1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2022/2023
4. Dziennikarstwo i komunikacja społeczna - drugiego stopnia z tyt. magistra
5. Pdw: Pragmatyka językowa w perspektywie medialnej

Wygeneruj PDF dla tej strony

Pdw: Pragmatyka językowa w perspektywie medialnej - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Celem przedmiotu jest wzbogacenie wiedzy studenta z zakresu intencjonalnego użycia języka w tekstach medialnych mówionych i pisanych oraz kształcenie umiejętności analizowania przekazów medialnych uwzględniającego pryzmat kontekstowy, gatunkowy oraz kulturowy ich powstania i funkcjonowania. W szczególności zwraca się uwagę na różnorodność aktów mowy wyzyskiwanych w komunikacji medialnej, warunki ich skuteczności, złożony potencjał illokucyjny, zróżnicowanie i zmienność intencji, uwarunkowania kontekstowe oraz występowanie pośrednich i bezpośrednich aktów mowy, presupozycji i implikatury, a także typy spójności tekstu, z uwzględnieniem znaczenia spójności pragmatycznej.

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Ogólna wiedza o języku polskim, grzeczności i niegrzeczności w zachowaniach językowych oraz o gatunkach użytkowych i literackich.

Zakres tematyczny

1. Intencjonalność zachowań językowych.
2. Pragmatyczne uwarunkowania komunikacji międzyludzkiej (wspólnota komunikatywna, role społeczne, typy kontekstów, typy spójności) obecnej w mediach.
3. Pragmatyka a stylistyka i tekstologia. Aspekt pragmatyczny w zintegrowanej analizie gatunków medialnych.
4. Implikatura konwersacyjna i presupozycja oraz ich uwarunkowanie kulturowe w komunikacji medialnej.
5. Globalizacja kulturowa a przekaz medialny. Kontrastywne spojrzenie na akty i gatunki mowy ze szczególnym uwzględnieniem przekazu telewizyjnego.
6. Reinterpretacje znaczeń, gry semantyczne, eufemizmy oraz komizm językowy jako elementy strategii obejścia tabu i cenzury w tekstach medialnych.
7. Stereotypy w kreowaniu wizerunku nadawcy i odbiorcy w komunikacji masowej. 
8. Autoprezentacja i profilowanie komunikatu ze względu na adresata.
9. Strategie językowej (nie)grzeczności w komunikacji medialnej.
10. Pragmatyczne uwarunkowania dialogu i monologu w komunikacji publicznej.
11. Przekształcenia dystansu komunikatywnego w zachowaniach medialnych.
12. Językowe mechanizmy kreowania rzeczywistości – kreacja i deformacja w mediach.

Metody kształcenia

Heureza, wieloaspektowa analiza tekstu, praca w grupach, prezentacja multimedialna, dyskusja.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Warunkiem zaliczenia jest aktywność na zajęciach oraz wykonanie projektu: analizy pragmatycznej tekstów dziennikarsko-publicystycznych, po uzgodnieniu materiału z nauczycielem. Ocena końcowa jest sumą arytmetyczną ocen za wypowiedzi na zajęciach - za aktywność na zajęciach, za projekt (przedstawiona w grupie w formie prezentacji samodzielna analiza pragmatyczna wybranych, aktualnie obserwowanych medialnych zachowań komunikacyjnych pod kątem ich intencji, celu, skuteczności).

Literatura podstawowa

Awdiejew A., Ideologia, postawa a komunikacja, [w:] Oblicza komunikacji. Ideologie w słowach i obrazach, Wrocław 2008, s.85-72.

Bartmiński J., Wartości i ich profile medialne, [w:] Oblicza komunikacji. Ideologie w słowach i obrazach, Wrocław 2008, s. 23-41.

Bugajski M., Pragmatyka a lingwistyka normatywna, „Poradnik Językowy”, z. 4, 2013, s. 7-18.

Levinson S.C., Pragmatyka, przeł. T. Ciecierski, K. Stachowicz, Warszawa 2010.

