- nabycie wiedzy z zakresu podstawowych pojęć lingwistycznych, jak: język, mowa zachowanie językowe, kompetencja komunikacyjna oraz na temat relacji semantycznych wyrazów w systemie współczesnej polszczyzny;
-zapoznanie z interpretacją zachowań językowych dzieci z pozycji takich dyscyplin, jak: pragmalingwistyka, socjolingwistyka, psycholingwistyka;
- nabycie umiejętności wykorzystywania lingwistycznej wiedzy w praktyce logopedycznej ze szczególnym uwzględnieniem językoznawczego opisu wybranych zjawisk rozwojowych oraz tych odbiegających od normy; kształtowanie umiejętności w zrozumieniu i w miarę samodzielnym interpretowaniu zjawisk językowych przez logopedę;
- kształtowanie świadomości o znaczeniu lingwistycznych podstaw logopedii w praktyce logopedycznej.
Wymagania wstępne
wiedza z gramatyki języka polskiego na poziomie szkoły średniej
Zakres tematyczny
Wykład:
Znaczenie wiedzy o języku w praktyce logopedycznej..
Źródła wiedzy o języku; sposoby poznawania rzeczywistości językowej; modelowanie rzeczywistości językowej.
Biologiczne i społeczne uwarunkowania zachowań językowych.
Proces gramatykalizacji w rozwoju mowy dziecka.
Typy dziecięcej autokreacji językowej jako przejaw lingwistycznej refleksji.
Mowa dziecka w ujęciu socjolingwistycznym.
Rola pragmalingwistyki w praktyce logopedycznej.
Ćwiczenia:
Pojęcie języka.
Funkcje języka jako systemu: reprezentatywna (symboliczna), poznawcza, socjalizująca i kulturotwórcza (kumulatywna) .
Pojęcie mowy i jej komponenty. Struktura czynności mowy (etapy rozwoju mowy).
Modele przyswajania języka oraz modele komunikacji językowej (jak się porozumiewamy). Pojęcie kompetencji językowej oraz komunikacyjnej.
Reguły komunikowania się (kody komunikacyjne). Komunikacyjne trudności.
Znaczenie leksykalne a znaczenie kontekstowe wyrazu. Sfera desygnacyjna znaczenia a konotacja semantyczna. Prototypowe i stereotypowe cechy znaczeń. Teść znaczeniowa i zakres znaczeniowy wyrazu.
Typy znaczeń wyrazów. Zmiany znaczeniowe i ich przyczyny.
8. Wieloznaczność. Zjawisko polisemii i homonimii.
9. Związki między wyrazami w systemie językowym – synonimia, antonimia, hiponimia, meronimia. Wpływ poszerzania i wzbogacania wiedzy o słownictwie na komunikatywność stylu i estetykę wypowiedzi.
10. Łączliwość wyrazów. Pojęcie związku frazeologicznego. Znaczenie jednostek frazeologicznych. Źródła stałych związków wyrazowych. Różne sposoby klasyfikowania stałych połączeń wyrazowych. Nacechowanie ekspresywne frazeologizmów. Funkcje stylistyczne związków frazeologicznych.
Metody kształcenia
Wykład – opis wyjaśniający, opis klasyfikujący, opis uzasadniający, prezentacja.
Ćwiczenia – opis wyjaśniający, opis klasyfikujący, opis uzasadniający, dyskusja, dyskusja punktowa, klasyczna metoda problemowa, prezentacja.
Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się
Opis efektu
Symbole efektów
Metody weryfikacji
Forma zajęć
Warunki zaliczenia
Literatura podstawowa
Dubisz S. (red), Nauka o języku dla polonistów, Warszawa 1997.
Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk i M. Kucała, różne wydania.
Kielar-Turska M., Milewski S., Język w biegu życia, Logopedia XXI w., Gdańsk 2019.
Łuczyński E., Wiedza o języku polskim dla logopedów, Gdańsk 2015.
Miodunka W., Podstawy leksykologii i leksykografii, Warszawa 1989.
Przybylska R., Wstęp do nauki o języku polskim, Kraków 2003
Literatura uzupełniająca
Grzegorczykowa R., Wstęp do językoznawstwa, Warszawa 2007.
Maciejewska A., Neologizmy dziecięce odzwierciedleniem wiedzy o języku i rzeczywistości językowej, w: Zeszyty Naukowe, Seria Nauki Humanistyczne WSRP, Siedlce 1995, nr 42.
Zgółkowa H., Bułczyńska K., Słownictwo dzieci w wieku przedszkolnym. Listy frekwencyjne. Poznań 1987.
Uwagi
Zmodyfikowane przez dr Grzegorz Hryniewicz (ostatnia modyfikacja: 06-02-2024 14:54)
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Korzystając z niniejszej strony, wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej.
