1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2021/2022
4. Filologia polska - drugiego stopnia z tyt. magistra
5. Teoria literatury

Wygeneruj PDF dla tej strony

Teoria literatury - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Zapoznanie studentów z najważniejszymi poglądami i koncepcjami teoretycznoliterackimi od początków XX wieku po współczesność, zaznajomienie z procedurami i metodami badawczymi wypracowanymi na gruncie tych koncepcji; wyrobienie umiejętności myślenia teoretycznego oraz umiejętności posługiwania się terminologią teoretycznoliteracką; kształtowanie umiejętności zastosowania wiedzy teoretycznoliterackiej w badaniach literackich (przy czym na wykładach będzie prezentowana ogólna i szczegółowa wiedza uschematyzowana dotycząca zagadnień, koncepcji i pojęć teoretycznoliterackich, natomiast na ćwiczeniach studenci będą analizować konkretne teksty źródłowe, omawiać i dyskutować problemy teoretycznoliterackie).

 

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

brak

Zakres tematyczny

Wykłady:

1. Semiotyka/semiologia strukturalna.
2. Oblicza hermeneutyki: dawna, nowoczesna, ponowoczesna, radykalna.  
3. Główni przedstawiciele myśli poststrukturalistycznej i ich poglądy.
4. Dekonstrukcjonizm Jacques’a Derridy i dekonstrukcjonizm amerykański.
5. Psychoanaliza: Freud, Jung, Lacan.
6. Krytyka feministyczna i genderowa. 
7.  Krytyka etyczna
8. Pragmatyzm i neopragmatyzm.
9.  Historyzm i nowy historyzm.
10. Badania kulturowe.
11. Antropologia literatury/antropologia literacka.
12. Zwrot przestrzenny, geopoetyka.
13. Krytyka postkolonialna, badania postzależnościowe.
14. Nowy regionalizm.
15. Nowa humanistyka.

Ćwiczenia:

1. Strukturalizm (I faza rozwoju).
2. Strukturalizm (II faza rozwoju).
3. Hermeneutyka, cz. 1.
4. Hermeneutyka, cz. 2.
5. Psychoanaliza.
6. Poststrukturalizm.
7. Dekonstrukcja i dekonstrukcjonizm, postkolonializm - teoria.
8. Dekonstrukcjonizm, postkolonializm, neomarksizm i feminizm - zastosowanie teorii.
9. Intertekstualność.
10. Postmodernizm.
11. Posthumanizm a transhumanizm.
12. Animal studies.
13. Historyzm.

 

Metody kształcenia

Na wykładach – wykład problemowy; wykład analityczny i syntetyczny, wykład konwersatoryjny

Na ćwiczeniach – metoda heurystyczna; rozmowa nauczająca, dyskusja 

 

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Wykłady:  egzamin.

Ćwiczenia: aktywny udział w zajęciach, potwierdzający znajomość zadanych lektur, wykonywanie ustnych i pisemnych prac domowych i kontrolnych, kolokwia (dwa w semestrze), referaty.

Literatura podstawowa

Baudrillard J., Precesja symulakrów, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1996.

Bakke M., Studia nad zwierzętami: od aktywizmu do akademii i z powrotem?, „Teksty Drugie” 2011, nr 3, s. 188–199. 

Barthes R.,, S/Z, [w:] A. Burzyńska, M. P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Antologia, Kraków 2006, s. 360-374.

Burzyńska A., Markowski M.P., Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2006, s. 45-73; 173-192; 197-228, 279-301; 305-351; 359-383; 497-515; 549-560.

Bronk A. SVD, Krajobraz postmodernistyczny, „Ethos” 1996, nr 1-2 (33-34), s. 79-100.

Czapliński P., Literatura i życie. Perspektywy biopoetyki, [w:] Teoria-literatura-życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, tom 1, pod red. A. Legeżyńskiej i R. Nycza, Warszawa 2012, s. 63-93.

Czaplejewicz E., Myślenie dialogowe Michała Bachtina, [w:] Literatura. Teoria. Metodologia, pod red. Danuty Ulickiej, s. 143-167.

Freud Z., Objaśnianie marzeń sennych, [w:] Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, Teorie literatury XX wieku. Antologia, Kraków 2006, s. 5-29.

Gadamer H.G., Człowiek i język, „Teksty” 1976, nr 6 (30), s. 9-21 (lub inne wydanie artykułu).

Głowiński M., O intertekstualności , Pamiętnik Literacki 1986, z. 77/4, s. 75-100.

Greenblatt S.J., Rezonans i zachwyt,, [w:] A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Antologia, s. 572-593.

Heck D., Wokół Nowego Historyzmu, „Pamiętnik Literacki” LXXVIII, 1997, z. 2, s. 97-111.

 Heise U.K., Zwrot postludzki. Nowa narracja o gatunkach we współczesnej literaturze amerykańskiej, [w:] Teoria-literatura-życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej, tom 1 (j.w.). s. 203-224.

Iser W., Czym jest antropologia literatury? Różnica między fikcjami odkrywającymi i wyjaśniającymi, przeł. A. Kowalczyk-Pawlik, „Teksty Drugie” 2006, nr 5.

Irigaray L., I jedna nie ruszy bez drugiej, przeł. A. Araszkiewicz, „Teksty Drugie” 2000, nr 6.

Jakobson R., Poetyka w świetle językoznawstwa, [w:] A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Antologia, 243-253.

Kasperski E., Hermeneutyka. Teoria interpretacji, [w:] Literatura. Teoria. Metodologia, pod red. Danuty Ulickiej, Warszawa 1998, s. 113-142.

