1. SylabUZ
2. Wydział Humanistyczny
3. semestr zimowy 2017/2018
4. Politologia. - drugiego stopnia z tyt. magistra
5. Psychologia polityki

Wygeneruj PDF dla tej strony

Psychologia polityki - opis przedmiotu

Cel przedmiotu

Celem przedmiotu jest zapoznanie studenta z podstawowym dorobkiem psychologii polityki, ukazanie jej prawidłowości w kontekście zmian społecznych i procesów globalizacyjnych, jak również wyjaśnianie psychologicznych mechanizmów wpływu systemu politycznego na postawy i zachowania jednostkowe oraz grupowe. 

Wymagania wstępne

Zapisz zmiany

Brak

Zakres tematyczny

1. Psychologia polityki jako interdyscyplinarna dziedzina badawcza. Główne obszary jej zainteresowań i okresy rozwoju. Dylemat do rozstrzygnięcia: upolitycznienie czy apolityczność psychologii politycznej. Metodologia badań: psychobiografia, procedura lustracyjna, procedura korelacyjna, procedury eksperymentalne (eksperyment naturalny, laboratoryjny, quasi – eksperyment, symulacja eksperymentalna).

2. Osobowość – trzy poziomy (poziom wrodzonych dyspozycji, poziom nawyków treściowych i formalnych, poziom świadomości, aktywności intencjonalnej). Klasyfikacja osobowości politycznych. Składowe inteligencji przywódczej. Kształtowanie preferencji politycznych obywateli. Motywacja działalności politycznej. Postawy polityczne, zachowania polityczne, działania polityczne. Postawa konformistyczna i zachowanie makiaweliczne w polityce.

3. Aktywność – pasywność człowieka. Psychologiczne aspekty udziału w polityce i ucieczki do/z polityki. Formy partycypacji politycznej i zaangażowanie się w życie polityczne. Zjawisko alienacji politycznej. Psychologia funkcjonowania politycznego: myślenie polityczne – wybór polityczny – decyzja polityczna – działanie polityczne. Atrybucja sukcesu i porażki politycznej. Przyczyny i skutki błędów politycznych.

4. Opozycja: indywidualizm – kolektywizm. Ekstremizm polityczny prawicowy i lewicowy. Źródła i następstwa radykalnych postaw politycznych. Nacjonalizm a patriotyzm. Autorytaryzm w perspektywie normatywno – wartościującej i poznawczo – deskryptywnej. Osobowość autorytarna, charakter autorytarny czy postawa autorytarna? Oddziaływanie autorytarnych przywódców politycznych na losy świata i ludzi.

5. Stres polityczny – rodzaje stresów, odmiany stresu, reakcje stresowe, odporność na stres, konsekwencje i koszty stresu. Wpływ stresu na decydenta politycznego. Metody radzenia sobie z niezdrowym stresem (strategie zapobiegawcze i zwalczania). Asertywność polityczna a syndrom wypalenia się polityka/lidera politycznego.

6. Specyfika konfliktów politycznych. Typologia i diagnozowanie sytuacji konfliktowych. Konfliktogenność podmiotów uczestniczących w konfliktach. Różnice w dynamice konfliktów interpersonalnych, grupowych, organizacyjnych, społecznych i politycznych. Style i techniki efektywnego rozwiązywania konfliktów. Rozstrzyganie konfliktów międzynarodowych i globalnych.

7. Negocjacje i mediacje polityczne w perspektywie psychologicznej. Znaczenie komunikacji w negocjacjach. Fazy negocjacji. Charakterystyka dobrego negocjatora. Strategie, taktyki i techniki negocjacyjne. Osobowość negocjatora a styl negocjowania. Sytuacje konfliktowe i manipulacyjne w negocjacjach. Zasady, cel i zalety mediacji. Przebieg postępowań mediacyjnych. Kwalifikacje i funkcje mediatorów politycznych.    

