1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2021/2022
4. Filologia polska - drugiego stopnia z tyt. magistra
5. Teoria literatury

Wygeneruj PDF dla tej strony

Teoria literatury - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Zapoznanie studentów z najważniejszymi poglądami i koncepcjami teoretycznoliterackimi od starożytności do początków XX wieku, zaznajomienie z procedurami i metodami badawczymi wypracowanymi na gruncie tych koncepcji; wyrobienie umiejętności myślenia teoretycznego oraz umiejętności posługiwania się terminologią teoretycznoliteracką; kształtowanie umiejętności zastosowania wiedzy teoretycznoliterackiej w badaniach literackich (przy czym na wykładach będzie prezentowana ogólna i szczegółowa wiedza uschematyzowana dotycząca zagadnień, koncepcji i pojęć teoretycznoliterackich, natomiast na ćwiczeniach studenci będą analizować konkretne teksty źródłowe, omawiać i dyskutować problemy teoretycznoliterackie).

 

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

brak

Zakres tematyczny

Wykłady:

1. Miejsce teorii literatury w obrębie nauki o literaturze.
2. Teoria nowoczesna, ponowoczesna, kulturowa.
3. Narodziny poetyki. Od Demokryta do Arystotelesa.
4. Mythos, katharsis, mimesis. Lektury Poetyki Arystotelesa.
5. Kategoria wzniosłości i jej przemiany: Pseudo-Longinos, Burke, Kant, Lyotard.
6. Sztuka poetycka Horacego jako poetyka normatywna. 
7. Poezja i poeta w renesansie.
8. Koncepcje poetologiczne Mikołaja Kazimierza Sarbiewskiego.
9. Klasycyzm, neoklasycyzm, klasycyzm tragiczny. Dzieje doktryny.
10. Romantyczna koncepcja poety i poezji.
11. Pozytywistyczna nauka o literaturze.
12. Przełom antypozytywistyczny: początki nowoczesnej myśli teoretycznej.
13. Fenomenologia w filozofii i wiedzy o literaturze.
14. Krytyka tematyczna, krytyka mitograficzna, psychokrytyka.
15. Ergocentryzm w badaniach literackich: formalizm, strukturalizm. 

Ćwiczenia:

1. Poglądy Platona na temat poety i poezji.
2. Poglądy Arystotelesa.
3. Poetyka Horacego (List do Pizonów) i Pseudo-Longinosa (O wzniosłości).
4. Średniowieczny encyklopedyzm. Alegoria i alegoreza.
5. Poetyka renesansu (Poetyka J. C. Scaligera) i wczesnego baroku (De perfecta poesi M. Sarbiewskiego).
6. Doktryny klasycystyczne.
7. Romantyczne szkoły i poglądy na temat literatury (Niemcy-Anglia-Francja).
8. Poglądy Georga Wilhelma Friedricha Hegla na temat sztuki i literatury.
9. Pozytywistyczne kierunki w nauce o literaturze (A. Comte, H. Taine, F. Brunetière, H. Spencer).
10. Przełom antypozytywistyczny. Rola Wilhelma Dilhey'a.
11. Fenomenologia literacka (teoria dzieła literackiego R. Ingardena).
12. Formalizm rosyjski.
13. Formalizm amerykański (New Criticism).

 

Metody kształcenia

Na wykładach – wykład problemowy; wykład analityczny i syntetyczny, wykład konwersatoryjny

Na ćwiczeniach – metoda heurystyczna; rozmowa nauczająca, dyskusja 

 

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Wykłady:  egzamin.

Ćwiczenia: aktywny udział w zajęciach, potwierdzający znajomość zadanych lektur, wykonywanie ustnych i pisemnych prac domowych i kontrolnych, kolokwia (dwa w semestrze), referaty.

Literatura podstawowa

Brooks C., Herezja parafrazy, [w:] A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Antologia, Kraków 2006, s. 155-170.

Frankowska-Terlecka M., Encyklopedie trzynastowieczne: refleksje i propozycje, „Kwartalnik Historyczny Nauki i Techniki”, 23/1, 1978, s. 199-209, 

Głowiński M., Wprowadzenie, [do:] Francuska krytyka tematyczna [przekłady], „Pamiętnik Literacki” 1971, z. 2, s. 175-187.

Manifesty romantyzmu. 1790-1830, Anglia, Niemcy, Francja, wybór tekstów A. Kowalczykowa, Warszawa 1995.

Mitosek Z., Teorie badań literackich. Przegląd historyczny, Warszawa 1983, s. 25-30; 55-156, 198-210.

Platon, Fajdros, przeł. W. Witwicki, Kęty 1999, s. 48-70.

Platon, Państwo, przeł. W. Witwicki, Kęty 2003, s. 220-250; s. 308-338.

