1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2017/2018
4. Filologia / Filologia francuska z drugim językiem romańskim - pierwszego stopnia
5. Przedmiot społeczny: Psychologia społeczna

Wygeneruj PDF dla tej strony

Przedmiot społeczny: Psychologia społeczna - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Zaznajomienie z podstawami psychologii społecznej, pozwalające na wyjaśnienie, w jaki sposób ludzie myślą, czują, zachowują się i działają. Główny nacisk położono na ukazanie zintegrowanego podejścia do tej dyscypliny, zrozumienie wzajemnych powiązań i konsekwencji zachowań społecznych oraz prześledzenie praktycznych zastosowań psychologii społecznej w życiu społecznym. 

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Brak

Zakres tematyczny

1. Psychologia społeczna – jej istota i główne podejścia teoretyczne (perspektywy: społeczno-kulturowa, społeczno-poznawcza, ewolucyjna, społecznego uczenia się, fenomenologiczna). Różnice spojrzeń na osobę i sytuację oraz interakcje między nimi w poszczególnych ujęciach badawczych.

Metody badawcze wykorzystywane w psychologii społecznej: opisowe, obserwacyjne, korelacyjne, eksperymentalne oraz z udziałem modeli zwierzęcych i komputerowych.

2. Relacje psychologii społecznej z pozostałymi działami psychologii: psychologią rozwojową, psychologią różnic indywidualnych, psychologią osobowości, psychologią zdrowia, psychologią poznawczą, psychologią ekonomiczną, psychologią środowiskową, psychologią polityczną, psychologią kliniczną, oraz z psychofizjologią.

Miejsce psychologii społecznej wśród innych dziedzin wiedzy i jej powiązanie z naukami stosowanymi: edukacją, ekonomią, ekologią, inżynierią, medycyną, prawem, socjologią i politologią.

3. Wizja zintegrowanej psychologii społecznej i jej związki z: teorią systemów dynamicznych, kognitywistyką, nauką o mózgu, nauka o zachowaniu człowieka, psychologią ewolucyjną.

Udział psychologii społecznej jako nauki empirycznej w rozwiązywaniu problemów społecznych, konfliktów społecznych, paradoksów społecznych oraz rozstrzyganiu dylematów społecznych i wyzwań przyszłości.

4. Poznawanie świata społecznego. Wiedza o świecie społecznym: struktury wiedzy – funkcjonowanie wiedzy – regulacja zachowań ludzkich. Strategie poznawcze. Podstawy myślenia społecznego. Formułowanie przekonań, poglądów, opinii, sądów, wniosków i ocen społecznych.

Poznanie i rozumienie siebie samych i innych ludzi. Pojmowanie współzależności społecznej. Psychologiczne aspekty prawidłowego i zaburzonego spostrzegania społecznego oraz funkcjonowania człowieka w życiu społecznym.

5. Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo. Płeć biologiczna, a płeć kulturowa. Teorie wyjaśniające zróżnicowanie płci. Typy pryzmatów rodzaju: androcentryzm, esencjalizm biologiczny i polaryzacja rodzajów. Stereotypy płci i kwestia nierówności płciowej. Modele wymiany społecznej – relacje: wspólnotowe, hierarchiczne, równości i bilansu.          

Atrakcyjność – afiliacja- miłość. Teorie i wyznaczniki atrakcyjności. Uwarunkowania motywacji afiliacyjnej i cele zachowań afiliacyjnych. Składowe i typy miłości. Fazy rozwoju związku miłosnego.

6. Postawy a zachowania (I). Definicja, struktura, funkcje, wyznaczniki i konsekwencje postaw. Elementy systemu postawy. Wpływ postaw na zachowania ludzkie. Wartość jako szczególny rodzaj postaw. Charakterystyka eufuncjonalnych i dysfunkcjonalnych postaw społecznych.

Teorie zmiany postaw. Zmienianie postaw za pomocą oddziaływań perswazyjnych. Etapy procesu perswazyjnego i cele ulegania wpływowi perswazyjnego. Zmiana postaw poprzez określone zachowania przy udziale procesów wywołanych przez dysonans poznawczy.

7. Postawy a zachowania (II). Określenie pojęcia „zachowanie” oraz podział na zachowania werbalne i pozawerbalne. Fundamentalne zasady i mechanizmy regulacji zachowań społecznych. Teoria atrybucji, atrybucje wewnętrzne i zewnętrzne oraz podstawowy błąd atrybucji.

