1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2022/2023
4. Filologia polska - drugiego stopnia z tyt. magistra
5. PdW I: Wiedza o współczesnej polszczyźnie

Wygeneruj PDF dla tej strony

PdW I: Wiedza o współczesnej polszczyźnie - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Wyposażenie studenta w wiedzę na temat funkcjonowania systemu języka polskiego i jego podsystemów. Kształcenie umiejętności analizy zjawisk językowych na poszczególnych poziomach języka. Ukształtowanie świadomości językowej i potrzeby posiadania wysokiej kompetencji językowej. 

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Wiedza o współczesnym języku polskim zdobyta na wcześniejszych etapach edukacji

Zakres tematyczny

1. Główne cechy polszczyzny XX i XXI wieku. 
2. Język jako system. Podsystemy języka. Miejsce gramatyki w systemie języka.
3. Alfabet fonetyczny. Budowa narządów mowy. Kryteria klasyfikacji głosek i ich charakterystyka artykulacyjna. Wymowa samogłosek nosowych we współczesnej polszczyźnie. Transkrypcja fonetyczna tekstu. Upodobnienia fonetyczne i ich rodzaje. Upodobnienie a uproszczenie. Fonetyka a fonologia, głoska a fonem.
4. Wyraz, leksem, morfem. Klasyfikacja morfemów. Derywat a forma fleksyjna. Struktura derywatu (temat słowotwórczy, formant słowotwórczy). Rodzaje derywacji. Klasyfikacja derywatów (transpozycyjne, mutacyjne, modyfikacyjne). Strukturalne a realne znaczenie wyrazów. Kategoria słowotwórcza a typ słowotwórczy. Kategorie słowotwórcze rzeczowników. Analiza słowotwórcza i morfemowa wyrazów (rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki).
5. Polszczyzna jako język fleksyjny. Forma fleksyjna (temat fleksyjny, flektyw, końcówka fleksyjna). Paradygmat fleksyjny, typy paradygmatów. Fleksja rzeczownika. Klasy deklinacyjne. Końcówki wspólnofunkcyjne. Osobliwości deklinacji rzeczownikowej. Trudności w odmianie przymiotnika, liczebnika i zaimka. Fleksja czasownika. Typy budowy form czasownikowych (struktury fleksyjne, afleksyjne, aglutynacyjne, analityczne).
6. Wypowiedzenie. Klasyfikacja wypowiedzeń. Stosunki syntaktyczne w wypowiedzeniu. Składniki wypowiedzenia pojedynczego (podmiot, orzeczenie, przydawka, dopełnienie, okolicznik). Obudowa wypowiedzenia. Analiza składniowa wypowiedzeń pojedynczych, jednokrotnie złożonych (hipotaksa, parataksa) i wielokrotnie złożonych. Wskaźniki zespolenia.
7. Najważniejsze zagadnienia kultury języka polskiego. 

Metody kształcenia

Opis wyjaśniający, opis klasyfikujący, prezentacja, rozwiązywanie zadań, praca w grupach 

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Aktywny udział w zajęciach, przygotowanie do zajęć, poprawne wykonanie zadań, pozytywne wyniki sprawdzianów i testów

Nieobecności na zajęciach: dwie, każda następna wymaga zaliczenia na konsultacjach

Tryb IOS: przestrzeganie ustalonych indywidualnie warunków zaliczenia

Literatura podstawowa

Bańko M., Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa 2004.

Grzegorczykowa R., Wykłady z polskiej składni, Warszawa 1999.

Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, red. A. Markowski, Warszawa 2018.

Marcjanik M., Współczesna etykieta językowa – zmierzch wartości?, "Studia Medioznawcze", 2015, t. 4, s. 115-119, dostęp online: https://studiamedioznawcze.eu/index.php/studiamedioznawcze/article/view/513/370

Nagórko A., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 2003.

Ostaszewska D., Tambor J., Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa 2012.

Ożóg K., Zmiany we współczesnym języku polskim i ich kulturowe uwarunkowania, "Język a Kultura", 2008, t. 20, s. 59-79, dostęp online: https://wuwr.pl/jk/article/view/654/631

 

Literatura uzupełniająca

Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk Wrocław 1994.

Grzegorczykowa R., Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Warszawa 1982.

Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, red. H. Jadacka, Warszawa 2013.    

Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, red. T. Karpowicz, Warszawa 2018.  

Nagórko A., Podręczna gramatyka języka polskiego, Warszawa 2010.

Polszczyzna na co dzień, red. M. Bańko, Warszawa 2020 (i wyd. wcześniejsze). 

Poradnia Językowa PWN  – https://sjp.pwn.pl/poradnia

Rada Języka Polskiego – https://rjp.pan.pl/index.php

Słownik gramatyczny języka polskiego – http://sgjp.pl/

Strutyński J., Gramatyka polska, Kraków 2006.

Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, red. A. Markowski, Warszawa 2018.

Wielki słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, red. E. Polański, Warszawa 2016; zasady pisowni i interpunkcji – https://sjp.pwn.pl/zasady

Uwagi

Jest to przedmiot obligatoryjny dla absolwentów studiów 1 st. na kierunkach innych niż filologia polska lub literatura popularna i kreacje światów gier oraz dla studentów specjalności glottodydaktycznej, którzy nie studiują filologii polskiej 2 st.

Zmodyfikowane przez dr Krystian Saja (ostatnia modyfikacja: 19-05-2022 22:27)