Kulczycka D., Schematy fabularne w filmach Nighta M. Shyamalana. Mit-bajka – komiks, w: Literatura a film, red. naukowa D. Kulczycka, M. Hernik-Młodzianowska, „Scripta Humana” t. 6, Zielona Góra 2016, s. 171-189.

Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy, t. 1. Konteksty i perspektywy badawcze, red. R. Nycz, Kraków 2011.

Lacan J., Tuché i automaton, [w:] A. Burzyńska, M. P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Antologia, Kraków 2006, s. 30-41.

Łebkowska A., Między antropologią literatury i antropologia literacką, „Teksty Drugie” 2007, nr 6.

Markiewicz H., Odmiany intertekstualności, „Ruch Literacki”  1988, zeszyt 4-5 (169-170), s. 245-261.

Mitosek Z., Teorie badań literackich. Przegląd historyczny, Warszawa 1983, s. 211-236. 

Nussbaum M., Czytać, aby żyć, przeł. A. Bielik-Robson, „Teksty Drugie” 2002, nr 1-2, s. 7-24.

Propp W., Morfologia bajki, przeł. S. Balbus, „Pamiętnik Literacki”, 59/4, 1968, s. 203-242.

Ricœur P., Symbol daje do myślenia, [w:] tegoż, Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, Warszawa 1975, s. 7-24.

Rybicka E. Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich, Kraków 2014, s.15-122; 325-364.

Skórczewski D., Interpretacja postkolonialna: etyka nauki, nauka etyki, [w:] Filozofia i etyka interpretacji, red. A. F. Kola, A. Szahaj, Kraków 2007, s. 305-316.

Spivak G. Ch., Krytyka postkolonialnego rozumu, fragment, [w:] A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Antologia, Kraków 2006, s. 650-673.

Szahaj A., Co to jest postmodernizm?, „Ethos” 1996, nr 1-2 (33-34), s. 63-78.

Weil K., „Zwrot ku zwierzętom. Sprawozdanie”, tłum. Piotr Sadzik, przejrzała przekład Anna Barcz, [w:] A. Barcz, M. Dąbrowska (red.), Zwierzęta, gender i kultura, Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna, Lublin 2014, E-Naukowiec, s. 15-35. 

 

Literatura uzupełniająca

Bloom H., Lęk przed wpływem, przeł. Agata Bielik-Robson i Marcin Szuster, Kraków 2002, s. 49-59.

Bolecki W., Wstęp. Myśli różne o postkolonializmie. Wstęp do tekstów nienapisanych, „Teksty Drugie” 2007 nr 4, s. 6-14.

Booth W., Dlaczego krytyka etyczna nie może być łatwa? przeł. J. Czernik, "Wielogłos" 2009, nr 1, s. 137-150.

Cixous H., Śmiech Meduzy, przeł. A. Nasiłowska, „Teksty Drugie” 1993, nr 4-5-6, s. 147-166; [przedruk w:] Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie – antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2001, s. 168-189

Derrida J., Struktura, znak i gra w dyskursie nauk humanistycznych, [w:] tegoż, Pismo i różnica, przeł. K. Kłosiński, Warszawa 2004, s. 483-504

Dybel P., Stadium lustra, [w:] Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. A. Chałupnik i in., wstęp i red. L. Kolankiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005, s. 718. referat

Dybel P., Lacan i Leśmian – dwa zwierciadła, „Teksty Drugie” 1998, nr 1/2 (49/50), s. 19-36. referat

Genette G., Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia, przeł. T. Stróżyński, A. Milewski, Gdańsk 2014, rozdz. 1-7, 80, s. 7-37, 417-424; [także w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t. 4, cz. 2, Kraków 1992, s. 107-155; [przedruk w:] Teoretycznoliterackie tematy…, jak wyżej, s. 223-270.

Gosk H., Wprowadzenie, [w:] tejże, Opowieści „skolonizowanego/kolonizatora”. W kręgu studiów postzależnościowych nad literaturą polska XX i XXI wieku, Kraków 2010.

Januszkiewicz M., W-koło hermeneutyki literackiej, Warszawa 2007.

Jenny L., Strategia formy, „Pamiętnik literacki”, 1988, zeszyt 1, s. 265-295.

Kraskowska E., Legeżyńska A., Słowa, słowa, słowa… (o intertekstualności), „Polonistyka” 1993, nr 8. 

Kulturowa teoria literatury, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006 (wybór).

Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje, red. T. Walas, R. Nycz, Kraków 2012 (wybór). 

Literatura. Teoria. Metodologia; red. D. Ulicka, Warszawa 1988.

Nikodem M., Tańczący z wilkami, biegnąca z wilkami. Próba Ricoeurowskiej analizy symbolu wilka, [w:] Wilki i ludzie: małe kompendium wilkologii, D. Wężowicz-Ziółkowska, E. Wieczorkowska, K. Jaglarz, s. 271-286.

Nowy regionalizm w badaniach literackich – badawczy rekonesans i zarys perspektyw,  pod red. E. Rybickiej, M. Mikołajczak, Kraków 2012 (wybrane artykuły).

Postmodernizm. Antologia przekładów, red. Ryszard Nycz , Kraków 1997.

Ricœur P., Metafora i symbol, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja, Warszawa 1989, s. 123-155.

Wiśniewska W., Posthumanizm utopią literatury? Problem (nie)obecności perspektyw posthumanistycznej i transhumanistycznej w polskich badaniach nad literaturą, [w:] Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i zwierząt, red. J. Tymieniecka-Suchanek, Katowice 2014, s. 304-324. 

Zawojski P., Posthumanizm, czyli humanizm naszych czasów, „Kultura i Historia” nr 32/2017, s. 68-76. 

Uwagi

Zmodyfikowane przez dr Krystian Saja (ostatnia modyfikacja: 08-05-2021 15:08)