Loewe I., Globalizacja kulturowa a język w mediach, [w:] Transdyscyplinarność badań nad komunikacją medialną, red. M. Kita, M. Ślawska, Katowice 2012, s. 142-153.

Skudrzyk A., Normy grzecznościowych zachowań językowych (etykieta językowa, savoir-vivre, bon ton, dobre wychowanie, grzeczność językowa), http://sjikp.us.edu.pl/pliki/ksiazki/aldona_skudrzyk.pdf.

Zwoliński A., Słowo w relacjach społecznych, Kraków 2003, (r. 16: CENZURA, s. 275-295).

Literatura uzupełniająca

Bartmiński Jerzy, Sprawcze funkcje słowa. O języku magii, poezji, religii i polityki, [w:] „Etnolingwistyka”, 2001, t. 13, s. 7-12.

Bloch J., Eksplicytne akty nieudzielania odpowiedzi, "LingVaria" r. 2, nr 1 (2007), s. 193-205.

Bloch J., Implicytne strategie nieudzielania odpowiedzi, "LingVaria" r. 2, nr 2 (2007), s. 189-203.

Blum-Kulka S., Pragmatyka dyskursu, [w:] Dyskurs jako struktura i proces, red. T. A. van Dijk, Warszawa 2001, s. 214-241. 

Contrastive media analysis: approaches to linguistic and cultural aspects of mass media communication, red. S. Hauser, M. Luginbűl, Amsterdam-Philadephia, 2012.

Gaze M., Zabawy znaczeniem w felietonach Tomasza Olbratowskiego, [w:] "Acta Uniwersitatis Lodziensis, Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców" nr 21, 2014, s. 345-353.

Granat A., Intencja skracania dystansu i jej skuteczność w mediach: mówienie o kimś „po nazwisku”, [w:] „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF, Philologiae” vol. 33 (2015), s. 19-33.

Grzelka M., O wybranych mechanizmach kondensacji treści w przekazach medialnych, "Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza" t. 20, z. 1 (2013), s. 9-18.

Grzenia J., Komunikacja językowa w Internecie, Warszawa 2008.

Hamelink C., Cultural autonomy in global communications: Planning national information policy, Londyn 1983.

Hauser S., Teksty medialne w ujęciu kontrastywnym i kulturowym. Rozważania metodologiczne i przykładowa analiza. „Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs”, nr 5, 2012, s. 127-154.

Hye-Kyung L., Linguistic Variations between English News Headlines in the U.S. and Those in Korea, http://isli.khu.ac.kr/journal/content/data/29_2/4.pdf.

Język w telewizji. Antologia, red. M. Kita, I. Loewe, Katowice 2015.  

Kalisz A., Telewizja śniadaniowa gatunkiem ponad narodami? Analiza porównawcza dwóch europejskich wydań programu, [w:] Gatunki mowy i ich ewolucja, red. D. Ostaszewska, J. Przyklenk, t. 5, Katowice 2015, s. 356-364.

Kalisz R., Pragmatyka językowa, Gdańsk 1993.

Kita M., Medialna moda na dialog, [w:] Dialog a nowe media, red. J. Grzenia, M. Kita, Katowice 2004, http://uranos.cto.us.edu.pl/~dialog/archiwum/kita.pdf.

Kornetzki A., Contrastive Analysis of News Text Types in Russian, British and American Business Online and Print Media, Lipsk 2011.

Koza M., Czy znasz ten mem?: pragmatyka i polityka internetowych wspólnot interpretacyjnych, "Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja", nr 3, 2015, s. 236-245.

Kułacka A., Wypowiedzenia performatywne i konstatywne: teoria aktów mowy, "Kształcenie Językowe" t. 9 (2011), s. 81-90.

Loewe I. Gatunki globalne w polskiej telewizji. Rekonesans, [w:] Język a kultura, t.23, Akty i gatunki mowy w perspektywie kulturowej, red. A. Burzyńska-Kamieniecka, Wrocław, 2012, s. 191-198.

