1. Cele merytoryczne: (a) wprowadzenie do podstawowych zagadnień teorii poznania; (b) przygotowanie studenta do samodzielnych analiz tekstów poświęconych problematyce epistemologicznej. 2. Cel ogólny: umiejętność wymiany poglądów.
Wymagania wstępne
Bez wymagań wstępnych
Zakres tematyczny
Wykład: 1. przedmiot teorii poznania; 2. programy uprawiania teorii poznania; 3. teoria poznania a problem hierarchii wiedzy filozoficznej; 4. spór o źródła poznania (przedmiot sporu i jego uczestnicy); 5. spór o przedmiot poznania i granice wiedzy (realizm a idealizm epistemologiczny; realizm a antyrealizm: metafizyczny, epistemologiczny i semantyczny aspekt sporu); 6. prawda (wielowymiarowość pojęcia prawdy; nośniki prawdy; klasyczna teoria prawdy a teorie nieklasyczne; teorie realistyczne a teorie antyrealistyczne; relatywizm i absolutyzm w teorii prawdy); 7. spór o uniwersalia (istota sporu i uczestnicy).
Ćwiczenia: 1. przekonania i ich własności (ideały epistemiczne, przekonania racjonalne i irracjonalne, wiedza aprioryczna i aposterioryczna); 1.1. uzasadnianie epistemiczne; 2. percepcja (dane zmysłowe, uteoretyzowanie obserwacji); 3. wiedza I (pewność, indukcja, prawdopodobieństwo, fallibilizm); 4. wiedza II (wiarygodność, wiedza jako uzasadnione przekonanie, wiedza milcząca, wnioskowanie do najlepszego wyjaśnienia); 5. relatywizm i niewspółmierność (relatywizm, sceptycyzm, nihilizm, anty-antyrelatywizm, płaszczyzny niewspółmierności, niewspółmierność a nieprzekładalność).
Metody kształcenia
Wykład: W zależności od potrzeb stosowane będą przede wszystkim trzy formy wykładu: informacyjny konwersatoryjny i syntetyczny. Ten pierwszy zapoznawał będzie słuchaczy z odpowiednimi partiami materiału. Ten drugi aktywizował będzie słuchaczy w toku wykładu, słuchacze zachęcani będą do krótkiej dyskusji i zadawania pytań, zwłaszcza w sytuacjach, gdy jakieś partie omawianego materiału wydawać się im będą niezrozumiałe. Ten trzeci podsumowywał będzie omówiony materiał i ułatwiał zapamiętywanie najważniejszych kwestii omawianych w trakcie wykładu.
Ćwiczenia: Główny nacisk położony jest na metody integrujące wiedzę i umiejętności z różnych dziedzin oraz na metody kształcące umiejętność wymiany poglądów. Z tych drugich eksploatowane będą przede wszystkim: dyskusje prowadzone tokiem parlamentarnym i dialogowym. Z tych pierwszych: projekt pod postacią prezentacji multimedialnej. Projekt, w którym osoby go realizujące przyjmują role ekspertów, jest wprowadzeniem do dyskusji parlamentarnych i dialogowych.
Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się
Opis efektu
Symbole efektów
Metody weryfikacji
Forma zajęć
Warunki zaliczenia
(1) wykonanie projektu (ocena), (2) aktywny udział w dyskusji na każdych zajęciach (ocena), (3) ustne kolokwium (ocena). Ocena końcowa: średnia z (1)-(3).
Literatura podstawowa
Kazimierz Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii, Czytelnik, Warszawa 1983 (lub wydania nowsze),
Roderick M. Chisholm, Teoria poznania, tłum. R. Ziemińska, Instytut Wydawniczy Daimonion, Lublin 1994,
Adam Chmielewski, Niewspółmierność, nieprzekładalność, konflikt. Relatywizm we współczesnej filozofii analitycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1997,
Józef Dębowski, Fundamentalizm epistemologiczny i jego uzasadnienie, w: Marek Szulakiewicz i Zbigniew Karpus (red.), Fundamentalizm i kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2005, s. 129-142,
Idem, Prawda i warunki jej możliwości, Instytut Filozofii UWM, Olsztyn 2010,
Kazimierz Jodkowski, Teza o niewspółmierności w ujęciu Thomasa S. Kuhna i Paula K. Feyerabenda, „Realizm. Racjonalność. Relatywizm” t. 1, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1984,
Adam Morton, Przewodnik po teorii poznania, przekł. Tadeusz Baszniak, Wydawnictwo Spacja, Warszawa 2002,
Jan Woleński, Epistemologia poznanie prawda wiedza realizm, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007,
Idem, Metateoretyczne problemy epistemologii, „Diametros” 2005, Nr 6, s. 70-93,
Andrzej L. Zachariasz, Poznanie teoretyczne. Jego konstytucja i status, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1990,
Literatura uzupełniająca
Alfred J. Ayer, Filozofia w XX wieku, przekł. Tadeusz Baszniak, PWN, Warszawa 1997,
Józef Dębowski, Bezpośredniość poznania. Spory — dyskusje — wyniki, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000, s. 336,
Idem, Pytanie o prawdę. Między odkrywaniem prawdy a jej kreowaniem, w: idem (red.) Prawdy o prawdzie. Lubelskie odczyty filozoficzne. Zbiór czwarty, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1994, s. 9-13.
Clifford Geertz, Anty anty-relatywizm, przekł. Joanna Minksztym, w: Michał Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Wydawnictwo Instytutu Kultury 1999, s. 38-63,
Marek Hetmański (red.), Epistemologia współcześnie, Universitas, Kraków 2008,
Kazimierz Jodkowski, Wspólnoty uczonych, paradygmaty i rewolucje naukowe, „Realizm. Racjonalność. Relatywizm” t. 22, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1990,
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Korzystając z niniejszej strony, wyrażasz zgodę na ich używanie. Dowiedz się więcej.