8. Psychologiczne aspekty przywództwa politycznego. Różnice pojęciowe pomiędzy przywództwem a zarządzaniem, kierowaniem, panowaniem i dowodzeniem. Relacje: wpływ polityczny – władza polityczna – autorytet polityczny. Teorie wyłaniania się przywódcy. Atrybuty, kompetencje przywódcze i funkcje lidera politycznego. Style przewodzenia ludziom. Pokusa władzy- ryzyko – odpowiedzialność. Współdziałanie i współpraca polityczna contra walka polityczna.

9. Psychoanaliza a polityka. Dysfunkcjonalne typy przywódcze: przywódca narcystyczny, przywódca uwodzicielski  i przywódca zaborczy. Charyzma lidera jako narzędzie uwodzenia politycznego. Rys przywódcy roztropnego i koncepcja mądrego przywództwa politycznego. Udział psychologii pozytywnej w praktyce politycznej. Kompetentywne przywództwo polityczne według Marciniak.

10. Psychopatologia polityczna. Przyczyny i skutki anomii. Czynniki determinujące paranoję polityczną. Przegląd teorii spiskowych i wyjaśnianie istoty „kozła ofiarnego”. Zaburzenia psychiczne polityków i przywódców politycznych oraz ich destruktywny wpływ na rzeczywistość polityczną, społeczną i gospodarczą.

11. Manipulacje polityczne. Wyróżniki manipulacji. Pragmatyczna atrakcyjność manipulacji politycznych. Różnice i podobieństwa pomiędzy manipulacją a perswazją, przymusem i przemocą. Manipulowanie akredytacją, dyskredytacją i prowokacją. Manipulatorska autoprezentacja, demagogia, dyskredytacja perfidna, prowokacja polityczna (sprawcza, dyskredytacyjna, mistyfikacyjna, mistyfikacyjno – dywersyjna). Typy manipulatorów. Obrona przed niepożądanym wpływem manipulacyjnym w sferze polityki.

12. Psychologia kłamstwa politycznego. Kłamstwo jako manipulacja prosta. Psychologiczny portret kłamcy. Rodzaje kłamstwa. Motywy kłamców i strategie kłamania. Narzędzia wykrywania kłamstwa. Kłamstwo w polityce: mity nacjonalistyczne, strategie tuszowania, rozbudzanie obaw, kłamstwa liberalne i kłamstwa międzypaństwowe. Koszty kłamstw jako instrumentów sprawowania władzy.

13. Psychologia skandalu politycznego. Definiowanie skandalu politycznego. Kultura polityczna skandalu. Skandal jako wydarzenie medialne. Cztery teorie skandalu i jego konsekwencje. Główne typy skandalu politycznego: skandale o charakterze seksualno – politycznym, skandale finansowo – polityczne, skandale związane ze sprawowaniem władzy i skandale wiążące się z bezpieczeństwem. Społeczna teoria skandalu (skandal jako walka o władzę symboliczną, szkodząca reputacji i niszcząca zaufanie).

14. Psychologia terroryzmu. Zimbardowski „efekt Lucyfera”. Psychologiczne profile terrorystów. Postawy przyjmowane przez otoczenie wobec terroryzmu. Ujęcie procesualne: stawanie się terrorystą – bycie terrorystą – wycofanie się z terroryzmu. Oblicza współczesnego terroryzmu (terroryzm: państwowy, religijny, międzynarodowy, ekoterroryzm, cyberterroryzm, z udziałem BMR). Strategie przeciwdziałania terroryzmowi i przezwyciężania jego następstw.

15. Psychologia korupcji politycznej. Pojęcie korupcji. Różne znaczenia korupcji w różnych społeczeństwach. Korupcja jako problem ekonomiczny, polityczny, kulturowy i praktyczny. Źródła, zasięg i mechanizmy powstawania korupcji. Zachowania korupcyjne. Rodzaje zagrożeń korupcyjnych. Korupcja polityczna – wykorzystywanie władzy politycznej do celów prywatnych, grupowych czy partyjnych. Korupcyjne cechy klasy politycznej. Korupcja w społeczeństwach pokomunistycznych. Konwersja społecznego problemu korupcji na płaszczyźnie: kwestia polityczna – kwestia techniczna. Korupcja a demokracja. Strategie antykorupcyjne. 