Loewe I., Logowizualność, czyli słowo pisane w dyskursie telewizyjnym, [w:] Dyskurs i jego odmiany, Katowice 2016, s. 210-224.

Lubecka, A., Requests, Invitations, Apologies and Compliments in American English and Polish. A Cross-Cultural Communication Perspective, Kraków 2000.

Mac A. Kontrastywna analiza formatu i tematyki wiadomości telewizyjnych w Polsce i Niemczech [w:] Język w telewizji. Antologia, red. I. Loewe, M. Kita, Katowice 2015, s.233-249.

Marcjanik M., Kreatywna funkcja mowy, „Przegląd Humanistyczny” 1988, nr 11-12, s. 95-104.

Naruszewicz-Duchlińska A., Intencjonalne językowe zakłócenia komunikacji internetowej  (trolling, flaming, hejting), "Prace Językoznawcze" z. 16, [cz.] 4 (2014), s. 89-97; eadem, przedruk, Język w internecie: antologia, Katowice 2016, s. 221-229.

Nowak P., „Sport kobiecy” – jak dziennikarze mówią o „rywalizacji pań” na arenach sportowych, [w:] O płci, ciele i seksualności w języku i mediach, pod red. M. Karwatowskiej, R. Litwińskiego, A. Siwca, B. Jarosz, Lublin 2014, s. 343-354.

Oblicza przeciwnika: język a rzeczywistość w kategoriach ekspresji, polityki, ideologii, pod red. A. Charciarek i P. Czerwiński, Katowice 2015.

Pepliński W., Cenzura jako instrument propagandy PRL, "Cywilizacja" nr 24 (2008), s. 87-98.

Płowens J., Intencjonalność wypowiedzi w gatunkach dziennikarskich, "Zeszyty Prasoznawcze" r. 53, nr 3/4 (2010), s. 127-143.

Przybyszewski S., Mówić, milcząc: nie milczeć, nie mówiąc, "Prace Językoznawcze"  z. 14 (2012), s. 235-246.

Romek Z., Cenzura w PRL jako zorganizowany system, "Przegląd Humanistyczny Pedagogika, Politologia, Filologia" nr 5 (2011), s. 155-183.

Rozumko A., Speech-Act Adverbs in English and Polish: A Cross-Linguistic and Cross-Cultural Comparison, http://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/1047/1/BAJ_12_Rozumko.pdf.

Scollon R., Scollon S., Jones R., Intercultural Communication. A Discourse Approach, Oxford 2007.

Szkałuba., Niewidzialność kobiet w prasie (na przykładzie „Do Rzeczy” i „W Sieci”), [w:] O płci, ciele i seksualności w języku i mediach, pod red. M. Karwatowskiej, R. Litwińskiego, A. Siwca, B. Jarosz, Lublin 2014, s. 431-442.

Wierzbicka A., Analiza lingwistyczna aktów mowy jako potencjalny klucz do kultury. http://www.is.uw.edu.pl/studenci/pliki/spolecznekonteksty1sem/pdf/wierzbicka01.pdf. Wojtak M., Gatunki prasowe, Lublin 2004.

Winiarek M., Pragmatyczne pułapki językowe ze szczególnym uwzględnieniem presupozycji, "Język w Poznaniu" t. 6 (2015), s. 169-180.

Van Dijk, J., Społeczne aspekty nowych mediów: analiza społeczeństwa, Warszawa 2010.

Żmuda N, Pragmatyka reklamy prasowej, "Język w Komunikacji", 2014 [nr] 1, s. 141-151.

Uwagi

Jest to przedmiot opcjonalny, wybierany z oferty przedmiotów do wyboru Instytutu Filologii Polskiej; przedmiot zostanie uruchomiony w zależności od potrzeb i zainteresowania w danym semestrze studiów (na podstawie deklaracji studentów/elektronicznego wyboru przedmiotów).

 

Zmodyfikowane przez dr hab. Iwona Pałucka-Czerniak, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 11-05-2022 10:01)