Teorie i metody bezpośredniego wpływania na zachowanie (bez uprzedniej zmiany postaw, przekonań czy uczuć) oraz wpływu na drodze pośredniej. Zmienianie zachowań za pomocą: bodźców sytuacyjnych, aprobaty/dezaprobaty społecznej, konformizmu, posłuszeństwa autorytetowi/władzy, heurystyk sądzenia, reguły wzajemności i technik manipulacyjnych.

8. Prospołeczność – pomocność – altruizm. Opis i typy zachowań prospołecznych. Wyznaczniki prospołeczności i główne cele działań prospołecznych. Teorie pomocności wyjaśniające skłonności ludzkie do pomagania innym. Czynniki wpływające na tryb reagowania biorcy na pomaganie. Zachowania altruistyczne jako szczególny rodzaj zachowania pomocnego. Model empatii – altruizmu Batsona i odmiany współczesnego altruizmu.

9. Agresja – próby jej zdefiniowania. Rodzaje agresji. Teorie agresji: teoria instynktów, teoria frustracji – agresji (wersja oryginalna i poprawiona przez Berkowitza) i teoria społecznego uczenia się. Czynniki wyznaczające siłę agresji i zasadnicze funkcje pełnione przez agresję.

Zjawisko przemieszczania agresji i zmiany jej postaci. Specyfika kultury przemocy. Metody przeciwdziałania, hamowania i eliminacji zachowań agresywnych.

10. Grupy społeczne (I). Kontinuum grupowości: niegrupy       przypadkowe zbiorowości                              rzeczywiste grupy. Wyznaczniki grupowości (współzależność, tożsamość grupowa, struktura grupy). Natura grupy. Cele, którym służy przynależność do grupy. Grupy jako systemy dynamiczne. Omówienie zjawisk: facylitacji społecznej, deindywiduacji, próżniactwa społecznego, polaryzacji grupowej i syndromu grupowego myślenia.

Interakcje w grupie. Liderzy grup i podstawy ich władzy przywódczej. Specyfika relacji: lider grupy – członkowie grupy oraz „lider formalny -  lider nieformalny”

11. Grupy społeczne (II). Rodzaje grup społecznych. Charakterystyka grup wsparcia społecznego (informacyjnego i emocjonalnego) i grup nacisku społecznego. Metody i techniki wywierania wpływu na grupy i poprzez grupy.

Współpraca grupowa. Konflikty wewnątrz – i międzygrupowe. Negocjacje grupowe. Grupowe podejmowanie decyzji. Kierowanie zespołowe. Różnice pomiędzy grupą a zespołem. Role zespołowe.

Opis i przykłady funkcjonowania małych i dużych grup społecznych.

12. Stereotypy i uprzedzenia (I). Stereotypy jako reprezentacje indywidualne i zbiorowe. Definicje i funkcje stereotypów oraz ich wpływ na spostrzeganie społeczne. Kategoryzacja – podstawą tworzenia stereotypów. Mechanizmy uczestniczące w powstawaniu stereotypów: poznawcze, afektywne, społeczno – motywacyjne, kulturowe. Struktura stereotypu (model sieci stereotypowej) i model przetwarzania informacji stereotypowej. Stereotypizacja w podejściu ekologicznym i kontekście grupowym.

Zjawisko tendencyjnego etykietowania i krańcowy błąd atrybucji. Język a stereotypizacja. Zmienianie stereotypów poprzez modyfikację elementów stereotypowej sieci skojarzeń. Współczesne badania nad stereotypami i techniki ich pomiaru.

13. Stereotypy i uprzedzenia (II). Uprzedzenia jako produkt uboczny funkcjonowania systemu społecznego. Wyjaśnianie różnic pomiędzy uprzedzeniem, dyskryminacją i rasizmem. Tradycyjne i współczesne podejście do uprzedzeń: ujęcie psychodynamiczne, teorie socjokulturowe i teoria rzeczywistego konfliktu grupowego. 

Nowy typ uprzedzeń – ukryty rasizm. Teorie tłumaczące zjawisko ukrytego rasizmu: teoria nasilenia reakcji, teoria rasizmu awersyjnego, teoria rasizmu symbolicznego i teoria skruchy. Sposoby zapobiegania powstawaniu uprzedzeń i zwalczania bądź osłabiania już istniejących.

