Zapoznanie studentów z najważniejszymi poglądami i koncepcjami teoretycznoliterackimi od starożytności do czasów współczesnych; zaznajomienie z procedurami i metodami badawczymi ukształtowanymi na gruncie badań literackich; kształtowanie myślenia teoretycznego i opanowanie terminologii teoretycznoliterackiej; doskonalenie umiejętności swobodnego wypowiadania się, dyskutowania, wysuwania hipotez, wygłaszania własnych ocen i opinii oraz właściwego argumentowania (przy czym na wykładach będzie prezentowana ogólna i szczegółowa wiedza uschematyzowana dotycząca zagadnień, koncepcji i pojęć teoretycznoliterackich, natomiast na ćwiczeniach studenci będą analizować konkretne teksty źródłowe, omawiać i dyskutować problemy teoretycznoliterackie).
Wymagania wstępne
brak
Zakres tematyczny
Zagadnienia i problemy teoretycznoliterackie, które wiążą się z kształtującymi się w przeszłości koncepcjami i poglądami literaturoznawczymi, w szczególności:
poglądy Platona i Arystotelesa na temat poety i poezji, narodziny poetyki
poetyka Horacego (List do Pizonów) i Pseudo-Longinosa (O wzniosłości)
średniowieczny encyklopedyzm; alegoria i alegoreza
poetyka renesansu (Poetyka J. C. Scaligera) i wczesnego baroku (De perfecta poesi M. Sarbiewskiego)
doktryny klasycystyczne
romantyczne szkoły i poglądy na temat literatury (Niemcy-Anglia-Francja); poglądy G.W.F. Hegla na temat sztuki i literatury
pozytywistyczne kierunki w nauce o literaturze (A. Comte, H. Taine, F. Brunetière, H. Spencer)
przełom antypozytywistyczny i jego konsekwencje
fenomenologia literacka (krytyka tematyczna; teoria dzieła literackiego R. Ingardena)
formalizm rosyjski, formalizm amerykański (New Criticism)
strukturalizm (I i II faza rozwoju)
semiotyka
hermeneutyka
krytyka mitograficzna
psychoanaliza
poststrukturalizm, dekonstrukcja i dekonstrukcjonizm
postmodernizm
posthumanizm a transhumanizm
animal studies
badania kulturowe
antropologia literatury
krytyka feministyczna
krytyka etyczna
geopoetyka
nowy regionalizm
pragmatyzm
historyzm
postkolonializm
Metody kształcenia
Na wykładach – wykład problemowy; wykład analityczny i syntetyczny.
Na ćwiczeniach – studenci powinni być przygotowani na poszczególne zajęcia, brać czynny udział w rozmowach na zadane tematy, odpowiedzieć poprawnie na zadane na kolokwiach pytania. Metody: metoda heurystyczna; rozmowa nauczająca, dyskusja.
Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się
Opis efektu
Symbole efektów
Metody weryfikacji
Forma zajęć
Warunki zaliczenia
Na ćwiczeniach studenci oceniani są za aktywność i poziom merytorycznego przygotowania się do poszczególnych zajęć. Przewidziane są też tzw. „wejściówki” oraz (zapowiadane wcześniej) kolokwia. Na koniec zajęć student przygotowuje pracę pisemną.
Literatura podstawowa
Culler J., Teoria literatury, Warszawa 1998.
Mitosek Z., Teorie badań literackich. Przegląd historyczny, Warszawa 1983.
Platon, Fajdros, Kęty 1999 (fragmenty).
Platon, Państwo, Kęty 2003 (fragmenty).
Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1996 (wybór).
Sarnowska-Temeriusz E., Przeszłość poetyki. Od Platona do Giambattisty Vica, Warszawa 1995.
Teorie badań literackich za granicą. Antologia, pod red. S. Skwarczyńskiej, Kraków 1965, t. 1, cz. 1; t. 2, cz. 1-3 (wybór).
Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, pod red. Burzyńskiej, M.P. Markowskiego, Kraków 2006 (wybór).
Trzy poetyki klasyczne. Arystoteles. Horacy. Pseudo-Longinos, przeł. i oprac. T. Sinko, BN II nr 57, Wrocław 1951.
Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. 1-4, Kraków 1976-1996 (wybór).
Źródła wiedzy teoretycznoliterackiej w dawnej Polsce. Średniowiecze - Renesans - Barok, wstęp, wybór i opracowanie M. Cytowska, i T. Michałowska, Warszawa 1999 (wybór).
Literatura uzupełniająca
Bachelard G., Wyobraźnia poetycka, przeł. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1975.
Balcerzan E., Metafora a interpretacja, „Teksty” 1980 nr 6, s. 37-60.
Baluchowa A., Krytyka tematyczna, „Polonistyka” 1992 nr 5, s. 277-280.
Burzyńska A., Anty-teoria literatury, Kraków 2006.
Domańska E., Humanistyka ekologiczna, „Teksty Drugie” 2013, nr 1-2, s.13-32, (dostępne w pdf).
Frye N., Mit, fikcja, przemieszczenie, przekł. E. Muskat-Tabakowska, [w:] Studia z teorii literatury, t. 1, red. M. Głowiński i H. Markiewicz, Wrocław 1977.
Głowiński M., Wprowadzenie, [do:] Francuska krytyka tematyczna (przekłady), „Pamiętnik Literacki” 1971, z. 2, s. 175-187.
Gołaszewska M., Wzniosłość, [w:] Słownik literatury XIX wieku, pod red. Bachórza J. i Kowalczykowej A., Wrocław 1997.
Heck D., W stronę morfologii kultury. Z paradoksów dyskusji o perspektywach literaturoznawstwa wobec tzw. końca literatury (rekonesans), Wrocław 2001.
Iser W., Czym jest antropologia literatury? Różnica między fikcjami odkrywającymi i wyjaśniającymi, przeł. A. Kowalczyk-Pawlik, „Teksty Drugie” 2006, nr 5.
Literatura. Teoria. Metodologia; red. D. Ulicka, Warszawa 1988 (wybór).
Herder J. G., Wybór pism, wybrał i oprac. T. Namowicz, BN II 222, Wrocław 1987.
Hermeneutyka i literatura. Ku nowej koine, pod red. K. Kuczyńskiej-Koschany, M. Januszkiewicza, Poznań 2006 (tu zwlaszcza: A. Bielik-Robson, ciasno, ciemno, duszno: metafizyka końca po Heideggerze i Vattimo; A. Zawadzki, Wiara w wiarę. Filozofia postmetafizyczna a religia w ujęciu Vattimo).
Idee programowe romantyków polskich. Antologia, oprac. A. Kowalczykowa, BN I 262, Wrocław 2000.
Kulturowa teoria literatury, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006 (wybór).
Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. T. Walas, R. Nycz, Kraków 2012 (wybór).
Kuźma E., Kategoria mitu w badaniach literackich, [w:] Nowe problemy metodologiczne literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Kraków 1976.
Lechte J., Panorama współczesnej myśli humanistycznej. Od strukturalizmu do postmodernizmu, przeł. T. Baszniak, Warszawa 1999 (wybór).
Łotman J., Struktura tekstu artystycznego, przekł. A. Tanalska, Warszawa 1984 (wybór).
Łotman J., Z. Minc, Literatura i mitologia, [w:] Sztuka w świecie znaków, wybór i przekład B. Żyłko, Gdańska 2002.
Manifesty romantyzmu 1790-1830. Anglia, Niemcy, Francja, wybór tekstów i opracowanie A. Kowalczykowa, Warszawa 1995.
McHalle, Od powieści modernistycznej do postmodernistycznej: zmiana dominanty, przeł. P. Markowski, [w:] Postmodernizm, pod red. R. Nycza, Kraków 1997.
Nowa humanistyka. Zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii, pod red. P. Czaplińskiego, R. Nycza, oraz D. Antonika, J. Bednarek, A. Daukszy i J. Misuma, Warszawa 2017.
Nowy regionalizm w badaniach literackich. Badawczy rekonesans i zarys perspektyw, red. M. Mikołajczak, E. Rybicka, Kraków 2012.
Nycz R., Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura, Warszawa 2012.
Nycz R., Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 1993.
Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wybrał i oprac. T. Namowicz, BN II 246, Wrocław 2000.
Problemy teorii literatury, Seria I, red. H. Markiewicz, Wrocław 1987.
Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 2, przeł. E. I. Zieliński, Lublin 1997.
Ricœur P., Metafora i symbol [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja, Warszawa 1989, s. 123-155.
Ricœur P., Symbol daje do myślenia, przeł. S. Cichowicz, [w:] Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, wybór, oprac. i posłowie S. Cichowicz, Warszawa 1975, s. 7-24.
Sporne i bezsporne problemy współczesnej wiedzy o literaturze, praca zbiorowa pod redakcją W. Boleckiego i R. Nycza, Warszawa 2002 (wybór).
Szmydtowa Z., Platon w twórczości Norwida, [w:] Poeci i poetyka, Warszawa 1964.
Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 1976 (wybór).
Teoria badań literackich w Polsce, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1960, t. 1-2 (wybór).
Teoria-literatura-życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, tom 1, pod red. A. Legeżyńskiej i R. Nycza, Warszawa 2012 (wybór).
Ulicka D., O powieści formalistów. Jak był zrobiony rosyjski formalizm?, „Przegląd Humanistyczny” 1994, z. 4, 35-50.
Vattimo G., Hermeneutyka – nowa koine, przeł. B. Stelmaszczyk, „Teksty Drugie” 1996, nr 1.
Wiśniewska W., Posthumanizm utopią literatury? Problem (nie)obecności perspektyw posthumanistycznej i transhumanistycznej w polskich badaniach nad literaturą, [w:] Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i zwierząt, red. J. Tymieniecka-Suchanek, Katowice 2014, s.304-324. (dostępne w pdf).
Wysłouch S., Analiza strukturalno-semiotyczna, „Polonistyka”1992, nr 5.
Zawojski P., Posthumanizm, czyli humanizm naszych czasów, „Kultura i Historia” nr 32/2017, s. 68-76.
Aktualne numery czasopisma „Teksty Drugie”.
Uwagi
W przypadku wyboru „lżejszej” formy końcowego zaliczenia przedmiotu kierunkowego, tj. pracy pisemnej (której przypisano mniejszą wartość punktów ECTS) zamiast egzaminu (wyżej punktowanego), studenci są zobligowani do zaliczenia w tym samym semestrze dodatkowego przedmiotu obieralnego (spośród oferty Instytutu Filologii Polskiej, Wydziału Humanistycznego lub ogólnouczelnianej), by w końcowym rozliczeniu semestru uzyskać co najmniej 30 punktów ECTS (uzyskanie co najmniej 30 pkt. ECTS jest warunkiem zaliczenia semestru).
Wybór niżej punktowanej formy zaliczenia danego przedmiotu oraz związany z tym wybór dodatkowego przedmiotu należy zgłosić osobie prowadzącej zajęcia oraz w sekretariacie IFP najpóźniej do końca drugiego tygodnia właściwego semestru.
Zmodyfikowane przez prof. zw. dr hab. Małgorzata Mikołajczak (ostatnia modyfikacja: 02-07-2020 21:16)
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Korzystając z niniejszej strony, wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej.