilkoń A., Typologia odmian współczesnej polszczyzny, Katowice 1987.

Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993 i nast.

Literatura uzupełniająca

Bańczerowski J., Pogonowski J., Zgółka T., Wstęp do językoznawstwa, Poznań 1982.

Furdal A., Językoznawstwo otwarte, Opole 1977 i nast.

Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1994 i nast.

Językowa kategoryzacja świata, pod red. R. Grzegorczykowej i A. Pajdzińskiej, Lublin 1996.

Kalisz R., Pragmatyka językowa, Gdańsk 1993.

Lachur C., Zarys językoznawstwa ogólnego, Opole 2004.

Johnson M., Metafory w naszym życiu, tłum. T. P. Krzeszowski, Warszawa 1988.

Majewicz A. F.,  Języki świata i ich klasyfikacje, Warszawa 1989.

Perlin J., Metodologie etymologii, w: Metodologie językoznawstwa. Filozoficzne i empiryczne problemy w analizie języka, p. red. P. Stalmaszczyka, Łódź 2010, s. 109-116.

Perlin J., Metodologia językoznawstwa diachronicznego, Warszawa 2004.

Piekot T., Język w grupie społecznej, Wałbrzych 2008.

Podstawy językoznawstwa korpusowego, red. B. Lewandowska-Tomaszczyk, Łódź 2005.

Szymanek K., Wieczorek K., Sztuka argumentacji, Warszawa 2004

Witosz B., Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice 2005.

 

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr hab. Marzanna Uździcka, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 01-05-2022 16:21)