14. Wpływ społeczny. Teoria wpływu społecznego Latanè. Reguły wpływu społecznego Cialdiniego. Rudymentarne kategorie wpływu społecznego: konformizm (informacyjny, normatywny, urojeniowy), uległość (wraz z hiperuległością) i posłuszeństwo (eksperymenty Miligrama). Cele wpływu społecznego. Kwestia doświadczania wpływu: wpływ uświadomiony i nieuświadomiony. Typologia wpływu społecznego.

Procesy ulegania wpływowi społecznemu i jego odpierania. Metody pokonywania oporu psychologicznego i otwierania umysłu. Przegląd ważniejszych technik wywierania wpływu społecznego. Etyczna strona wpływu.

15. Wpływ manipulacyjny. Manipulacje społeczne – wyjaśnienie mechanizmów psychologicznych: manipulacje skoncentrowane na samoocenie, manipulacje wykorzystujące dysonans poznawczy, manipulacje emocjami, manipulacje poczuciem kontroli, manipulacje bazujące na wrodzonych automatyzmach i manipulacyjne kontrowersje (pranie mózgu, hipnoza manipulacyjna, perswazja podprogowa). Psychomanipulacje w sektach.

Głębokość ingerencji zabiegów manipulacyjnych w psychikę ludzką. Kontinuum technik manipulacyjnych: edukacja      reklama     propaganda     indoktrynacja       kontrola umysłu. Metody radzenia sobie z manipulacjami: naturalna obrona i techniki wyuczone. 

Metody kształcenia

Wykład konwersatoryjny, praca w grupach, burza mózgów.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest zaliczenie pracy pisemnej oraz kolokwium ustnego, tj. udzielenie prawidłowej odpowiedzi na 3 pytania (70% wartości oceny końcowej) oraz aktywne uczestniczenie w zajęciach (30%). 

Literatura podstawowa

1. ARONSON E., Człowiek istota społeczna, WN PWN, Warszawa 2001.
2. ARONSON E., WILSON T. D., AKERT R. M., Psychologia społeczna. Serce i umysł, Zysk i S-ka, Poznań 1997.
3. KENRICK D. T., NEUBERG S. L., CIALDINI R. B., Psychologia społeczna, GWP, Gdańsk 2002.
4. LACHOWICZ – TABACZEK K. (red.), Psychologia społeczna w zastosowaniach. Od teorii do praktyki, Atla 2, Wrocław 2001.
5. LEWICKA M., GRZELAK J. (red.), Jednostka i społeczeństwo. Podejście psychologiczne, GWP, Gdańsk 2002.  
6. MIKA S.,  Psychologia społeczna, WN PWN, Warszawa 1982.
7. MYERS D. G., Psychologia społeczna, Zysk i S-ka, Poznań 2003.
8. TAVRIS C., WADE C., Psychologia. Podejścia oraz koncepcje, Zysk i S-ka, Poznań 1999.
9. WOJCISZKE B., Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Scholar, Warszawa 2002.
10. ZIMBARDO P. G., Psychologia i życie, WN PWN, Warszawa 1999.

Literatura uzupełniająca

1. BERNE E., W co grają ludzie?, WN PWN, Warszawa 1997.
2. CIALDINI R. B., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, GWP, Gdańsk 2009.
3. DOLIŃSKI D., Psychologia wpływu społecznego, Ossolineum, Wrocław 2000.
4. GOLEMAN D., Inteligencja społeczna, Rebis, Poznań 2007.
5. GRZELAK J. K., Problemy współzależności społecznej, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1989.
6. JARYMOWICZ M., WOJCISZKE B. (red.), Psychologia spostrzegania społecznego, Wyd. Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 1999.
7. MACRAE C. N., STANGOR C., HEWSTONE M. (red.), Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie, GWP, Gdańsk 1999.
8. RENZETTI C. M., CURRAN D. J., Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo, WN PWN, Warszawa 2005.
9. WITKOWSKI T., Psychomanipulacje, UNUS, Wrocław 2000.
10. ZIMBARDO P. G., LEIPPE M. R., Psychologia zmiany postaw i wpływu społecznego, Zysk i S-ka, Poznań 2004.

Uwagi

Brak

Zmodyfikowane przez dr Witold Kowalski (ostatnia modyfikacja: 01-05-2019 17:25)