1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2023/2024
4. Filologia angielska - pierwszego stopnia z tyt. licencjata
5. Gramatyka opisowa języka angielskiego I

Wygeneruj PDF dla tej strony

Gramatyka opisowa języka angielskiego I - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Cele kursu: Zasadniczym celem kursu jest zapoznanie słuchacza ze strukturą angielskiego wyrazu, frazy, zdania oraz dyskursu a także ze sposobem analizy dźwięku i znaczenia. W tym zapoznawaniu można wyróżnić dwa aspekty: opisowy oraz praktyczny. Aspekt opisowy (a) sprowadza się do analizy struktur z wykorzystaniem metod przewidzianych na zajęciach oraz właściwego nazewnictwa, zaś aspekt praktyczny (b) polega na użyciu wiedzy opisowej do tworzenia prawidłowych jednostek językowych. Celem kursu jest zatem nie tyle abstrakcyjna teoria sama w sobie, co raczej jej wykorzystanie do podniesienia kompetencji językowych. Owe językowe kompetencje mają swoje odzwierciedlenie w produkcji prawidłowych jednostek językowych poprzez tłumaczenia, przekształcenia, korektę zdania i tekstu, właściwą organizację dyskursu, czy też właściwe zestawienia morfologiczne. Innymi słowy, słuchacz ma za zadanie uporządkować i wzbogacić wiedzę z zakresu konstrukcji jednostek językowych (Use of English) oraz konstrukcje te adekwatnie opisać.   

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Receptywna i produktywna znajomość języka angielskiego umożliwiająca uczestnictwo w wykładach, ćwiczeniach i lekturę źródeł bibliograficznych; znajomość części mowy (szkoła podstawowa)

Zakres tematyczny

Treści kursu:

 

1. Wiadomości wstępne:

Preskryptywne i deskryptywne podejście do gramatyki i miejsce reguł w tych podejściach, części mowy, struktura powierzchni oraz struktura głębi, dwuznaczność strukturalna, kategorie gramatyczne (zgodność, liczba, czas gramatyczny a wyrażanie czasu, osoba, strona, aspekt, tryb, rodzaj, przypadek), Identyfikacja składników zdania, metody opisu zdania, generatywność gramatyki, rekursywność, zdania typu finite i non-finite, symbole składników zdania.

Źródła:

Teoria: Yule 86-113, Burton-Roberts 7-29, 284-301, Downing 8-17,

Ćwiczenia:  Kuczyński, 4 pierwsze rozdziały.

 

2. Kategorie składników wypowiedzi:

Fonem, morfem, słowo, grupa, fraza, zdanie, podwójna artykulacja (duality), produktywność, kategorie leksykalne (części mowy), słowa treści i słowa funkcji (content/function), Kategorie leksykalne a kategorie fraz (noun/noun phrase, verb/verb group/verb phrase, adjective/adjective phrase, adverb/adverb phrase), head&modifier, coordinate phrases, pojęcie węzła.

Źródła:

Teoria: Burton-Roberts 53-77, Hatch&Brown 218-260,

Ćwiczenia: Kuczyński, rozdziały 5-8.

 

3. Fonologiczne jednostki dystynktywne:

 

Fonetyka a fonologia, miejsce i sposób artykulacji spółgłosek, dźwięczność, opis samogłoski, dystynktywność czasu artykulacji samogłoski, dyftongi, fonem i alofon, asymilacja, elizja, struktura sylaby, typowość ciągów fonemicznych (phonotactics), akcent wyrazowy, 

Źródła:

Teoria: Yule - rozdziały o fonologii i fonetyce, Sobkowiak 13-17

Ćwiczenia: handouts, Kuczyński, rozdziały 9-12.

 

 

 

 

 

4. Morfologia i słowotwórstwo:

Morfem jako komponent artykulacji (rep. duality), morf/morfem/alomorf, morfemy leksykalne i gramatyczne (rep. parts of speech), morfemy derywacyjne i fleksyjne (rep. gram. categories), morfemy widzialne i ukryte, procesy słowotwórcze: derywacja, złożenie, przemiana kategorialna, back-formation, ucinanie, skrótowce, zapożyczenia, blendingi, coinage i eponimia, kalka, neologizm, shifts, procesy złożone, reduplikacja, transparencja i nietransparencja semantyczna jednostek polimorficznych.

