Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z bogatym dorobkiem retoryki klasycznej i erystyki oraz ich współczesnych zastosowań w zawodzie prawnika.
Szczegółowe cele skupiają się wokół kształcenia umiejętności poprawnego
i pięknego mówienia, spójnego komponowania wypowiedzi (ustnej i pisemnej, zwłaszcza mowy sądowej), przekazywania treści perswazyjnych oraz rozpoznawania
i reagowania na komunikaty manipulacyjne.
Nacisk kładzie się także na uwrażliwienie studentów na rolę języka w kształtowaniu postaw i sądów.
Wymagania wstępne
Brak
Zakres tematyczny
Prezentowana na wykładach wiedza z zakresu retoryki i erystyki w kulturze prawniczej jest ściśle powiązana z zajęciami praktycznymi (ćwiczeniami), a szczególnie z analizą monologowych zachowań komunikacyjnych i tworzeniem własnych wypowiedzi. Rytm poszczególnych zajęć i dobór tematu mów uzależniony jest od potrzeb i możliwości słuchaczy.
Retoryka, w tym retoryka prawnicza, jako nauka. Sądowy rodowód retoryki. Perswazyjny charakter komunikacji uwarunkowanej prawnie. Autorytet prawa.
Wybitni antyczni i współcześni retorzy sądowi.
Język potoczny, język prawny i język prawniczy.
Poprawność językowa, piękno i stosowność wysłowienia.
Przemawianie jako akt mowy. Rodzaje mów, style mów. Specyfika genus iudiciale.
Etapy przygotowywania mowy sądowej: inventio, dispositio, elocutio, memoria, actio (w tym: pozawerbalne środki perswazyjne).
Argumentacja rzeczowa, logiczna, emocjonalna.
Teoria i praktyka przemówień końcowych (genus iudiciale). Trening umiejętności retorycznych.
Retoryka a erystyka – dyskusja, polemika i gatunki pokrewne. Kultura prowadzenia sporu publicznego, prawnego i prawniczego.
Chwyty erystyczne i sposoby obrony przed nimi.
Metody kształcenia
Metody: wykład, wykład konwersatoryjny, heureza, dyskusja, praca w grupach, praca z tekstem, wygłaszanie przemówień i ich analiza.
Środki: prezentacja multimedialna, teksty źródłowe, nagrania dostępne on-line, nagrania audio-video.
Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się
Opis efektu
Symbole efektów
Metody weryfikacji
Forma zajęć
Warunki zaliczenia
Ćwiczenia: obecność na ćwiczeniach, analiza wybranego tekstu pod kątem zastosowanych w nim technik perswazyjnych z prezentacją wyników na forum grupy, wypowiedź na forum grupy, udział w dyskusji na forum grupy, pozytywne zaliczenie kolokwium, uzyskanie pozytywnej oceny z prezentacji własnej mowy sądowej, referat
Wykład: obecność na wykładach, pozytywne zaliczenie dwóch sprawdzianów (w uzasadnionych przypadkach – referat).
Ocena końcowa przedmiotu jest średnią arytmetyczną wynikającą z oceny z wykładu i ćwiczeń.
Literatura podstawowa
Borawski S., Furdal A., Wybór tekstów do historii języka polskiego, Warszawa 1980.
Dajewski W., Śladami wielkich mówców, Kraków 1970.
Hawrysz M., Formy komunikacji agonistycznej, [w:] taż, Polemiczna twórczość Marcina Czechowica w perspektywie genologii lingwistycznej, Zielona Góra 2012.
Jabłońska-Bonca J., Prawnik a sztuka negocjacji i retoryki, Warszawa 2002.
Kochan M., Pojedynek na słowa – techniki erystyczne w publicznych sporach, Kraków 2005.
Korolko M., Retoryka dla prawników, Warszawa 2001.
Korolko M., Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1998.
Leksykon retoryki prawniczej. 100 podstawowych pojęć, red. K. Zeidler, P. Rybiński, Gdańsk 2010.
Lichański J.Z., Retoryka. Historia, teoria, praktyka, t.1, 2, Warszawa 2007.
Łyczywek R., Missuna O., Sztuka wymowy sądowej, Warszawa 1982.
Łyczywek R., Słynne mowy sądowe. Antologia, Szczecin 1998.
Mowy sądowe, zebrał i oprac. Szymon Gelernter, t. 1, Warszawa 1925; t. 2, Warszawa 1926, t. 3, Warszawa 1936.
Perelman Ch., Imperium retoryki, Warszawa 2002.
Perelman Ch., Logika prawnicza. Nowa retoryka, Warszawa 1984.
Schopenhauer A., Erystyka czyli sztuka prowadzenia sporów, Warszawa 1993.
Stelmach J., Kodeks argumentacyjny dla prawników, Kraków 2003.
Literatura uzupełniająca
Arystoteles, Retoryka. Retoryka dla Aleksandra. Poetyka, Warszawa 2008.
Bugajski M., Język w komunikowaniu, Warszawa 2006.
Cialdini R., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, Gdańsk 1999.
Jadacka H., Poradnik językowy dla prawników, Warszawa 2006.
Korolko M., Przekonuj i daj się przekonać: dialektyka, retoryka, erystyka z ćwiczeniami: skrypt, Piotrków Trybunalski 2003.
Kotarbiński T., O sposobach prowadzenia sporów, [w:] Dzieła wszystkie, t. 1, Warszawa 1957.
Maćkiewicz J., „Kiedy słowo jest bronią”, czyli erystyka w ujęciu potocznym, „Język Polski”, LXXVI, 1996.
Marciszewski W., Sztuka dyskutowania, Warszawa 1994.
Nauczanie retoryki w teorii i praktyce, red. J. Lichański, E. Lewandowska-Tarsiuk, Warszawa 2003.
Podstawy stylistyki i retoryki, red. E. Wierzbicka, A. Wolański, D. Zdunkiewicz-Jedynak, Warszawa 2008.
Pszczołowski T., Umiejętność przekonywania i dyskusji, Warszawa 1974.
Retoryka, red. M. Barłowska, A. Budzyńska-Data, P. Wilczek, Warszawa 2009.
Sarnowski M., Przestrzeń komunikacji negatywnej w języku polskim i rosyjskim. Kłótnia jako specyficzna forma komunikacji werbalnej, Wydawnictwo, Wrocław 1999.
Szymanek K., Sztuka argumentacji, Warszawa 2001.
Tokarz M., Argumentacja, perswazja, manipulacja - wykłady z teorii komunikacji, Gdańsk 2006.
Turk Ch., Sztuka przemawiania, Wrocław 2003.
Wieczorkiewicz S., Sztuka mówienia, Warszawa 1998.
Witkowskja-Maksimczuk B., Elementy retoryki i erystyki w przykładach, Warszawa 2014.
Ziomek J., Retoryka opisowa, Wrocław, Warszawa 2000.
Uwagi
Zmodyfikowane przez dr hab. Magdalena Hawrysz, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 31-08-2016 21:50)
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Korzystając z niniejszej strony, wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej.