Zarys historii pisma, książki i typografii - opis przedmiotu

Informacje ogólne

Nazwa przedmiotu	Zarys historii pisma, książki i typografii
Kod przedmiotu	08.9--FiPlD-ZHpkt-S21
Wydział	Wydział Humanistyczny
Kierunek	Filologia polska
Profil	ogólnoakademicki
Rodzaj studiów	pierwszego stopnia z tyt. licencjata
Semestr rozpoczęcia	semestr zimowy 2022/2023

Informacje o przedmiocie

Semestr	2
Liczba punktów ECTS do zdobycia	3
Typ przedmiotu	obowiązkowy
Język nauczania	polski
Sylabus opracował	dr hab. Tomasz Ratajczak, prof. UZ dr Joanna Wawryk

Formy zajęć

Forma zajęć	Liczba godzin w semestrze (stacjonarne)	Liczba godzin w tygodniu (stacjonarne)	Liczba godzin w semestrze (niestacjonarne)	Liczba godzin w tygodniu (niestacjonarne)	Forma zaliczenia
Wykład	30	2	-	-	Egzamin

Cel przedmiotu

Głównym celem jest ukazanie historii książki (od papirusu do e-booku), historii pisma (od hieroglifów do emotikonów) i typografii (od rewolucji Gutenberga do możliwości współczesnych technologii) oraz ich wzajemnych relacji.

Cele szczegółowe: 1) opisanie najważniejszych przemian w dziejach pisma, książki i typografii; 2) omówienie kontekstów kształtujących procesy tworzenia i odbioru książki; 3) omówienie definicji i typologii książki; 4) ukazanie przemian w budowie i funkcji książki w poszczególnych etapach historycznych aż do jej współczesnych form; 5) ukazanie osiągnięć wybitnych drukarzy, typografów i ilustratorów.

Wymagania wstępne

Ogólna wiedza na temat elementów składowych książki oraz roli pisma i wizualnych aspektów tekstu.

Zakres tematyczny

Kształtowanie się pisma: geneza, funkcje i nośniki; rodzaje i kroje pisma.
Definicja i typologia książki.
Historia książki (z uwzględnieniem kontekstów kształtujących proces tworzenia i odbioru książki - tu m.in. powstanie uniwersytetów i rozwój szkolnictwa, praktyki religijne, rozwój drukarstwa, cyfryzacja).
Morfologia książki dawnej i współczesnej.
Ilustracja książkowa: rozwój technik ilustracyjnych (drzeworyt, miedzioryt, fototyp itd.), funkcje ilustracji, mistrzowie ilustracji.
Estetyka książki – tradycja i nowatorstwo (projekty eksperymentalne, wydania bibliofilskie, książka artystyczna, książka obrazkowa, picture book).
Powstanie czytelni, wypożyczalni, rozwój bibliotek i najsłynniejsze księgozbiory polskie.
Narodziny i rozwój prasy (struktura i tematyka pierwszych periodyków, ewolucja formy i treści na przestrzeni wieków).

Metody kształcenia

wykład, wykład konwersatoryjny

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Obecność na wykładach oraz zdanie egzaminu końcowego; dozwolony limit nieobecności na zajęciach: 2; w przypadku większej liczby nieobecności konieczne jest zaliczenie wszystkich opuszczonych zajęć w trakcie konsultacji w ciągu dwóch tygodni od ustania okresu nieobecności i nie później niż na koniec semestru; gdy student przekroczy limit nieobecności i ich nie nadrobi w terminie, prowadzący może odmówić dopuszczenia studenta do egzaminu, a w konsekwencji - wystawić z przedmiotu ocenę niedostateczną.

Literatura podstawowa

Baines P., Haslam A., Pismo i typografia, przeł. D. Dziewońska, Warszawa 2010.

Bieńkowska B., Książka na przestrzeni dziejów, Warszawa 2005.

Buchwald-Pelcowa P., Historia literatury i historia książki. Studia nad książką i literaturą od średniowiecza po wiek XVIII, Kraków 2005.

Cave R., Ayad S., Historia książki od glinianych tabliczek po e-booki, przeł. E. Romkowska, Warszawa 2017.

Houston K., Książka. Najpotężniejszy przedmiot naszych czasów zbadany od deski do deski, przeł. P. Lipszyc, Kraków 2017.

Jean G., Pismo – pamięć ludzkości, Wrocław 1994.

Wiercińska J., Sztuka i książka, Warszawa 1986.

Literatura uzupełniająca

Dunin J., Rozwój cech wydawniczych polskiej książki literackiej XIX-XX w., oprac., wstępem poprzedził i podał do druku J. Ladorucki, Łódź 2018.

Eisenstein E., Rewolucja Gutenberga, przeł. H. Hollender, Warszawa 2004.

Pilarczyk F., Elementarze polskie od ich XVI-wiecznych początków do II wojny światowej. Próba monografii księgoznawczej, Zielona Góra 2003.

Ratajczak T., Polskie modlitewniki różnych wyznań XIX wieku. Studium bibliologiczne, Warszawa 2019.

Encyklopedia książki, t. 1-2, red. A. Żbikowska-Migoń, M. Skalska-Zlat, Wrocław 2017.

Houston K., Ciemne typki. Sekretne życie znaków typograficznych, przeł. M. Komorowska, Kraków 2015.

Matwijów M., Zbiory materiałów życia publicznego jako typ książki rękopiśmiennej w czasach staropolskich (1660–1760), Warszawa 2020.

Współczesne polskie drukarstwo i grafika książki. Mały słownik encyklopedyczny, pod red. B. Leszczyńskiego i K. Racinowskiego, Wrocław 1982.

Uwagi

Jest to przedmiot obowiązkowy w ramach specjalności edytorstwo tradycyjne i sieciowe.

Zmodyfikowane przez dr Krystian Saja (ostatnia modyfikacja: 14-05-2022 13:15)