Sarnowska-Temeriusz E., Przeszłość poetyki. Od Platona do Giambattisty Vica, Warszawa 1995.

Skwarczyńska S., Kierunki w badaniach literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa 1964, s. 9-264. 

Szkłowski W.B., Wskrzeszenie słowa, [w:] Rosyjska szkoła stylistyczna, pod red. Marii Renaty Mayenowej, Z. Saloni, Warszawa 1970, s. 55-63.

Szkłowski W.B., Sztuka jako chwyt, (1917), [w:] Stefania Skwarczyńska, Teoria badań literackich za granicą Tom I-VI, t. II, Kraków 1968, cz. 3, s. 10-28.

Teorie badań literackich za granicą. Antologia, pod red. S. Skwarczyńskiej, Kraków 1965, t. 1, cz. 1, s. 78-85; 90-102; 138-147; 161-163; 194-219; 240-246.

Teorie badań literackich za granicą. Antologia, pod red. S. Skwarczyńskiej, Kraków 1965, t. 1, cz. 2, s. 58-89, 197-212.

Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, pod red. Burzyńskiej, M.P. Markowskiego, Kraków 2006, s. 43-72; 79-105; 111-130; 133-152.

Trzy poetyki klasyczne. Arystoteles. Horacy. Pseudo-Longinos, przeł. i oprac. T. Sinko, BN II nr 57, Wrocław 1951.

Tynianow J., Fakt literacki, (1925), [w:] Stefania Skwarczyńska, Teoria badań literackich za granicą, tomy I-VI, t. II, Kraków 1968, cz. 3, s. 130-148.

Wimsatt W. K. Jr., Monroe Curtis Beardsley, Błąd intencji, [w:] A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Antologia, Kraków 2006, s. 137-154.

Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. 1-4, Kraków 1976-1992 (wybór).

 

 

Literatura uzupełniająca

Arystoteles, David Hume, Max Scheler, O tragedii i tragiczności, przeł. Władysław Tatarkiewicz, Teresa Tatarkiewiczowa, Roman Ingarden, Kraków 1976.

Baluchowa A., Krytyka tematyczna, „Polonistyka” 1992 nr 5, s. 277-280. 

Bachelard G., Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wyboru dokonał Henryk Chudak, przełożyli H. Chudak, Anna Tatarkiewicz, przedmowa Jana Błońskiego, PIW, Warszawa 1975.

Fischer J., Macieja Kazimierza Sarbiewskiego refleksje o istocie zgodności hermeneutycznej, funkcji poznawczej i etycznej poezji, „Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura”, nr 1 (2), 2015, s. 5-19. 

Frye N., Mit, fikcja, przemieszczenie, przekł. E. Muskat-Tabakowska, [w:] Studia z teorii literatury, t. 1, red. M. Głowiński i H. Markiewicz, Wrocław 1977.

Gołaszewska M., Wzniosłość, [w:] Słownik literatury XIX wieku, pod red. Bachórza J. i Kowalczykowej A., Wrocław 1997.

Idee programowe romantyków polskich. Antologia, oprac. A. Kowalczykowa, BN I 262, Wrocław 2000.

Kołos, A. Poetyka konceptu. Macieja Kazimierza Sarbiewskiego w kręgu historii idei, „Forum Poetyki”, zima 2017, s. 6-17. 

Kostkiewiczowa T., Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko, Warszawa 1975 (tu rozdział z klasycyzmu).

Kulturowa teoria literatury, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006 (wybór).

Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problemtyki, interpretacje, red. T. Walas, R. Nycz, Kraków 2012 (wybór). 

Kuźma E., Kategoria mitu w badaniach literackich, [w:] Nowe problemy metodologiczne literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Kraków 1976.

Literatura. Teoria. Metodologia; red. D. Ulicka, Warszawa 1988 (wybór).

Łotman J., Z. Minc, Literatura i mitologia, [w:] Sztuka w świecie znaków, wybór i przekład B. Żyłko, Gdańska 2002.

Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wybrał i oprac. T. Namowicz, BN II 246, Wrocław 2000.

Reale G., Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin 1996, t. 2 - zwłaszcza rozdz. „Mit jaskini” jako symbol wszystkich podstawowych składników myśli Platona, s. 347-354; s. 568-577.

Szmydtowa Z., Platon w twórczości Norwida, [w:] Poeci i poetyka, Warszawa 1964.

Tatarkiewicz W., Dzieje sześciu pojęć, Warszawa 1976 (wybór).

Ulicka D., O powieści formalistów. Jak był zrobiony rosyjski formalizm?, „Przegląd Humanistyczny” 1994, z. 4, 35-50.

 

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr Krystian Saja (ostatnia modyfikacja: 08-05-2021 15:07)