Metody kształcenia

W realizacji powyższego przedmiotu wykorzystywane zostaną głównie dydaktyczne metody problemowe, przede wszystkim metody aktywizujące, stwarzające warunki do aktywnego i zaangażowanego udziału w zajęciach konwersatoryjnych.

Spośród metod aktywizujących znajdą zastosowanie:

• dyskusja dydaktyczna, w tym dyskusja okrągłego stołu, wielokrotna, panelowa, czy heurystyczna,
• metoda sytuacyjna,
• metoda symulacyjna,
• metoda przypadków,
• metoda gier.

Efekty uczenia się i metody weryfikacji osiągania efektów uczenia się

Opis efektu	Symbole efektów	Metody weryfikacji	Forma zajęć

Warunki zaliczenia

Kryteria zaliczenia zajęć konwersatoryjnych na ocenę:

1. obecność i aktywność na zajęciach,
2. obowiązek przygotowania merytorycznego do poszczególnych zajęć,
3. prezentacja multimedialna tematu z psychologii polityki (wykład konwersatoryjny),
4. poprowadzenie dyskusji dydaktycznej (scenariusz i raport z zajęć),
5. udział w „burzy mózgów” i „mapach myśli”(indywidualny i zespołowy),
6. praca pisemna: Psychologiczny profil wybranego lidera politycznego (studium przypadku),
7. zdanie egzaminu, tj. odpowiedź na 2 pytania

Literatura podstawowa

1. GOLEC A., Konflikt polityczny: myślenie i emocje, Dialog, Warszawa 2002.
2. HORGAN J., Psychologia terroryzmu, WN PWN, Warszawa 2008.
3. KARWAT M., Sztuka manipulacji politycznej, Wyd. A. Marszałek, Toruń 2001.
4. PIETRZYK H., GAWROŃSKI J., Psychologia polityki, Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2012.
5. REYKOWSKI J., Psychologia polityczna, [W:] J. STRELAU (red.), Psychologia, t. 3, GWP, Gdańsk 2000.
6. REYKOWSKI J., (red.), Wartości i postawy Polaków a zmiany systemowe. Szkice z psychologii politycznej, Wyd. Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 1993.
7. SEARS D. O., HUDDY L., JERVIS R., Psychologia polityczna, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
8. SKARŻYŃSKA K., Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej, Scholar, Warszawa 2005.
9. SKARŻYŃSKA K. (red.), Podstawy psychologii politycznej, Zysk i S-ka, Poznań 2002.
10. SKARŻYŃSKA K. (red.) Psychologia polityczna, Zysk i S-ka, Poznań 1999.

Literatura uzupełniająca

1. JAKUBOWSKA U., Preferencje polityczne. Psychologiczne teorie i badania, Wyd. Instytutu Psychologii PAN, Warszawa 1999.
2. KORCZ I., Stres liderski, Agnon, Zielona Góra 2004.
3. MENKES J., Inteligencja przywódcza, Emka, Warszawa 2005.
4. OBUCHOWSKI K., Galaktyka potrzeb. Psychologia dążeń ludzkich, Zysk i S-ka, Poznań 2000.
5. RATHAUS S. A., Psychologia współczesna, GWP, Gdańsk 2004.
6. ROBINS R.S., POST J.M, Paranoja polityczna. Psychologia nienawiści, Książka i Wiedza, Warszawa 2007.
7. SELIGMAN M. E. P., WALKER E. F., ROSENHAN D. L., Psychopatologia, Zysk i S- ka, Poznań 2003.
8. WIATR J. J., Przywództwo polityczne, Wyd. W Sz H-E w Łodzi, Łódź 2008.
9. ZIMBARDO P., Efekt Lucyfera, WN PWN, Warszawa 2008.
10. ŻUKIEWICZ P., Przywództwo polityczne. Teoria i praktyka. Difin, Warszawa 2011.

Uwagi

Brak

Zmodyfikowane przez dr hab. Łukasz Młyńczyk, prof. UZ (ostatnia modyfikacja: 07-05-2017 14:06)