1. SylabUZ
2. Wydział Nauk Społecznych
3. semestr zimowy 2021/2022
4. Pedagogika - drugiego stopnia z tyt. magistra
5. Fonetyka akustyczna i wizualna

Wygeneruj PDF dla tej strony

Fonetyka akustyczna i wizualna - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

 Przedmiot zaznajamia studenta z podstawowymi pojęciami z zakresu fonetyki akustycznej, sposobami obrazowania dźwięku i analizy wybranych parametrów akustycznych sygnału mowy, zarówno w normie, jak i w przypadkach zaburzeń mowy

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Podstawowa wiedza z zakresu emisji głosu 

Zakres tematyczny

Wykład 

Ruch drgający, ciśnienie akustyczne, fala akustyczna, rodzaje fal akustycznych. Wielkości charakteryzujące drgania (ciśnienie akustyczne, amplituda drgań, okres drgań źródła dźwięku, i fale (długość fali, prędkość fali, okres i częstotliwość).

Odbiór fal akustycznych przez człowieka, poziomy odniesienia dla ciśnienia akustycznego i natężenia dźwięku. Poziom ciśnienia dźwięku i poziom natężenia dźwięku, Pole słuchowe człowieka, próg słyszalności, próg niewygody, próg bólu, pole mowy. Audiogram.

Tony proste, sygnały akustyczne złożone regularne (periodyczne) i nieregularne (szumy, impulsy).

Sposoby obrazowania sygnału akustycznego - oscylogram, widmo, spektrogram

Wielkości obiektywne (fizyczne) dźwięku i odpowiadające im wielkości subiektywne (psychoakustyczne) np. częstotliwość - wysokość, poziom natężenia dźwięku – głośność

Podział głosek języka polskiego ze względu na charakter przebiegu akustycznego.

Ton krtaniowy i częstotliwość podstawowa głosu ludzkiego – metody pomiarowe tej wielkości; a) w dziedzinie czasu, b) w dziedzinie częstotliwości. Charakterystyka głosów męskich, żeńskich i dziecięcych. Związek między częstotliwością podstawową a intonacją wypowiedzi.

Model wytwarzania mowy. Znaczenie części artykulacyjnej narządu mowy w tym procesie – zjawisko rezonansu. Formanty i częstotliwości formantowe samogłosek polskich. Powiązanie wartości dwóch pierwszych częstotliwości formantowych z czynnościami artykulacyjnymi.

Ćwiczenia 

Praktyczne metody wyznaczania częstotliwości formantowych polskich samogłosek przy wykorzystaniu widma i spektrogramu.

Wytwarzanie głosek nosowych, bocznych, trących i zwartych. Proste modele ich powstawania. Formanty i antyformanty charakteryzujące te grupy głosek.

Fonetyczne jednostki segmentalne zależne i niezależne. Pojęcia fonemu i alofonu. Segmentacja sygnału mowy. Przebiegi ustalone i nieustalone. Ekstrapolacja formantów głosek zwartych w otoczeniu samogłoskowym. Wyznaczanie częstotliwości docelowych formantów głosek zwartych. 1

Percepcja sygnału mowy. Cechy dystynktywne polskiego systemu fonemów. Praktyczna możliwość wykorzystania zestawu cech dystynktywnych do rozpoznania wypowiedzi. 13. Różne modele percepcji mowy

Metody kształcenia

pogadanka, pokaz, prezentacja multimedialna

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Warunkiem zaliczenia jest zdobycie pozytywnej oceny z testu

Ocena końcowa: średnia arytmetyczna ocen uzyskanych z wykładów i ćwiczeń

Literatura podstawowa

Alternatywne i wspomagające metody komunikacji, red. J. Błeszyński, Kraków 2008.

W. Jassem , Podstawy fonetyki akustycznej, PWN, Warszawa 1973.

B. Wierzchowska, Struktura akustyczna dźwięków języka polskiego, Logopedia 7, Lublin 1967.

B. Szczepankowski, Fonetyka akustyczna audytywna i wizualna, Wydawnictwo UW, Warszawa 1985.

A. Trochymiuk, Wymowa dzieci niesłyszących. Analiza audytywna i akustyczna, Wydawnictwo UMCS 2008.

A. Trochymiuk, R. Święciński, Symbole podstawowej (IPA) i rozszerzonej (ExtIPA) transkrypcji Międzynarodowego Towarzystwa Fonetycznego. Audiofonologia 25, Lublin 2004.

Literatura uzupełniająca

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr Anita Famuła-Jurczak, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 19-04-2021 08:06)