Źródła:

Teoria: Yule s. 63-85, Hatch&Brown s. 170-216, 261-300.

Ćwiczenia: Kuczyński, rozdziały 13-16.

 

5. Semantyka: opisy znaczeń, relacje i role semantyczne

 

Semantyka leksykalna, denotacja, konotacja, opis atomistyczny i holistyczny, synonimia, antonimia, polisemia, homonimia, homofonia, homografia, hyponimia, prototypy poziomu podstawowego, metonimia, metafora, stopnie transparencji semantycznej, atrybuty uniwersalne, znaczenia złożone uniwersalne i kulturowe oraz ich źródła, relacje semantyczne. 

Źródła:

Teoria: Yule - rozdział o znaczeniu, Hatch&Brown 14-60, 86-111

Ćwiczenia: handouts, Kuczyński, rozdziały 17-20.

 

6. Analiza dyskursu i pragmatyka:

Definicja pragmatyki, akt mowy i jego uwarunkowania: uczestnicy, temat, kod, kanał, miejsce, czas (rep context); bezpośredni i pośredni akt mowy, deixis: czas, miejsce i osoba, odniesienie sytuacyjne, anafora, katafora, spójność strukturalna (cohesive devices) i spójność treściowa, 'turn-taking' i 'completion point', zasada kooperatywności i cztery maksymy, rola 'background knowledge' (rep concepts&schemata),  typologia trybu, tryb a 'illocutionary force', struktura sekwencji 'clause', zdania skrócone.

Źródła:

Teoria: Yule s. 127-150, Downing 164-218 (rep), 412-419 (rep),

Ćwiczenia: Kuczyński, rozdziały 21-24.

Metody kształcenia

Ciąg czynności dydaktycznych w ramach jednostki tematycznej:

 

I. Wykład

1. Odniesienie się do wiedzy ogólnej studenta, by nawiązać kontakt pomiędzy nią a podstawami treści jednostki tematycznej

2. Uszczegółowienie zakresu pojęciowego

3. Objaśnienie opisywanych komponentów języka i relacji między nimi

4. Rekomendacja literatury w ramach pracy własnej studenta zgodnie z wyszczególnieniem w "Treściach Kursu"

II. Ćwiczenia

5. Zwięzłe powtórzenie treści wykładu

6. Wykorzystanie poznanych treści do produkcji i opisu poprawnych jednostek językowych

7. Sprawdzenie wiadomości

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Zaliczenie jednostek tematycznych w formie kolokwiów (ćwiczenia)

Egzamin pisemny

Szczegóły:

 

Forma zaliczenia przedmiotu: zaliczenie oraz egzamin.

Aby otrzymać zaliczenie i być dopuszczonym do egzaminu, należy zaliczyć wszystkie jednostki tematyczne. Zaliczenie każdej jednostki tematycznej polega na napisaniu testu sprawdzającego, obejmującego aspekt opisowy oraz praktyczny. Test obejmuje zatem wspomniane powyżej trzy źródła treści. Słuchacz, który nie zaliczył testu sprawdzającego z powodu oceny negatywnej lub usprawiedliwionej nieobecności, zobowiązany jest do nadrobienia zaległości w terminie podanym przez prowadzącego. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności na poprawce, zaległość należy zaliczyć na konsultacjach. W przypadku nieusprawiedliwionej nieobecności na zajęciach lub na poprawce, zaległości nadrabia się w trakcie sesji egzaminacyjnej w terminach podanych przez prowadzącego. W czasie danego tygodnia w ciągu semestru i w terminie w trakcie sesji zaliczać można jedną jednostkę tematyczną. Zaliczanie większej liczby jednostek, wynikające z kumulacji zaległości, nie jest przewidziane. Dobrą praktyką jest zatem unikanie takich kumulacji poprzez bieżące nadrabianie zaległości.

 

Egzamin końcowy oparty jest na treściach wyszczególnionych w niniejszym zestawieniu materiału, a oceny przyznawane są według następujących progów:

0-60 % -ndst,

61-67%           -dst,

68-74%           -dst+,

75-81%           -db,

82-87%           -db+,

88-94%           -bdb,

95-100%         -bdb+.

Literatura podstawowa

Burton-Roberts, N. (1986) Analysing sentences, Longman.

