1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2020/2021
4. Filologia polska - pierwszego stopnia
5. Gramatyka opisowa języka polskiego

Wygeneruj PDF dla tej strony

Gramatyka opisowa języka polskiego - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Nabycie wiedzy o funkcjonowaniu systemu języka polskiego, o jego podsystemach: fonologicznym, morfologicznym i syntaktycznym; nabycie umiejętności analizy zjawisk językowych na poszczególnych poziomach struktury języka.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

brak

Zakres tematyczny

1.     Zagadnienia ogólne

Język jako system. Podsystemy języka (fonologiczny, morfologiczny, syntaktyczny). Miejsce gramatyki w systemie języka.

2.     Fonetyka z elementami fonologii

Alfabet fonetyczny. Budowa narządów mowy. Kryteria klasyfikacji głosek i ich charakterystyka artykulacyjna (samogłoski, spółgłoski, głoski niesylabiczne, odmianki głosek). Wymowa samogłosek nosowych we współczesnej polszczyźnie. Transkrypcja fonetyczna tekstu. Upodobnienia fonetyczne i ich rodzaje. Upodobnienie a uproszczenie. Fonetyka a fonologia, głoska a fonem, opozycje fonologiczne, warianty fonemu.

3.     Morfologia (słowotwórstwo i fleksja)

Wyraz, leksem, morfem. Klasyfikacja morfemów (strukturalna, dystrybucyjna, funkcjonalna). Słowotwórstwo a fleksja. Morfonologia. Derywat (temat słowotwórczy, formant słowotwórczy). Rodzaje derywacji. Ogólna klasyfikacja derywatów (transpozycyjne, mutacyjne, modyfikacyjne). Strukturalne a realne znaczenie wyrazów. Kategoria słowotwórcza a typ słowotwórczy. Kategorie słowotwórcze rzeczowników.

Analiza słowotwórcza i morfemowa wyrazów (rzeczownik, przymiotnik, czasownik).

Polszczyzna jako język fleksyjny. Forma fleksyjna (temat fleksyjny, flektyw, końcówka fleksyjna). Paradygmat fleksyjny, typy paradygmatów. Deklinacja (odmiana rzeczownika: klasy deklinacyjne, końcówki wspólnofunkcyjne, osobliwości deklinacji rzeczownikowej; trudności w odmianie przymiotnika, liczebnika i zaimka). Koniugacja (typy budowy form czasownikowych: struktury fleksyjne, afleksyjne, aglutynacyjne, analityczne).

4.     Składnia

Wypowiedzenie. Klasyfikacja wypowiedzeń. Stosunki syntaktyczne w wypowiedzeniu, akomodacja syntaktyczna. Składniki wypowiedzenia pojedynczego: podmiot, orzeczenie, przydawka, dopełnienie, okolicznik. Obudowa wypowiedzenia. Analiza składniowa wypowiedzeń pojedynczych, jednokrotnie złożonych (hipotaksa, parataksa) i wielokrotnie złożonych. Wskaźniki zespolenia w wypowiedzeniu złożonym.

Metody kształcenia

Wykład informacyjny, wykład konwersatoryjny, opis wyjaśniający, opis klasyfikujący, prezentacja.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Aktywny udział w zajęciach, przygotowanie referatu lub prezentacji, pozytywne oceny ze sprawdzianów.

Literatura podstawowa

1. Nagórko A., Podręczna gramatyka języka polskiego, Warszawa 2010.
2. Nagórko A., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 2002.
3. Strutyński J., Gramatyka polska, Kraków 2006.
4. Wierzchowska B., Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław 1980.
5. Ostaszewska D., Tambor J., Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa 2004.
6. Grzegorczykowa R., Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Warszawa 1979.
7. Tokarski J., Fleksja polska, Warszawa 1987.
8. Bańko M., Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2002.
9. Jodłowski S., Podstawy polskiej składni, Warszawa 1985.
10. Grzegorczykowa R., Wykłady z polskiej składni, Warszawa 1999.

Literatura uzupełniająca

1. Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, red. H. Wróbel, Kraków 1995.
2. Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Warszawa 1999.
3. Saloni Z., Świdziński M., Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa 2001.
4. Boniecka B., Składnia współczesnego języka polskiego, Lublin 1998.
5. Strutyński J., Gramatyka polska. Wprowadzenie. Fonetyka. Fonologia. Morfologia, Kraków 1996.
6. Klemensiewicz Z., Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego, Warszawa 1981.
7. Szober S., Gramatyka języka polskiego, Warszawa 1993.
8. Cząstka-Szymon B., Synowiec H., Urban K., Mały słownik terminów gramatycznych, Kraków-Warszawa 1996.
9. Encyklopedia wiedzy o języku polskim, red. S. Urbańczyk, Wrocław 1978, nowe wyd. Encyklopedia języka polskiego, Wrocław 1991.
10. Język polski. Kompendium, red. M. Derwojedowa, H. Karaś, D. Kopcińska, Warszawa 2005.

Uwagi

brak

Zmodyfikowane przez dr Krystian Saja (ostatnia modyfikacja: 19-05-2020 16:45)