1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2021/2022
4. Filologia polska - drugiego stopnia z tyt. magistra
5. Językoznawstwo ogólne

Wygeneruj PDF dla tej strony

Językoznawstwo ogólne - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

• Zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami z językoznawstwa ogólnego.
• Zapoznanie z problematyką ogólnej metodologii badań i wybranych metodologii współczesnego  językoznawstwa.
• Wyrobienie praktycznej umiejętności zastosowania wybranych metodologii współczesnego językoznawstwa.
• Ukształtowanie myślenia filologicznego.
• Inspiracja do podjęcia badań lingwistycznych w obrębie przygotowywanej pracy magisterskiej zarówno językoznawczej, jak i literackiej czy teoretycznoliterackiej.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

brak

Zakres tematyczny

Wykład

1. Pojęcie językoznawstwa i jego miejsce wśród innych nauk. Definicja języka. Pojęcie i cechy znaku językowego. Funkcje języka a funkcja wypowiedzi.
2. Wewnętrzne zróżnicowanie języka. Język i jego odmiany: przegląd najważniejszych klasyfikacji w ujęciu: Z. Klemensiewicza, S. Urbańczyka, A. Furdala, A. Wilkonia.
3. Zróżnicowanie regionalne, środowiskowe, funkcjonalne.
4. Genologiczne uwarunkowania wypowiedzi językowej. Podstawowe ustalenia genologii lingwistycznej.
5. Typy kontaktów językowych. Socjalne zróżnicowanie kontaktów językowych.
6. Zróżnicowanie języka na kuli ziemskiej. Pochodzenie współczesnych języków – klasyfikacja genetyczna.
7. Typologiczna klasyfikacja języków (wg kryterium morfologicznego, fonologicznego, prozodycznego). Nowe języki i niby-języki.
8. Kontakty między językami – interferencja, bilingwizm, dyglosja, egzoglosja. 
9. Najstarsze badania językoznawcze.
10. Językoznawstwo historyczne i porównawcze w XIX w. Szkoła kazańska. Przełom XIX i XX w.
11. Teorie językoznawcze XX w.:  strukturalizm europejski i amerykański, dystrybucjonizm, transformacjonizm, generatywizm, psycholingwistyka, językoznawstwo kognitywne, socjolingwistyka, etnolignwistyka, pragmalingwistyka.
12. Najnowsze teorie językoznawcze (ostatnie trzydziestolecie) w Polsce i na świecie – przegląd.
13. Polityka językowa.

Ćwiczenia

1. Problemy ogólnej metodologii nauk.
2. Definiowanie, argumentowanie, błędy w definiowaniu i argumentowaniu.
3. Indukcjonizm, weryfikacjonizm, falsyfikacjonizm, postmodernizm. 
4. Metodologia badań diachronicznych.
5. Badania statystyczne i korpusowe.
6. Metody badań etymologicznych.
7. Metody badań stylistycznych.
8. Metody badan onomastycznych.
9. Założenia metodologiczne w strukturalizmie.
10. Podstawowe założenia metodologii generatywizmu.
11. Metodologie badań kognitywnych.
12. Założenie metodologiczne badań pragmalingwistycznych.
13. Językowy obraz świata.

Metody kształcenia

Wykład

wykład (informacyjny, analityczny, syntetyczny), prezentacja wizualna i audiowizualna,

Ćwiczenia

rozmowa nauczająca, dyskusja, praca z tekstem źródłowym, analiza przypadku

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

wykład: egzamin

ćwiczenia: kolokwium, prezentacja jednej z metodologii na wybranym materiale, aktywny udział w zajęciach

Literatura podstawowa

Bartmiński J., Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2006.

Bobrowski I., Zaproszenie do językoznawstwa, Kraków 1998, s. 21-39.

Furdal A., Językoznawstwo otwarte, Opole 1977 i nast.

Grzegorczykowa R., Podstawowe problemy językoznawstwa historycznego w: eadem, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 2007.

Hajduk Z., Ogólna metodologia nauk, Lublin 2007.

Ivić M., Kierunki w lingwistyce, Wrocław 1975.

Łuczyński E., Maćkiewicz J., Językoznawstwo ogólne, Gdańsk 1999.

Kładoczny P., Językoznawstwo korpusowe, w: idem, Semantyka nazw dźwięków w języku polskim, t. I, s. 33-49, Łask 2012.

Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne, red. P. Stalmaszczyk, Łódź 2006, tu m.in. Kardela H., Metodologia językoznawstwa kognitywnego, s.196-233.

Milewski T., Językoznawstwo, Warszawa 1965.

Tabakowska E., Gramatyka obrazowania. Wprowadzenie do językoznawstwa kognitywnego, Kraków 1995.

Weinsberg A., Językoznawstwo ogólne, Warszawa 1983.

Wilkoń A., Typologia odmian współczesnej polszczyzny, Katowice 1987.

Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993 i nast.

Literatura uzupełniająca

Bańczerowski J., Pogonowski J., Zgółka T., Wstęp do językoznawstwa, Poznań 1982.

Furdal A., Językoznawstwo otwarte, Opole 1977 i nast.

Helbig G., Dzieje językoznawstwa nowożytnego, Warszawa 1982.

Heinz A., Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa 1978.

Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1994 i nast.

Gruszczyński L. A., Kwestionariusze w socjologii: budowanie narzędzi do badań surveyowych, Katowice 2003.

Językowa kategoryzacja świata, pod red. R. Grzegorczykowej i A. Pajdzińskiej, Lublin 1996.

Kalisz R., Pragmatyka językowa, Gdańsk 1993.

Lachur C., Zarys językoznawstwa ogólnego, Opole 2004.

Johnson M., Metafory w naszym życiu, tłum. T. P. Krzeszowski, Warszawa 1988.

Lyons J., Chomsky, Warszawa 1998.

Majewicz A. F.,  Języki świata i ich klasyfikacje, Warszawa 1989.

Mańczak W., Problemy językoznawstwa ogólnego, Wrocław 1996.

Perlin J., Metodologie etymologii, w: Metodologie językoznawstwa. Filozoficzne i empiryczne problemy w analizie języka, p. red. P. Stalmaszczyka, Łódź 2010, s. 109-116.

Perlin J., Metodologia językoznawstwa diachronicznego, Warszawa 2004.

Piekot T., Język w grupie społecznej, Wałbrzych 2008.

Podstawy językoznawstwa korpusowego, red. B. Lewandowska-Tomaszczyk, Łódź 2005.

Szymanek K., Wieczorek K., Sztuka argumentacji, Warszawa 2004

Witosz B., Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki, Katowice 2005.

Żurowski S., Wyrażenia percepcji słuchowej w języku polskim. Toruń 2012.

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr Krystian Saja (ostatnia modyfikacja: 07-05-2021 12:59)