1. SylabUZ
2. Wydział Nauk Społecznych
3. semestr zimowy 2018/2019
4. Pedagogika / Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna - drugiego stopnia z tyt. magistra
5. Teoretyczne podstawy pedagogiki wczesnoszkolnej

Wygeneruj PDF dla tej strony

Teoretyczne podstawy pedagogiki wczesnoszkolnej - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Pogłębienie wiedzy w zakresie kluczowych zagadnień edukacji wczesnoszkolnej dotyczących teorii edukacyjnych, uczenia się , różnic indywidualnych, tworzenia wiedzy, strategii pracy nauczyciela; rozwijanie umiejętności stymulowania i wspierania aktywności uczniów z wykorzystaniem zróżnicowanych metod, form oraz środków dydaktycznych dopasowanych do możliwości, potrzeb i dziecięcych doświadczeń; krytyczne weryfikowanie metodycznych propozycji zajęć dostępnych w literaturze w świetle teorii pedagogicznych i psychologicznych; projektowanie własnych rozwiązań rozwijających procesy umysłowe dziecka wczesnoszkolnego.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Znajomość i rozumienie podstawowych pojęć pedagogiki wczesnoszkolnej, wiedza psychologiczna z zakresu rozwoju poznawczego i emocjonalnego dziecka wczesnoszkolnego oraz z zakresu teorii leżących u podstaw procesu kształcenia (behawiorystyczne, poznawcze, kulturowe), znajomość treści z zakresu pedagogiki ogólnej i dydaktyki.

Zakres tematyczny

Wykłady

Nauki współdziałające z pedagogika wczesnoszkolną Dyskursy pedagogiki wczesnoszkolnej. Holistyczne inspiracje pedagogiki wczesnoszkolnej. Kategorie pedagogiczne w edukacji wczesnoszkolnej. Prawa dziecka. Efektywna praca pedagogiczna nauczyciela klas I-III. Wychowanie wielokulturowe, religijne. Wymagania wobec nauczyciela w dobie reform. Gotowość  szkoły  do przyjęcia 6-latków. Zmiana współczesnych kontekstów edukacji dzieci; kulturowe, polityczne i społeczne warunki transformacji. Wymiary aktualnych sporów o wczesną edukację: podejście redukcjonistyczne i konstruktywistyczne, funkcjonalizm i interakcjonizm symboliczny w edukacji dzieci. Cykl rozwojowy dziecka i znaczenie interwencji zewnętrznej w procesie kształcenia. Ideologie myślenia o edukacji i dziecku: odmiany dyskursów wczesnej edukacji, tworzenie warunków dla rozwojowej zmiany poznawczej – metodologia kształcenia. Rodzaje wiedzy w edukacji i ich odniesienia do edukacji wczesnoszkolnej. Społeczeństwo wiedzy a podstawa programowa po reformie. Edukacja w planie otwartym – indywidualizacja i samodzielność w procesie kształcenia dzieci. Edukacja nauczycieli w nurcie metodycznym i teoretycznym – modele kształcenia nauczycieli sprzyjające przełamywaniu barier mentalnych. Pozorowanie zmiany w edukacji dzieci – mapa mitów edukacyjnych i ich przejawy.

Ćwiczenia

Wspieranie i stymulowanie rozwoju – podobieństwa i różnice w perspektywie psychologii humanistycznej i rozwiązań konstruktywistycznych. Behawioryzm i konstruktywizm w edukacji wczesnoszkolnej – analiza i interpretacja sytuacji budowanych na obu teoriach. Zdarzenia krytyczne w pracy z dziećmi. Kompetencje nauczyciela w konstruowaniu zdarzeń krytycznych. Bankowa koncepcja edukacji jako narzędzie opresji. Projektowanie rozwiązań alternatywnych wywiedzionych z idei edukacji wyzwalającej. Przestrzeń w szkole. Fizyczny, mentalny i społeczny wymiar aranżacji klasy szkolnej. Kultura i klimat szkoły – szkoła adekwatna i nieadekwatna kulturowo (imitacja, indoktrynacja, izolacja i indolencja). Piaget, Bernstein, Bruner  –  trzy teorie wartościowe dla edukacji wczesnoszkolnej. Próba uzasadnienia ich znaczenia. Edukacja i płeć kulturowa – nauczycielskie obraz szkolnego funkcjonowania uczniów i uczennic w szkole. Organizacja pracy dzieci: praca w grupach, parach, indywidualna i zbiorowa. Dobór zadań i projektowanie sytuacji właściwych dla danej formy organizacyjnej M. Lipmana w projektowaniu i rozwiązywaniu sytuacji problemowych. Socjalizacja w szkole jako perspektywa identyfikacji procesów szkolnych – praktyki socjalizacyjne na lekcjach w klasach początkowych; dyrektywność/niedyrektywność nauczyciela, zachowania oporowe ucznia (zawieszenie, wycofanie, wyjście z roli, opór pragmatyczny, opór agresywny). Mnemotechniki w edukacji wczesnoszkolnej – możliwości i ograniczenia. Rywalizacja w klasie szkolnej. Wiedza i umiejętności społeczne młodszych uczniów jako zaniedbany obszar wczesnej edukacji. Poszukiwanie nowych perspektyw.

Metody kształcenia

Wykłady – wykład tradycyjny.

Ćwiczenia – nauczanie problemowe, dyskusja, analiza przypadków, projektowanie zadań i ich weryfikacja w praktyce, obserwacja dzieci, konstruowanie zdarzeń krytycznych.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Wykłady

Warunkiem zaliczenia są obecności na wykładach, pozytywne zaliczenie egzaminu pisemnego (na ocenę)  

Ćwiczenia

Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest uzyskanie pozytywnych ocen ze wszystkich zadań przewidzianych do realizacji w ramach programu – 30% uzyskanej oceny na zaliczenie, pozytywna ocena z wyznaczonej pracy pisemnej 20% uzyskanej oceny na zaliczenie oraz pozytywna ocena z kolokwium zaliczeniowego – 50% oceny uzyskanej na zaliczenie.

Ocena końcowa

Ocena końcowa to ocena pozytywna z egzaminu pisemnego, który obejmuje treści z ćwiczeń (50% pytań składowych) i wykładów (50% pytań składowych).

Literatura podstawowa

1. Filipiak E., Rozwijanie zdolności uczenia się: z Wygotskim i Brunerem w tle, Sopot 2012.
2. Narracja jako sposób rozumienia świata, red. J. Trzebiński.
3. Nowak-Łojewska A., Od szkolnego przekazu do konstruowania znaczeń: wiedza społeczna młodszych uczniów z perspektywy nauczyciela, Zielona Góra 2011.
4. Nowicka M., Socjalizacja na lekcjach w klasach początkowych, Toruń 2010.
5. Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy rozwiązania, red. D. Klus-Stańska, M. Szczepska-Pustkowska, Warszawa 2009.

Literatura uzupełniająca

1. Uczenie się jako przedsięwzięcie na całe życie, red. T. Bauman, Kraków 2005.
2. Filipiak E., Z Wygotskim i Brunerem w tle: słownik pojęć kluczowych, Bydgoszcz 2011.
3. Klus-Stańska D., Konstruowanie wiedzy w szkole, Olsztyn 2002.
4. Schafer H.R., Rozwój społeczny: dzieciństwo i młodość, Kraków 2006.
5. Tripp D., Zdarzenia krytyczne w nauczaniu: kształtowanie profesjonalnego osądu, Warszawa 1996.
6. Wood D., Jak dzieci uczą się i myślą, Kraków 2006.

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr hab. Mirosława Nyczaj-Drąg, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 01-05-2018 15:02)