Downing, A. (1995) A university course in English grammar, Phoenix Elt.

Hatch, E., Brown, C. (1995) Vocabulary, semantics and language education, CUP.

Kuczyński, M. (2013) Eastern Treasure, MORPHO.

Sobkowiak, W. (1996) English phonetics for Poles, Bene Nati.

Yule, G. (1996) The study of language, CUP.

Literatura uzupełniająca

Bauer, L. (1983) English word-formation, Cambridge: Cambridge University Press.

Baylon, C., Fabre, P. (1990) Initiation a la linguistique, Paris: Nathan.

Chomsky, N. (1968) The sound pattern of English, Harper and Row.

Chomsky, N. (2002) Syntactic structures, New York: Mouton de Gruyter.

Corder, S. P. (1983) Introducing applied linguistics, Harmondsworth: Penguin Books.

Cruse, D. A. (1994) Lexical semantics, Cambridge: Cambridge University Press.

Crystal, D. (1994) A dictionary of linguistics and phonetics, Harmondsworth: Penguin.

Chomsky, N., Halle, M. (1968) The sound pattern of English, New York: Harper & Row.

Fisiak, J., Lipińska-Grzegorek, M.,  Zabrocki, T. (1978) An Introductory English – Polish contrasive Grammar, Warsaw: PWN.

Grzebieniowski, T. (1962) Słownistwo i słowotwórstwo angielskie, Warszawa : Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Krzeszowski, T. (1984) Gramatyka angielska dla Polaków, Warszawa : PWN.

Kuczyński, M. (2002) Multi-word items in TEFL : the analytic approach,  Sinngebung : zwichen Festlegung und Pluralitat, ed. A. Mańczyk, P. Zimniak, T. Zuchewicz, R. Buczek, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, p.211 – 230.

Kuczyński, M. (2003a) Zasoby poznawcze a przyswajalnośc słownictwa języka obcego, Edukacja Humanistyczna, vol. 3, ed. M. Sinica, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 43 – 62.

Kuczyński, M. (2005b) Nauka języka obcego a kategoryzacja rzeczywistości,  Wymiary szkolnej edukacji polonistycznej, ed. D. Amborska-Głowacka, R. M. Jabłoński, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, p. 357 – 370.

Kuczyński, M. (2005c) Background knowledge and second language vocabulary: exploring the interaction, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Kuczyński, M. (2005d) Uniwersalizm i interdyscyplinaryzm rdzenia językowego,  Europejska polityka językowa, ed. E. Jastrzębska, M. Kuczyński, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, p. 71 – 84.

Kuczyński, M. (2007b) Semantic transparency and opaqueness in multi-word lexical items: a cognitive perspective, Modern Developments in linguistics and language teaching, ed. T. W. Dubrovskaya, M. Kuczyński, Moscow: International Independent Ecological-Political University, p. 117 – 124.

Kuczyński, M. (2008) Skuteczna nauka języka polskiego, Oficyna Wydawnicza PWSZ Sulechów.

Matthews, P.H. (1997) Concise dictionary of linguistics, Oxford: Oxford University Press. 

Palmer, F. R. (1991) Semantics, Cambridge: Cambridge University Press.

Sharma, B. D. (2005) Linguistics and phonetics, Arnold Publications Pvt. Ltd.

Shore, B. (1996) Culture in mind: cognition, culture and the properties of meaning, New York and Oxford: Oxford University Press.

Taylor, j. R. (1995) Linguistic categorization, Oxford: Clarendon Press.

Wierzbicka, A. (1992) Semantics, culture and cognition: human concepts in culture-specific configurations, Oxford: Oxford University Press.

Wierzbicka, A. (1997) Understanding cultures through their key words: English, Russian, Polish, German and Japanese, New York: Oxford University Press.

 

Uwagi

W odniesieniu do trendów ostatnich lat, polegających na przesunięciu w szkolnictwie ponadpodstawowym akcentów w kierunku nieco minimalistycznie rozumianej komunikatywności i redukcji wagi przypisywanej wiedzy gramatycznej, wymagane jest uzupełnienie kompetencji strukturalnej studenta, tak aby materia opisywana była mu znana. 

Zmodyfikowane przez dr Marek Kuczyński (ostatnia modyfikacja: 09-05-2023 08:54)